خبرگزاری حوزه/ آیت‌الله العظمی حاج سید محمد محقق داماد، یکی از فقهای نامدار شیعه در قرن چهاردهم هجری بوده که در طول سالهای حیات طیبه اش، شاگردان برجسته ای تربیت و بسیاری از نام آوران عرصه دین و فقاهت در طول قرنهای اخیر و نیز معاصرین جزء دست پروردگان و شاگران تربیت شده در محضر علمی حضور اخلاقی ایشان بوده اند.
ایشان در خانه‌ای بنایافته از خشت علم، پنجره خرد، ستون ایمان و سقف تقوا در منطقه احمدآباد یزد، پا به عرصه گیتی نهاد.
والد مکرمش مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین آقای حاج سید جعفر موسوی، از محبان و ارادتمندان اهل بیت عصمت و طهارت (علیه‌السلام) بود.
در سفرهای فراوانی که به عتبات عالیات تشرف پیدا کرده بود چون واله‌ای شیدای مقام قرب ولایت و رهروی عطشناک لطف و کرامت، بر سر خوان مهرافرن حضرت دوست بار یافت تا این که در سفر آخرش که با پای پیاده عازم عتبات شده بود، روح پرفتوحش به ملکوت اعلی پیوست و رهسپار دیدار یار گشت و این در حالی بود که کودک پا به راهش، هنوز از مادرمتولد نشده بود.
و این گونه بود که محمد کوچک با گرد یتیمی بر چهر پاکش، به دنیا آمد و گرچه داغ بی پدری از همان کودکی بر رخش بود و دیده اش را تر می نمود، اما دامان مادری پرمهر، نجیب، مومن و رستگار او را در بر گرفته بود و پرورشی در مهد ارادت به اهل بیت(علیهم‌السلام) و گهواره‌ای که در منظومه تقوا و پاکی در حرکت بود انتظارش را می کشید.
تا این که پس از چندی، داغ مـادر نـیز بر روح و روانش نشست و او را در این دنیای کج‌مدار در تنهایی و با کوله باری از غم و اندوه وانهاد.
با این حال، کودک تنهای تنها، که آینده ای درخشان را در پیش روی داشت با همت عالی و عزم راسخ و امید و تکاپویی معنوی به تحصیلات مقدماتی مبادرت ورزید و جهاد علمیش را آغاز کرد.
این مرد بزرگ آینده جهان اسلام، پس از مـدت کـوتـاهی که در اردکان بوده و به طی سطوح مقدماتی علم پرداخت، عازم یزد شد و در محضر اساتید نام‌داری همچون مرحوم آقا سید احمد مدرس، مرحوم حاج سید یحی واعظ، مرحوم آقای سید حسن باغ گندمی و مرحوم آقا سید محمد علیرضا حائری به تحصیل مقدمات علوم وسطوح مبادرت کرد.
قوانین را نزد آیت‌الله آقای حاج شیخ غلامرضا یزدی خواند و با خواست ایشان در قامت طلبه ای فاضل و شاگردی مبرز و کوشا، عـازم حوزه علمیه قم شد.
ایشان با استعداد نبوغ‌آسا و شوق شیدایی جدی و متعالی که در حوزه تحصیل علوم دینی داشت، در اقامت نه ساله‌اش در قم، به مراتب والای علمی و مقامات بالای معنوی نایل آمد.
این عالم ربانی در سال ۱۳۴۱ ه ق، یعنی در حالی که چیزی حدود ۱۶ سال داشت به دروس بزرگان و برجستگانی نظیر حضرات آیات میر سید علی یثربی کاشانی (م ۱۳۸۰ ه ق)، مرحوم آقا سید محمد تقی خوانساری (م۱۳۷۱ ه ق)، مرحوم حاج میرزا محمد همدانی (م ۱۳۶۵) و آیات عظام شیخ محموداردکانی، و سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و مـرحـوم سید محمد حجت کوهکمری (۱۳۷۲) و نیز آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری (قدس سره) راه یافت و استعداد مبرز و ویژگی های خردورزانه ایشان باعث شد تا توجه و تفقد استاد الاساتید خویش آیت الله موسس را به سوی خود جلب کند.
و این تفقد و توجه نیز نهایتا به وصلت با بیت این عالم جلیل‌القدر گردید و دامـاد آیت الله موسس شدند، این امر باعث شد پسوند داماد بر نام زیبای محقق افزوده شود و نشانه ای گردد بر تکمیل و تتمیم مسمای خویش: «محقق داماد».
بعد از درگذشت استاد و مراد علمیش، یعنی آیت الله موسس، جناب محقق داماد، تدریس در حوزه علمیه قم را شـروع نمود و بعد از مدتی، محفل درسی ایشان به نوعی تبدیل به مجمع برجسته علمی فضلا و دانشمندان حوزه شد و ایشان نیز از این موقعیت به نیکی بهره برد و شاگردان برجسته‌ای را تربیت نمود و تـدریـس و تربیت را در تمام مدت عمر خویش ادامه داده و واننهاد، بیت ایشان به عنوان یک مدرس ارزشمند و محل اجتماع فکری و حایز جایگاه برجسته‌ای در امر رفع اشکالات و بحث و گفتگوی فقهی درآمد.
در این بیت عظیم الشأن و فعال معنوی، روزهای جشن و سرور، و نیز در موعد سوگواری و عزا، محفل بحث و گفتگوی علمی در حوزه فقهی و اصولی برپا بود و طالبان علم و سالکان معرفت، در این محل مقدس و روضه منور به بحث فکری و داد و ستد علمی می پرداختند.
سیاهه شاگردان ایشان براستی عظیم، عزیز و پرشمار است و کم و کیفش گویای این است که بسیاری از بزرگان دین و آیین و خاصه زمره معاصرین، در وادی علم دین در محضر ایشان زانوی تلمذ زده و کسب فیض کرده اند.
