به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه» همایش «خطر تکفیر و افراط بر صلح و همزیستی بشر» با حضور علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه در شرایطی در دانمارک برگزار شد که گروههای عمدتاً تکفیری و منجمد و خشونت طلب که بدواً و استدامۀً توسط برخی مراکز قدرت و پول و فساد، بنیان گذاری، سازماندهی و پشتیبانی می شوند. این اجلاسیه با شعار «امت اسلام خواهان امنیت و صلح برای همگان» در 1و2 خرداد 1396 برابر با 22و23 مای 2017 برگزار شد.
مقدّمه
امروز دین مقدّس اسلام و مجموعه ی پیروان و متدیّنان به آن، بخشی انکار نشدنی از هویت اروپا هستند. وجود مسلمانان بسیاری از نسل های گذشته که در سالیان دراز در این سرزمین زیسته اند، جمعیت مسلمان زادگانی که در این قاره نشو و نما یافته اند و همچنین مهاجرانی که در این سرزمین ماندگار شده اند، گواه و شاهد روشن بر این مدّعاست.
نگاهی به نقشه ی جغرافیایی ـ فرهنگیِ قارهی سبز نشان میدهد که این وضعیت، نمونهای از تکثّر ادیان، گرایش ها و فرهنگ هاست و طبعاً این گونه آمیختگی فرهنگی، تعامل و همزیستی بین آنها را رقم زده و میزند. تاریخ نشان داده که اسلام و فرهنگ اصیل و غنی آن، همواره در این همزیستی ها، به تدریج در ذهن و دل و آداب و رسوم فرهنگ های متقابل، جای خود را باز کرده، و به سبب عناصر فرهنگی والا و ارزشهای انسانی اصیل و مبانی اندیشه ای عمیقش، به شکل کاملا سالم و فرهنگی، پیام انسانی و الهی خود را عرضه کرده است.
نیز قرآن کریم، با معرّفی پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم به عنوان «رحمة للعالمین»، و دعوت موکّد به عقلانیت و معنویت، و همچنین معرّفی امت اسلامی به مثابه «امة وسطا»، و «خیر امة اخرجت للناس» دین اسلام را بر دو پایه ی مهم عقلانیت و معنویت بر اساس رحمت عام بنا نهاده است تا ملّت های مسلمان، با تمسّک به سیره ی پیامبر رحمت و مهربانی، حضرت محمّد مصطفی صلّی الله علیه و آله وسلم میوه ی شیرین دوستی، صلح، همزیستی مسالمت آمیز و امنیت پایدار را برای همه ی بشریت به بار نشانند: لیقوم الناسُ بالقسط.
قرآن کریم همچنین با فراخواندن اهل کتاب به مشترکات و «کلمة سواء بیننا و بینکم» مانیفست اسلام را برای تعامل بین المللی نشان داده است که محور آن، اجتماع بر مشترکات، دوری از اختلاف، احترام به آراء و گفت و گو و تعامل سازنده ی فرهنگی حول محورهای مشترک است. حضور چنین دینی در هر عرصهی جهانی، و درآمیختگی آن با ملّتها، همیشه فرصت و موقعیت نشر و گسترش ارزشهای انسانی نظیر صلح و ثبات و احترام به قدر و شأن انسانها میباشد و باید باشد.
لکن متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم که گروه هایی به ظاهر با پرچم اسلام، با اقدامات غیر عقلایی، افراطی و خشن، چهرهای غیر قابل زندگی و نامعقول از آن به نمایش گذاشته و همان را به جای اسلام حقیقی که حیات بخش دلها و نجات بخش جانهای انسانهای آزاده و فطرت های بیدار است، میشناسانند و به جای تبشیر و جلب و جذب، باعث تنفّر و دفع و ردع از دین اسلام و آموزه های وحیانی آن می شوند؛ طوری که بسیاری از شهروندان غربی که امروز به خاطر سیطرهی مادی گرایی، و اندیشهها و ریشههای پوچ گرایانه بر تمام جوانب و مظاهر زندگی، تشنهی معنا و حقیقت هستند، حتی این احتمال از خاطرشان نیز نگذرد که ممکن است، اسلام، همان دین و آیین و طرز سلوک، زندگی، نگرش و گرایشی باشد که داروی دردها و سیراب کنندهی کام عطشناک جان آن هاست.
اکنون نخستین اجلاسیه ی وحدت اسلامی اروپا با حضور علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه در شرایطی برگزار میشود که گروههای عمدتاً تکفیری و منجمد و خشونت طلب که بدواً و استدامۀً توسط برخی مراکز قدرت و پول و فساد، بنیان گذاری، سازماندهی و پشتیبانی میشوند، دست به سلاح برده و به میدان تاخته و با تهدید صلح و امنیت جهانی، در ملّتها و به خصوص شهروندان غربی، بیش از پیش حس اسلام هراسی و اسلام گریزی و تنفّر از این آیین مقدس را برانگیختهاند.
