پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ |۱۵ شوال ۱۴۴۵ | Apr 25, 2024
نشستی علمی قلمروشناسی موضوعات قرآنی

حوزه/نشست علمی با موضوع نقد کتاب«قلمرو موضوعات قرآنی» با ارایه حجت‎الاسلام یزدی و نقد حجت‎الاسلام مدیر(اسلامی) در دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت‎الاسلام یزدی نویسنده کتاب قلمرو موضوعات قرآنی در این نشست علمی گفت: محور سخن آن دسته از موضوع‏ هاى قرآنى است که در مقام اثبات، دسترسى به اطلاعات قرآنى آن براى غيرمعصومان امکان پذير باشد، گرچه از روايات موجود مدد گیرند.
وی افزود: شناخت حقیقت قرآن و مقام ثبوت آن، گرچه به شناخت عظمت قرآن و در گام بعدی به شناخت جایگاه و عظمت معصومان علیهم السلام منتهى مى‏ گردد؛ ولى در عمل، بر روند کشف ديدگاه‏هاى قرآن اثر نمى‏ گذارد.
این محقق حوزه بیان کرد: اين امکان وجود دارد که خداوند در قرآن تمام حقايق هستى را به اولياى خاص خويش شناسانده باشد؛ ولى در عصر حاضر و با امکاناتى که در دسترس مسلمانان است، بحث از اثبات يا ردّ آن، صرف نظر از جنبۀ شناخت و اثبات عظمت قرآن و اولياى الهى، بهره‏اى نمى‏رساند، نه تنها حالت و صفت پديده ‏هاى طبيعى، بلکه بسيارى از احکام دينى، عبرت‏ها، موعظه ‏ها و ديگر امور سهيم در هدايت مردم نيز در مفاهيم ظاهرى قرآن، که عموم مردم آن را ادراک کنند، قابل دستیابی نیست.
وی گفت: در قرآن نيازهاى هدايتى مردم بر آورده شده است؛ بیان تمام آنچه رنگ هدايت دارد، لزومی نداشته و مقداری که لازم بوده در قرآن آمده است؛ (جامعيت نسبى)؛ حتى تمام داستان‏ها، ضرب المثل‏ها، دستورها و نهى ‏هاى مؤثر در هدايت انسان نیز در قرآن استقصا نشده است.
این محقق افزود: مدعیان جامعیت مطلق مجبورند صفحه‏ هايى از کتاب خود را به سخنان ديگران اختصاص دهد و در کنار آن به آيه‏اى تبرک جويد که آن موضوع را - گاه با اکتفا به يک اشاره - مطرح کرده است.
وی اظهارکرد: در کتاب قلمرو موضوعات قرآنی با بررسی هفده آیه و روایات تفسیری آنها که در بیان جامعیت مطلق قرآن به آن استدلال شده است، به این نتیجه رسیده است که جامعیت قرآن در امور دینی و هدایتی به معنای برطرف کردن نیاز هدایتی بشر، قابل استناد به آیات است؛ ولی آیه‌ای پیدا نشد که نشان دهد قرآن مدعی جامعیت خویش در همه امور باشد.
حجت‎الاسلام یزدی اظهارکرد: بین روایاتی که برای جامعیت مطلق به آن استدلال می‌شود 9 روایت گزینش شده و پس از بررسی آنها به این نتیجه می‌توان دست یافت که الفاظ عامى که در روايات ياد شده آمده است، بر عموم خود باقى نيستند و تعبيرهايى نظير «فيه علم ما مضى و علم ما يأتي إلى يوم القيامة» در روايت نخست و «أعلم ما کان و أعلم ما يکون» در روايت دوم و «خبر ما کان و خبر ما هو کائن» در روايت پنجم، عامّ حقيقى نيستند، زیرا قرآن خود از سکوت در برخی موارد خبر داده است.
این محقق حوزه بیان کرد:  قرائنى نيز در روايات ديگر وجود دارد که مراد از «خبر ما کان و خبر ما يکون» را مشخص مى‏سازد؛ مثلاً تعبير «خبر ما قبلکم و خبر ما بعدکم» در روايت چهارم و «ذکر من معى ما هو کائن و ذکر من قبلى ما قد کان» در روايت نهم، نشان مى‏دهد که مراد از «ما کان و ما يکون» از آغاز هستى تا ابديت نيست، بلکه مراد اخبار امت‏هاى گذشته و امت اسلامى است.
وی افزود: قيد «الى يوم القيامة» در روايت نخست نيز مانع تعميم آن به حقايق جهان آخرت تا ابد است؛ اين شواهد و قرائن، ادعاى تواتر اجمالى روايات ياد شده را در جامعيت مطلق قرآن، در هاله‏اى از ابهام و ترديد قرار مى‏دهد.
