به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، استاد علی اکبر رشاد، در ادامه سلسله مباحث اخلاقی با موضوع "آفات لسان"، درحوزه علمیه امام رضا(ع) با اشاره به کلامی ازمرحوم فیض کاشانی درالمحجة البیضاء درباب خصومت واقسام آن، گفت: بیان ایشان گویای تفاوت مراء و و جدال با خصومت است، چراکه مراء تنها بیان ضعف و سستی ها و خللی است که بدون تحقیر در کلام غیر می آید.

وی ادامه داد: جدال و مراء در حوزه مذهب و آراء و اعتقادات مذهبی است، اما خصومت، لجاجت و عناد در کلام است. یعنی به صورت عناد آمیز و لجوجانه مبارزه با طرف مقابل.

تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) تهران خاطرنشان کرد: در کلام فیض کاشانی، خصومت دو دسته  ابتدائی و غیرابتدائی دارد. یعنی خصومتی که بی مقدمه است و خصومتی که بازتاب خصومت ورزی طرف دیگرمی باشد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: تفاوت مراء و خصومت دراین است که مراء، اعتراضی است، ولی بی مقدمه نیست، چون سخنی بیان شده است، اما در خصومت ممکن است طرف شناخته نشود و نسبت به او خصومت ورزی شود.

*خصومت مذموم است

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بابیان این که در روایات و منابع دینی ذکرشده که بهتراست انسان خصومت نورزد، حتی زمانی که حق با او باشد، گفت: خصومت لرزش گاه است، چون اطمینانی نیست که مرز حق شکسته نشود.

استاد رشاد با اشاره به این که خصومت در هر حال مذموم است، یادآورشد: خصومت در جایی مذمت اخلاقی رقیق است و در جایی دیگرشخصیت انسان را پائین می آورد، لذا حتی اگر بر سر حق باشد نیز نمی ارزد.

*استیفای حق قابل اغماض است

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بیان زمان هایی که می توان برای جلوگیری ازاشاعه ظلم و تنبیه ظالم خصومت ورزید، گفت: وقتی چشم پوشی و اغماض از ظلم فردی باعث شود زمینه ظلم های بزرگتر فراهم گردد، اما باید هدف اصلی، رفتار تربیتی باشد تا ظلم و فساد اشاعه نیابد، دعاوی این چنینی مهم ترازاستیفای حق می شوند چرا که استیفای حق قابل اغماض است.

وی با تشریح اقسام سه گانه خصومت، ادامه داد:اگر در مسیراستیفای حق، مسئله تضییع حقوق دیگران مطرح باشد، خصومت قابل پیگیری است، اما باید توجه داشت اقامه مخاصمه درسه مورد تقسیم بندی شده که در بحث اول آن اگر بر سر باطل باشد، جایزنیست و خلاف محسوب می گردد، در وضعیت دوم در حقانیت، شک وارد است که نیاز به احتیاط دارد و دروضع سوم نیز نسبت به حق داشتن یقین حاصل است که قابل پیگیری است، اما بنابرمضامین روایات بهتراست اخلاقی رفتارشود.

تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) تهران با اشاره به وجود روایات دینی متعدد از معصومین علیهم السلام درخصوص مسئله خصومت، گفت: نبی مکرم اسلام(ص) دراین باره فرمودند "کسی که درحال شک مشغول خصومت ورزی است واقامه دعوی می کند، تا زنده است مورد سخط خداوند متعال است" چون اگر کسی شک دارد که سرانجام خصومت و سیر دعوایش منتهی به حق نداشتن او می شود، در واقع حق و حقوق و آبروی طرف مقابلش با خصومت ورزی او تضییع شده و او مسئول خواهد بود.

*اثبات حق با روش حق

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این که دربحث خصومت عدم علم به حق، فرد درمعرض سخط الهی است، اظهارداشت: دراقامه دعوی و خصومت، به کاربردن برخی روش ها ممکن است ناصواب باشد، لذا برای احقاق و اثبات حق باید به روش حق عمل کرد.

*خاطره ای از سردار سلیمانی

استاد رشاد با بیان خاطره ای از سردار حاج قاسم سلیمانی، گفت: سردار سلیمانی که از مفاخر جهان اسلام به شمار می رود، نقل کرد که با واسطه با یکی از اشرار که جنایت و شرارت بسیاری کرده بود، تماس گرفتیم، قرار مذاکره با او گذاشتیم و گفتیم جز مذاکره، کاری با شما نخواهیم داشت. شما به تهران بیا. وقتی آمد، دستگیرش کردیم و به اطلاع رهبر معظم انقلاب رسانیدیم که فلان شرور را به این شیوه به تهران آورده و دستگیر کردیم. حضرت آقا فرمودند "رهایش کنید برود. شما به او قول دادید، بیاید با او مذاکره کنید. این روش درست نیست". ما هم او را رها کردیم.البته این فرد در یک عملیات دیگر دستگیر شد؛ بنابراین برای احقاق حق باید از روش اخلاقی استفاده کرد و هدف، وسیله را توجیه نمی‌کند.

"روش شما درست نیست و او را آزاد کنید". البته آن فرد شرور بعداً درعملیات دیگری دستگیرشد، اما این نکته مهم است که هدف وسیله را توجیه نمی کند.

*استیفای حق بدون ریختن آبروی دیگران

رئیس شورای حوزه علمیه تهران ادامه داد: اگر در کنار استیفای حق، اهداف دیگری همچون تنبیه، ریختن آبرو و ضربه زدن به شخصیت افراد مد نظر قرارگیرد، امری ناپسند است که در این صورت نیز اقامه دعوی و خصومت ورزی مذمت شده و باطل می باشد.

استاد رشاد تصریح کرد: مرحوم آیت الله بهجت(ره) به ساحت یکی از جوانان شهید دوران دفاع مقدس ارادت بسیاری داشتند که وقتی علت آن را جویا شدند، ایشان فرمود "او درب جهنم را بسته بود"، یعنی دهانش بسته  بود.این مطلب حکایت از آن دارد که دهان و زبان انسان می تواند دروازه ورود به بهشت و جهنم باشد.

*هلاکت؛ نتیجه خصومت و لجاجت

وی در پایان با بیان این که خصومت یکی از آفات بزرگ زبان به شمار می رود، گفت: بسیاری از افراد به خاطرخصومت به ورطه هایی افتاده و به عاقبت های بدی دچارشده اند. چه بسا این افراد، عادل و مبارزی هم بوده اند، اما چرخه و گردونه خصومت و لجاجت آنها را به هلاک و تباهی کشانید.

انتهای پیام 34/313