علمای امّت اسلام و منتشر کنندگان پیام رحمة للعالمین در این وضعیت فتنه گون، وظیفه ای سنگین دارند و باید با تبیین آشکار و بیان استوار، به مقابله با جهل بپردارند وبه نشر حقائق سلمی اسلام عزیز همّت گمارند.
این ضرورت آشکار باعث شد که اتحادیه ی اروپایی علما و تئولوگ های شیعه با همکاری مسجد امام علی علیه السلام دانمارک، با دعوت از علمای اسلام از فریقین سنّی و شیعه، موضوع مهم و مبتلا به روز، یعنی وظیفه ی ما برای ایجاد «وحدت اسلامی» در راستای تقویت صلح و امنیت جهانی و نفی افراطیگری را به بحث و بررسی بگذارد. جمع حاضر برای بررسی ابعاد گوناگون وحدت اسلامی، یافتن راه چاره، و چگونگی عینیت بخشیدن به آرمان های اسلام، و به ویژه معرّفی اسلام به عنوان «دین رحمت» و تحقق معنویت، عقلانیت و اعتدال، از جای جای قاره گرد هم آمده اند تا در این موضوع به هم اندیشی بپردازند و اکنون پس از بحث و گفت و گو، در آستانه ی شهرالله الاکبر رمضان المبارک ضمن گرامیداشت این ماه شریف، نکات زیر را به عنوان چکیده ی مذاکرات و نتیجه ی رایزنی ها و بیانیه ی پایانی اعلام می دارند:
1ـ علمای امّت اسلامی در اروپا مانند همیشه از دولتها و جوامع مربوطه ی خود در اروپا به خاطر فراهم ساختن زمینه و بستر مناسب برای حضور و انجام دادن فعالیتهای دینی اسلامی سپاس گزاری کرده، اعلام می دارند: مسلمانان به عنوان بخشی از شهروندان شایسته ی اروپا، خود را در مسائل و سرنوشت این جامعه شریک و سهیم میدانند و بر نفی خشونت گرایی، تفاهم و تقارب سلائق و اندیشه ها، همزیستی مسالمت آمیز بین پیروان ادیان، قانون گرایی و حفظ کرامت انسان تاکید می ورزند.
2ـ حضور مسلمانان در جوامع اروپایی، برای شهروندان این قاره فرصتی مغتنم است تا بتوانند از نزدیک با مسلمانان آشنا شده، پیوندهای مودّت و دوستی با آنان برقرار سازند و از توان نخبگان و نیروی فکر و کار آنان بهره مند گردند. نیز حضور علمای اسلام، موجب ثبات و گسترش فرهنگ معنویت و آرامش روحی و روانی تحت تعالیم اسلام است، و در کنار دستاوردهای علمی و صنعتی، موجب غنای فکر و فرهنگ و معنویت در اروپا خواهد شد. در این راستا علمای امّت اسلام آمادگی خود را جهت ارائه ی خدمات آموزشی، فرهنگی و معنوی به جامعه مسلمانان و سایر مشتاقان اروپایی اعلام می دارند.
3ـ علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه مقدّسات مذاهب متقابل را قابل احترام می شمرند و بر اساس رهنمودهای گرانسنگ قرآن کریم و رسول اعظم صلی الله علیه و آله و سلم یکدیگر را برادران خویش میدانند و تحکیم پیوندهای محبّت و مودّت و اصلاح ذات بین را دستور الهی می شمرند: انما المؤمنون اخوة فاصلحوا بین اخوَیکم.
4ـ با قاطعیت اعلام میداریم هر گونه خشونت، ارعاب و ترور از ذات اسلام، بیگانه، و خارج از تعالیم پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله وسلم و موجب آزردگی روح مطهر آن حضرت می باشد. از این جهت، ما از ترور و کشتن انسان بیزاری جسته، هر گونه سوء استفاده از مفاهیم مقدّسی چون جهاد توسط برخی از گروه های تکفیری را محکوم میکنیم؛ چرا که جهاد در اسلام، رویکردی انسان گرا دارد و به معنای به کار گرفتن نهایت جهد و تلاش برای تحقّق زیبایی های معنوی و ارزشهای انسانی و تقابل با موانع تحقّق آنهاست و هرگز به معنای ویرانگری و کشتار و جنایت نیست؛ بلکه در معنای وسیع خود حتی شامل گروه هایی است که وظیفهی خدمت رسانی به محرومین را بر عهده میگیرند. بدین روی، آنچه که تحت عنوان «داعش» یا «دولت اسلامی» انجام می گیرد، از نظر ما به هیچ روی قابل انتساب به اسلام نیست، و رفتار و قواعد به کار گرفته شده نزد آنان، خارج از چارچوب های شناخته شده اسلام نزد شیعه و سنّی است.