از جمله ایشان می توان به برجستگان و عزیزانی از این دست اشاره نمود و نام برد:
۱ ـ مرحوم آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری یزدی؛
۲ ـ استاد شهید، آیت‌الله مرتضی مطهری؛
۳ ـ شهید دکتر سید محمد حسینی بهشتی؛
۴ ـ شهید شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی؛
۵ ـ امام موسی صدر؛
۶ ـ شهید آیت‌الله حاج آقا مصطفی خمینی؛
۷ ـ شهید دکتر محمد مفتح؛
۸ ـ شهید حاج شیخ علی قدوسی؛
۹ ـ آیت‌الله حاج شیخ حسینعلی منتظری؛
۱۰ ـ آیت‌الله حاج شیخ علی مشکینی؛
۱۱ ـ آیت‌الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی؛
۱۲ ـ آیت‌الله استاد حاج شیخ ناصر مکارم شیرازی؛
۱۳ ـ آیت‌الله حاج سید موسی شبیری زنجانی؛
۱۴ ـ آیت‌الله حاج سید مهدی روحانی؛
۱۵ ـ آیت‌الله حاج میرزا علی احمدی زنجانی؛
۱۶ ـ آیت‌الله سید کرامت الله شیرازی؛
۱۷ ـ آیت‌الله حاج سید ابوالفضل میرمحمدی؛
۱۸ ـ آیت‌الله شیخ احمد آذری قمی؛
۱۹ ـ آیت‌الله حاج سید فخرالدین طاهری شیرازی؛
۲۰ ـ آیت‌الله حاج سید نورالدین شیرازی؛
۲۱ ـ آیت‌الله حاج شیخ حسین نوری همدانی؛
۲۲ ـ آیت‌الله حاج شیخ عباس ایزدی نجف آبادی؛
۲۳ ـ آیت‌الله حاج سید جلال طاهری اصفهانی؛
۲۴ ـ آیت‌الله حاج سید محمد ابطحی کاشانی؛
۲۵ ـ آیت‌الله حاج سید عبدالرسول شریعتمداری؛
۲۶ ـ آیت‌الله حاج سید محمد حسین تهرانی؛
۲۷ ـ آیت‌الله حاج شیخ عبدالله جوادی آملی؛
۲۸ ـ آیت‌الله حاج سید محمد حسن مرتضوی لنگرودی؛
۲۹ ـ آیت‌الله حاج شیخ محمد تقی ستوده اراکی؛
۳۰ ـ آیت‌الله حاج شیخ حسین مظاهری اصفهانی؛
۳۱ ـ آیت‌الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی؛
۳۲ ـ آیت‌الله حاج سید محمد حسینی کاشانی؛
۳۳ ـ آیت‌الله حاج سید علی محقق یزدی؛
۳۴ ـ آیت‌الله حاج شیخ محمد علی ذاکری شیرازی؛
۳۵ ـ آیت‌الله حاج شیخ حسن شریعتمداری.
و دیگر بزرگان و اجله فخر و خرد و حکمت.
در خصوص ویژگی های فردی و سیره و سیرت اجتماعی و خلقیات و رفتارهی بارز شخصتی این مرد بزرگ گفته اند که ایشان، انسانی زاهد، پارسا و بسیار صریح اللهجه،خوش مجلس و شیرین سخن بـوده، هـرگـز بـه مـقامات صوری و مناصب ظاهری اهمیت نداده و از تواضع و ادبی ویژه برخوردار بودند.
بی تردید به همین دلایل و بر مبنای همین ویژگی‌های شخصیتی هم بوده که سخنانش تاثیری عمیق و جدی و ماندگار در دل شنوندگان برجای می‌گذاشته است.
از جمله آثار ایشان می توان به حواشی بر العروة الوثقای مرحوم آیت الله یزدی اشاره نمود.
آثار دیگری که از ایشان برجای مانده که عمدتا تقریرات شاگردان ایشان است از این جمله اند:
۱ ـ مـباحث حج، صلوة، صوم، اعتکاف، خمس و قسمت عمده زکات توسط حضرت آیت‌الله جوادی آملی تقریر و تحریر به چاپ رفته است دوره کتاب الحج درسه جلد چاپ و نشر و کتاب صلوة نیز.
۲ ـ استاد بزرگوار آیت‌الله مکارم شیرازی دوره درس اصول ایشان را نوشته اند.
۳ ـ آیت‌الله طاهری اصفهانی، مبحث طهارت و دوره اصول ایشان را تقریر وتحریر نموده اند.
۴ ـ آیت‌الله شیخ محمد مؤمن، بحث صلوة ایشان را تقریر و تحریر نموده اند.
۵ ـ آیت‌الله جوادی آملی بحث حج ایشان را تقریر و تحریر نموده اند.
آیت‌الله العظمی محقق داماد، پس از طی سالهای حیات طیبه اش که بر طبق اخلاص نهاد و در راه احیای ارزشهای دین و آیین صرف نمود و به تربیت جمعی از برجسته ترین و مبرزترین اساتید و بزرگان حوزه های علمیه و علمای عظیم الشأن دین و آیین مبادرتی مجاهدانه ورزید، روز چهارشنبه ۲ذی الحجة الحرام سال ۱۳۸۸ ه ق بر اثر سکته قلبی، پس از ۷۵ روز بیماری دیده از دنیا فروبست و به دیدار یار شتافت.
پیکر پاکش پس از تشییع و تعظیمی بشکوه و ماندگار در صـحـن مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شد.
درود و رحمت خدا بر روح پاک و منورش؛ یادش گرامی و راهش زنده و پررهرو باد!