حجت‎الاسلام  یزدی بیان کرد: آیات و روایاتی بر سکوت قرآن از برخى موضوعات دلالت دارد؛ آیاتی چون «ورُسُلاً قَد قَصَصناهُم عَلَيک مِن قَبلُ ورُسُلاً لَم نَقصُصهُم عَلَيک وکلَّمَ اللّهُ موسى تَکليما»؛ «يـا اَهلَ الکتابِ قَد جاءَکم رَسولُنا يُبَيِّنُ لَکم کثيرًا مِمّا کنتُم تُخفونَ مِنَ الکتابِ ويَعفوا عَن کثيرٍ قَد جاءَکم مِنَ اللّهِ نورٌ وکتابٌ مُبين»؛«يـا ايها الَّذينَ ءامَنوا لا تَسئلوا عَن اَشياءَ اِن تُبدَ لَکم تَسُؤکم واِن تَسئلوا عَنها حينَ يُنَزَّلُ القُرءَانُ تُبدَ لَکم عَفَا اللّهُ عَنها واللّهُ غَفورٌ حَليم»؛ «وعِندَهُ مَفاتِحُ الغَيبِ لا يَعلَمُها اِلاّ هُوَ...» و... که در این بین می‎توان از آنها نام برد.
این نظریه پرداز قرآنی بیان کرد: برخی آیات نیز هستند که قرآن در آن خصوص سکوت کرده است از جمله آنها می‎توان به داستان برخى از پيامبران، اسرار منافقان، برخى از حقائق کتمان شده در تورات، علوم انحصارى خداوند، برخى حقائق، به شرط ترک سؤال، آموزش شعر و... اشاره کرد.
وی گفت: رواياتى که بر سکوت خداوند از اظهار برخى امور دلالت دارند، گوناگون‏ اند؛ برخى در مقام بيان برائت و رفع تکليف‏اند و برخى بر ترک پرسش‏هاى غير ضرورى توصيه کرده‏اند.
حجت‎الاسلام  یزدی بیان کرد: راز مسکوت ماندن برخى موضوعات قرآنی شامل آسان گرفتن بر بندگان، خوددارى از تحريک مخالفان، پيشگيرى از واکنش ‏هاى نامطلوب موافقان، امکان پذير نبودن،ايجاد حالت آماده باش، فراهم ساختن زمينۀ تلاش، خوددارى از تعليم امور نامناسب با قرآن و مقام رسالت، آسان شمردن و... هستند.
وی گفت: هر نکته‏اى که در هدايت انسان اثر مثبت يا منفى داشته و با تحقيق درون قرآنى، قابل شناسايى باشد»، موضوع قرآنى است؛ فصل اول این کتاب به ويژگی موضوعات «محورى» و «غير محورى» و موضوع های غیر محوری، «مشبّه‌به»، «نشانه‏ هاى خداوند و امکان معاد»، «مقسمٌ به» و قيدهاى ترسيمى اشاره کرده است.
نویسنده کتاب قلمرو موضوعات قرآنی بیان کرد: فصل دوم این کتاب نمونه‎های موضوعات محوری در مباحث علوم قرآنى، اعلام قرآنى، موضوع‏هاى فقهى شامل دامنۀ آيات الاحکام، آيات صريح، آيات داستان‏ها، مثل‏هاى قرآن،آيات اخلاقى، آيات آفاقى وانفسى، آيات اعتقادى،دعاها و ذکرهاى قرآنى و تذکرهاى قرآنى را بیان کرده است.
در ادامه این نشست حجت‎الاسلام علی مدیر(اسلامی) در سخنانی گفت: در بخشی از این کتاب به موضوعات یقینی قرآن پرداخته شده است که 31 صفحه برای این بخش زیاد است.
وی افزود: یکی از مسایلی که در این تحقیق باید به آن اشاره کرد مساله ضرورت تحقیق است که باید ابهامات مختلف در خصوص چرایی این تحقیق مشخص شود زیرا  نیروی انسانی پژوهشی قرآنی در کشور با محدودیت روبرو است و به این دلیل باید پژوهش‎های فاخر ارایه شود.
حجت‎الاسلام یزدی بیان کرد: نکته بعدآن است که هر محققی در بخش تفسیر و پژوهش قرآنی باید روش مند عمل کند یعنی باید منهج اجتهادی داشته باشد؛ دوم اینکه این تحقیق تک صاحتی نباشد و در تفسیر قرآن با قرآن و قرآن با عقل را مورد مداقه قرارداده و به قواعد استنباط قرآن توجه کند.
وی گفت: اگر عنوان تفسیر موضوعی در یکی از خطاب‎های شرعی آمده بود جا دارد که که در این خصوص بحث کنیم که موضوعات قرآنی شامل چه مباحثی است .
حجت‎الاسلام یزدی اظهارکرد: مثلا علامه بیان می‎کند از آیاتی چون«تبیانا لکل شی» نمی‎توانیم نتیجه بگیریم که تمام حقایق عالم در قرآن بیان شده است، بلکه آنچه در باب هدایت است در قرآن بیان شده است ولی از روایات می‎توان چنین حقایقی را دریافت.
وی گفت: مولف و ارایه دهنده این نظریه این بحث را به این شکل رد می‎کند، ولی مکانیزمی برای پاسخ گویی دقیق نیز ارایه نمی‎دهد؛ در این رابطه باید در خصوص دلالت بحث شود و بیان شود که این مطلب از خبر واحد دریافت شده ای متواتر و این بحث را مطرح کند که اصلا به حجیت خبر واحد معتقد است یا خیر.

برچسب‌ها

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha