خبرگزاری حوزه/ عالم بزرگوار آیت‌الله شیخ مرتضی حائری که در روز چهاردهم ذی حجه سال ۱۳۳۴ ه.ق در خانواده‌ای مذهبی در شهر اراک به‌دنیا آمد.
پدر بزرگوارش مرحوم شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم بود.
از زمره اساتیدی که ایشان از محضر آنها استفاده کرد، می‌توان به آیات عظام و بزرگانی از این دست اشاره کرد:
۱. امام راحل (ره)؛
2. سید محمد رضا گلپایگانی؛
3. سید محمد تقی خوانساری؛
4. سید محمد محقق داماد؛
5. حاج شیخ عبدالکریم حایری؛
6. سید محمد حجت کوه کمره ای؛
7. حاج سید حسین بروجردی.
و در گروه شاگردان ایشان هم نام‌های بزرگ و عالمانی نام آور را می‌توان مشاهده نمود.
حضرات آیات:
۱. سید عباس خاتم یزدی؛
۲. شیخ حسین شب زنده دار؛
۳. شهید محمد مهدی ربانی املشی؛
۴. محمد محمدی ری شهری؛
۵. شیخ محمد حسین امراللهی؛
۶. میرزا محمد پیشوایی ترک آبادی؛
۷. شیخ محمد حسین بهجتی؛
۸. سید علی آقا محقق داماد؛
۹. محمد حسین اشعری؛
۱۰. سید حسن آل طه.
۱۱. سید صادق حسینی مآب یزدی.
ایشان علاوه‌بر تربیت شاگردان و تربیت بزرگانی در عرصه علم دین، دارای تألیفاتی نیز بود که امهات آنها عبارتند است از:
۱. ابتغاء الفضیله فی شرح الوسیله؛
۲. رساله ای در نماز جمعه؛
۳. کتاب الخمس؛
۴. پرتوی از انوار آسمانی؛
۵. مباحثی در تفسیر سوره حمد؛
۶. رسالهای در خلل صلاة.
از جمله ویژگی‌های اخلاقی این عالم ربانی می‌توان به تقوا، ساده زیستی، دوری از مظاهر فریبنده دنیا، پرهیز از خلاف گویی و تملق و... اشاره کرد که به سان پدر بزرگوارش در ایشام ملکه شده بود.
تاریخ گواه است که ایشان « تا آخر عمر در خانه پدریش که با خشت و گل ساخته شده بود، زندگی کرد. بسیار مراعات وجوه و اموال عمومی را میکرد. رفع گرفتاری‌های مردم درمانده، برطرف کردن مشکلات زندگی آنها از دیگر خصوصیات بارز این مرد بزرگ بود. درب خانهاش به‌روی مردم باز بود، حاجت‌مندان به‌راحتی میتوانستند نیازهای خود را با وی در میان گذارند و مشکلات خود را به‌وسیله او حل کنند.»
و نیز این‌که ایشان علاقه ویژه‌ای به ساحت مقدس اهل بیت (علیهم السلام) به‌ویژه حضرت امام رضا (علیه السلام) داشت و به‌گونه‌ای که اگر در درس نام علی بن موسی الرضا (علیه السلام) را میشنید، اشک از دیدگانش سرازیر میگشت. به سادات و ذریه پیامبر اکرم (صل الله علیه وآله) علاقه خاصی داشت و برای آنها احترام ویژه‌ای قائل بود.
مرحوم آیت الله حاج آقا مرتضی حائری پس از یک عمر مجاهدت علمی و عملی در راه عظمت دین و نشر آیین، به ملکوت اعلی پیوست و به دیدار یار شتافت.
مرحوم آیت الله العظمی سید محمد رضا گلپایگانی (ره)، بر پیکر پاک آن مرحوم نماز خواندند و پیکرش را در مسجد بالا سر حضرت معصومه (علیها السلام) و پایین پای پدر ارجمندش تدفین نمودند.
مرحوم آیت‌الله فیاض زنجانی
اما عالم دیگری که امروز مناسبت رحلت ایشان یاد و خاطره‌اش را در اذهان زنده نموده آیت الله شيخ فياض زنجانی، فرزند مرحوم مدرس زنجانی، یکی از علما و دانشمندان بزرگ شهرستان زنجان در اواسط قرن اخير است.
ایشان در سال 1285ه.ش در زنجان متولد شد و از حضور پدر مجتهد خويش و اعلام آن شهر مقدمات علوم و سطوح فقه و اصول را به پايان برد. آن‌گاه عازم تهران شد و چندسالی از کرسی درس ميرزا ابو الحسن جلوه و آيت الله آشتيانی دروس حکمت، فقه، اصول، کلام، منطق و تفسير آموخت و در علوم عقلی و نقلی مهارت یافت.
مرحوم زنجانی چند سال در عتبات از کرسی درس علامه شيخ هادی تهرانی و اعلام ديگر بهره‌مند شد و در این راه توانست به عنوان فقيهی محقق و برجسته رخ بنماید.
آيت الله زنجانی از سال 1326شمسی تا پايان عمر در زادگاه خويش از جمله برجسته‌ترین مبلغین و مدرسين مکتب تشیع و از احیاگران معارف اسلامی بود، و نیز به‌عنوان ملجأ و پناهگاه مردم به‌شمار می‌رفت.
ایشان اثری به‌نام «ذخائر» و رسائلی در عبادات و ماهيت وجود نوشت و سرانجام در این روز رخ در نقاب خاک کشید و دار فانی را وداع گفت.
خدایشان بیامرزاد!
