خبرگزاری «حوزه» در راستای انتشار نگاه فقه به اداره جامعه، چهاردهمین جلسه از درس فقه الإدارۀ حجت الاسلام والمسلمین سید صمصام الدین قوامی را با موضوع: «معیارهای مسجد محله ساز و انتخابات در مساجد» منتشر می کند.
در مباحث گذشته قرار شد به این پرسش پاسخ دهیم که معماری و مهندسی در بنای مسجد محله ساز دارای چه شاخصه های معصومانه است؟
در یک بررسی و دقت در اخبار ابواب مساجد، می توان به معیارهای ذیل دست یافت؛ «وسعت کافی»، «سرویس ها بیرون مسجد با فاصله»، «کراهت مناره»، «کراهت اماکن تجاری برای بیع و شراء»، «مشرف به منازل نباشد»، «محراب آن مثل مذبح یهود نباشد»، «تاریک نباشد (نورگیر داشته باشد)»، «نقش و نگار نداشته باشد»، «اسلحه خانه ندارد»، «استراحتگاه و خوابگاه برای واردین و مسافرین باشد کفشداری داشته باشد (وسیع و امن و نظیف واقع در کنار درب های مسجد)»، «حریم یا منطقه نفوذ آن به اندازه پرتاب یک تیر از کمان باشد و دارای فضای سبز باشد و دفتر مدیریت داشته باشد که امارت را فرماندهی کند امارت در منطقه نفوذ مسجد است نه داخل مسجد»، «کتیبه قرانی و اذکار معنوی در اطراف قبله مانع ندارد و نیز نقش و رنگ و زیباسازی قبله مانع ندارد.(نبود این ها هم نقص نیست). [1]
جمع بندی: موارد 12 گانه فوق که با دقت بیشتر در اخبار باب قابل افزایش است، بیانگر معیارهای مورد نظر معصومین علیهم السلام در معماری مسجد است که رعایت آنها به مقتضای زمان و مکان منجر به ساخت مساجدی می شود که به رضایت معصومین علیهم السلام نزدیک تر باشد؛ همچنین تأثیر بیشتری را در ارتباط با اتحاد امامت و امارت ایفاد نماید و صلاحیت محله سازی داشته باشد.
این ملاکات باید مورد توجه شهرسازی قرار گیرد.
" مسجد محله ساز" مقدمۀ " محله مسجد محور" است که به قدر کافی در پردازش نظریه حول آن بحث شد.
نقش مردم در اتحاد امامت و امارت
چنین مسجدی اساس طرح اتحاد امامت و امارت است. امامت در این مسجد امارت را رهبری می کند. امامی که منتخب مردم بوده، نماد مردم سالاری دینی است. مردمی که به هیئت امناء رأی می دهند و امام آنها را تنفیذ می کند. سپس این هیئت امناء، به محله یار رأی اعتماد می دهد که در حقیقت رییس مجریه مسجد است. همچنین به رییس امر به معروف محله رأی اعتماد می دهد که در حقیقت رئیس قضاییه مسجد است و امام رأی اعتماد هیئت امناء را تنفیذ می کند. هیئت امنایی که به منزله مقننه مسجد و محله است.
با این فرآیند نقش مردم کاملاً مؤثر و شفاف خواهد بود و در یک روند از پایین به بالا تمامی ارکان امامت و امارت به گونه مردم سالار سامان خواهد یافت. قبلا هم اشاره شد که نمایندگان واقعی مردم در مساجد شناسایی و انتخاب می شوند که پارلمان محلی را تشکیل می دهند. همچنین رؤسای پارلمان های محلی، پارلمان شهری را به وجود می آورند و رؤسای پارلمان های شهری، پارلمان استانی را شکل می دهند؛ و نیز هیئت رئیسه های پارلمان های استانی، پارلمان کشوری را سامان می دهند. پارلمانی که از متن مردم و مورد تنفیذ و توثیق سلسله امامت انتخاب شدۀ مردم نمازگزار جوشیده است؛ این پارلمان نماد واقعی مردم سالاری دینی می باشد.