5ـ کنترل خط افراط در درون جوامع اروپایی از دغدغه های اصلی همگان به ویژه حاکمان این کشورهاست و بهترین راه مقابله با آن، آموزش و روشن ساختن اذهان عمومی جوانان مسلمان اروپایی می باشد که احیاناً در اثر نقص اطلاعات و القای نادرست مطالب از سوی بعضی از جریانهای اجتماعی به سمت انحراف کشیده می شوند. بدین روی از همه ی دولت های اروپایی درخواست می کنیم با گسترش دانشگاه های اعتدال محور و پشتیبانی و انجام حمایت لازم و عملی از مراکز اسلامی اعتدال گرا به مقابله با تفکّر افراطی و باطل برخیزند.
6ـ علمای امّت اسلامی در اروپا نگرانی خود را از روند رو به گسترش افراطی گری وخشونت در عراق، یمن، سوریه، لبنان، بحرین و هر جای دیگر که توسط برخی از حکومتهای دست نشانده در منطقه به آن دامن زده می شود، ابراز میدارند و از حکومت بحرین میخواهد حق، شأن، و حریم علمای اسلام به خصوص آیت الله شیخ عیسی قاسم را مراعات نماید.
7ـ آزادی بیان از ارزش های پذیرفته شدهی عقلایی است که باید حدّ و مرز آن نیز ترسیم و تعریف گردد؛ و آن، جایی است که آزادی و امینت دیگران نقض می شود. از این رو، توهین به اعتقادات و علاقه مندی های دیگران، و خصوصاً اهانت و تمسخر رهبران ومقدّسات ادیان، امری خارج از محدوده ی مجاز آزادی بیان و مغایر با حفظ حرمت و آبروی اشخاص، و مصداق آزار و اذیت روانی پیروان مذاهب و نیز عامل تحریک و جریحه دار کنندهی عواطف، و اخلال به آرامش جامعه و تهدیدی برای امنیت است. این امر همچنین می تواند سرآغاز عکس العمل های کنترل نشده و شدید، و ناسازگار با منطق گفت و گو و احترام متقابل به عقائد مختلف و مخالف باشد، و همچنین منافی با اخلاق و ادب عمومی و حتی ناقض قوانین جزائی موجود در برخی از کشور های اروپایی است. لذا از همه ی رسانه های جمعی می خواهیم با احترام گذاشتن به افکار و عقائد، از اهانت به مقدّسات دیگران بپرهیزند.
8ـ داشتن حقوق شهروندی یکسان، برای همه ی شهروندان از هر دین و آیین و مسلکی، از جمله برای مسلمانان اروپا لازمه ی تحقق شعار عدالت است. در همین راستا، حق و آزادی انتخاب حجاب، به عنوان یکی از حقوق زنان مسلمان و مصداقی از آزادی های فردی است که باید به آن احترام گذاشته شود. متاسفانه موضع گیری هایی که گاهی نسبت به موضوع حجاب زنان مسلمان مشاهده میشود، نشان دهنده ی این امر است که در برخی از سطوح جامعه ی اروپایی، درک و نگرش صحیحی از پوشش زن مسلمان وجود ندارد که باید تصحیح گردد؛ چرا که از نظر زن مسلمان، حجاب یک انتخاب آزاد و وظیفه ی شرعی برای حفظ کرامت انسانی زن است که در ادیان ابراهیمی دیگر نیز وجود داشته است.
9ـ مراجع شیعه و علمای بزرگ اهل سنّت در طول تاریخ، همیشه نماد معنویت، عقلانیت و اعتدال بوده و هستند و ارتباط مسلمانان با آنان، یک ارتباط عقیدتی و تاریخی است که ریشه های دینی و عقلی دارد. دراین راستا، از علمای بزرگ اهل سنّت و مراجع اعلای شیعه که با فتاوای سازنده، امّت اسلامی را به وحدت دعوت نموده و خط افراطی گری را محکوم کرده اند تقدیر و تشکّر مینماییم.
10ـ همکاری و هم افزایی علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه به مثابه کانون های اسلام اعتدالی، ترسیم گرِ آینده ای روشن برای امّت اسلامی است و بی گمان، آثاری مطلوب و مبارک در پی خواهد داشت. لذا از همه ی مراکز اسلامی فریقین که در نخستین اجلاسیهی علمای امّت اسلامی در کپنهاگ فعّالانه شرکت جستند، خصوصاً از دبیر محترم همایش، امام و مدیر مسجد امام علی علیه السلام کپنهاگ، به خاطر تلاش های مخلصانه و مجدّانه تقدیر به عمل می آید. همچنین از ریاست محترم اتحادیه ی اروپایی علما و تئولوگ های شیعه و امام مرکز اسلامی هامبورگ به خاطر این اقدام ارزشمند سپاس گزاری می شود.
والسلام علیکم ورحمة الله و برکاتة
علمای امّت اسلامی از فریقین، حاضر در اجلاسیه ی وحدت اسلامی اروپا
کپنهاگ – ۲۰۱۷/۵/۲۳
