آینده‌اندیشی و نگاه به آفاق روشن روحانیت شیعه توأم با حرکت رقی در گذر از پیچ‌وخم تاریخ حوزه، شاخصی است که تاکنون مراجع عظام و اعلام حوزه‌ها در تدبیر امور لحاظ داشته‌اند و بدین‌روی، رویکرد ارتقای کارکردها با بازنگری‌ در سازوکار و شیوه‌ها، و البته نگاه به سنت‌های سدید در همه ادوار مدیریتی مشهود است؛ آن‌چه بر وجوب این تغییرات تأکید می‌ورزد، مطالبه و احتیاج جامعه دینی و فرادینی در عرصه بین‌المللی است.

بررسی نیازهای نشئات مختلف زمانی و نوع و میزان نیاز آن‌ها به روحانیت شیعه، نشان از فراز و فرودی دارد که اگر در نموداری بیاید، این روزها را در نقطه اوج نسبت به همه زمان‌ها می‌بینیم.

شکوفایی تفکر اسلامی و شیعی در دنیا و اشتیاق گوش‌های شنوا برای شنیدن صدای مکتب اهل‌بیت‌ علهیم‌السلام، اثرگذاری و تحول‌زایی عملی این گفتمان در عرصه بین‌الملل، بیداری‌های اسلامی در کشورهای جهان اسلام، اقتدار پذیرفته‌شده جمهوری اسلامی ایران در ساحت جهانی، برخوردهای دیوانه‌وار و پرهزینه‌ اصالتی و نیابتی غرب با کانون‌های فکری انقلاب اسلامی در سطح دنیا و...، نشان از پدید آمدن شرایط نوین و وجود زمینه‌ها برای بروز انقلاب فراگیر فکری توسط پرچمداران مکتب اهل‌بیت‌ علهیم‌السلام است.

بی‌تردید بستر اتفاقات امروزین را، انقلاب امام خمینی‌ قدس‌سره در سال 1357 به‌وجود آورد که انفجار نور نامیده شد، اما این روزها تکمیل حرکت فرهنگی آن امام راحل، برعهده روحانیت شیعه در این عصر است. اگر خاستگاه اصلی انقلاب را روحانیت بدانیم و آن‌را نقطه عطفی در تاریخ حوزه بشماریم، اینک برای تحقق عملی آرزوهای آن فقیه فقید، به ایجاد نقطه عطفی دیگر در عرصه جهانی نیاز داریم.

رهبر مکرّم انقلاب اسلامی و مراجع معظم تقلید، بارها بر انجام اصلاحات و تغییرات سنت‌محور با نگاه به نیازها تأکید داشته‌اند و مکرراً جهت ایجاد تحول در حوزه‌هایی هم‌چون تبلیغ، اخلاق، زبان‌شناسی، پژوهشی و... اصرار ورزیده‌اند، به‌ویژه مقام معظم رهبری در مجموعه سخنان تحولی خود، به گوشه‌گوشه‌های ضرورت‌ها و نیازهای حوزه‌ها پرداختند؛ و شاید بتوان گفت که نظام‌‌نامه‌ای برای تحول ارائه کردند.

اینک با نگاه به جایگاه جهانی مکتب اهل‌بیت‌ علهیم‌السلام در این عصر، وظایفی که همه مراجع و علمای شیعه بر دوش ما نهاده‌اند و تأکیدات بزرگان معاصر، به‌راستی با این واجب همیشگی حوزه چه کرده‌ایم؟ گام‌های برداشته شده و قدم‌های مانده چه نسبتی باهم دارند؟ راه طی شده بیشتر است یا مانده؟ در کجای راه ایستاده‌ایم؟

حسن مولایی