پارلمان فعلی در انتخابات تبلیغاتی، هیجانی و سیاسی تحت تأثیر اهالی ثروت و قدرت است که افرادی را در لیست قرار می دهند و مردم آنها را نمی شناسند و رأی می دهند که رأی به مجهول است و شرعا دچار اشکال است و نهایتاً هم چنین مجلسی مردم را منزوی و متفرق و دارای نقش تشریفاتی و زینتی قرار می دهد که فقط نامی از مردم سالاری و جمهوری بر خود دارد.
پارلمانِ نظامِ امامت و امارت به مردم نقش واقعی می دهد مردم یک بار به منتخبان خود در مسجد محلۀ خود رأی می دهند به کسانی که با آنها زندگی کرده اند نسب و حسب شان را می دانند به تخصص و تدیّن آنها آشنا هستند. آنها را به عنوان پارلمان مسجد که همان هیئت امناء است، انتخاب می کنند امام جماعت که مقتدا، منتخب و معتمد مردم است برای رأی و انتخاب نظارت، منتخبان را تنفیذ می نماید و به این ترتیب همین رأی با برکت در مسیری صعودی ضریب تصاعدی پیدا می کند تا در فرآیند محله، شهر، استان و کشور همین یک رأی رشد می کند و منجر به تشکیل پارلمان کشوری می شود. همچنین صدق می کند که این پارلمان برآمده از رأی مؤمنان مسجدی است که در مسجد رأی داده اند. این یک رأی، توسعه کیفی و کمی پیدا می کند و در روندی با برکت، پارلمان بزرگ را تشکیل می دهد که به دور از هیاهو و جنجال و هزینه های سرسام آور مبتنی بر اسراف و اتراف سامان یافته است. این امر مصداق کامل تعاون بر تقوی و جامع کلمه تقوی است.
شرعاً رأی باید به کسی داده شود که نزد رأی دهنده شناخته شده است. زیرا که نماینده، وکیل است و وکیل باید مورد شناخت دقیق موکّل باشد. در نتیجه در نظریه و نظامِ امامت و امارت، موکل شناخت کامل به وکیل خود دارد و او را انتخاب می کند و اختیار سیاسی خود را به او می سپارد.
پاورقی:
[1] قرب الإسناد (ط - القديمة)؛ ج2، ص: 120
باب ما يجوز في المساجد
عبد الله بن الحسن عن جده علي بن جعفر عن أخيه موسى بن جعفر ع قال سألته عن النوم في المسجد الحرام قال لا بأس و سألته عن النوم في مسجد الرسول قال لا يصلح و سألته عن بيت كان حشا زمانا هل يصلح أن يجعل مسجدا قال إذا نظف و أصلح فلا بأس و سألته أ ينشد الشعر في المسجد قال لا بأس و سألته عن الضالة ينشد في المسجد قال لا بأس و سألته عن رجل كان له مسجد في بعض بيوته أو داره هل يصلح أن يجعل كنيفا قال لا بأس و سألته عن السيف هل يصلح أن يعلق في المسجد قال أما في القبلة فلا و‌أما في جانب فلا بأس و سألته عن الجص يطبخ بالعذرة أ يصلح أن يجصص به المسجد قال لا بأس و سألته عن المسجد كتب في القبلة القرآن أو الشي‌ء من ذكر الله قال لا بأس و سألته عن المسجد ينقش في قبلته بجص أو أصباغ قال لا بأس و سألته عن المكان يغتسل فيه من الجنابة أو يبال فيه أ يصلح أن يفرش فيه قال نعم يصلح ذلك إذا كان جافا
حميرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد (ط - القديمة)، 3 جلد، كتابفروشى نينوا، تهران - ايران، اول، ه ق
