به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در این نشست علمی که با موضوع و محوریت بحش «مذهب و نقش آن در بازسازی علوم اجتماعی» برگزار شد، پرفسورلاتور گفت: یکی از سوالات بسیار مهمی که در ایران به دنبال آن بوده ام و از عالمان دینی که با آنها مواجهه داشته ام پرسیده و خواهم پرسید،این که سنت اسلامی برای نظام دنیوی در جهان چه دارد؟ آیا می توان جهان دیگری ترسیم کند و یا شما هم مثل ما گرفتار هستید؟
وی افزود: مدرنیسم تصور می کرد که به سرنوشت محتوم رسیده است، ولی با تحولات جدید متوجه شده است که اشتباه می کند ؛امروزه زمین به عنوان مرکزی برای فرهنگ ها و تمدن ها و رویدادهای خارق العاده به یک مساله جهانی مبدل شده است که نمی توان از آن به سادگی گذشت.
این اندیشمند فرانسوی بیان کرد: من اینجا آمده ام که از شما یک سوال بپرسم، من به بحث متعارف مقاومت شما در مقابل نسخه تغییر یافته از مادی گرایی غرب نمی پردازم؛ بلکه می خواهم که با مباحث سنتی خود به نوعی با جهش محیط زیستی کنار بیایم؛ مباحث غیردنیوی به معنی معنوی نیست، بلکه امروز به این مساله نگاه می کنم که دیگر زمینی برای زیست نیست.
وی با اشاره به اهداف اصلی خود از حضور در ایران و نشست های علمی با دانشمندان و اساتید حوزوی و دانشگاهی گفت: در اینجا می خواهم بدانم که از تفسیر منحصر به فردی که از اسلام دارید به اروپایی ها باید کمک کنند که از این وضعیت محیط زیستی و جهش زیست محیطی غلبه کنیم.
پس از وی حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در سخنانی به ذکر اندیشه های پرفسور و تقابل و مقایسه این اندیشه ها با اندیشه های سایر فلاسفه معاصر پرداخت و گفت: پرفسور لاتور، مفهوم نیچر را یک آکتور جهان مدرن می داند؛ د رحقیقت برداشت جهان مدرن ازطبیعت، را به نیچر معنی می کند و این برداشت نیز از سوی غربیان در قرن17 انجام شد.
وی افزود: مفهوم طبیعت و عقیده، نقش متافیزیک را برای علم این جهان ایفا می کند؛ بنابراین برخلاف آنچه پوزیتویویست ها خیال می کند جهان مدرن نیز بدون متافیزیک نیست؛ آقای لاتور دین را عقیده به چیزی می داند و می گوید که جهان مدرن خالی از عقیده به چیزها نیست. از نظر ایشان عقیده به طبیعت یک ضد دین است که در قالب عقیده ظاهر شده است.
این استاد حوزه بیان کرد: آنچیزی که ترجمه نیچر است از دیدگاه ایشان گایا محسوب می شود که همان حقیقت جهان است که مدرنیسم از آن به نیچر یاد کرده است؛ گایا در اساطیر یونانی تجسم شخصیت زمین و یکی از اصیل ترین خدایان یونان است که در دیدگاه ایشان الهه ای حاضر در زمان است که هم افق در الهیات پوششی وایتد عمل می کند.
حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهارکرد: مفهوم گایا زمانی که به جای طبیعت می آید شبکه معنایی علوم اجتماعی را در چگونگی مواجهه با زمین دگرگون خواهد کرد؛ از این طریق وقتی که به طبیعت به عنوان گایا نگاه کردید، مسایل زیست محیطی که به صورت یک معضل برای جامعه بشری درآمده است حل خواهد شد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: این سخن ایشان من را به یاد یک تاکیدی می اندازد که آیت الله العظمی جوادی در اعتراض به ادبیات موجود استفاده می کردند که به جای طبیعت از واژه خلقت استفاده کرد.
وی گفت: در ابتدا مقایسه ای بین مواجهه پرفسور لاتور بین دین و متافیزیک و سایر فلاسفه می کنم؛ این مساله ما را در فهم نظر ایشان کمک می کند و در باره آن چیزی که نسبت به صحبت ایشان خواهم گفت نیز کمک می کند.
حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا بیان کرد: هابرماس نظریه پست سکولاریسم را مطرح کرد؛ از جمله در سخنرانی که در سال 2002 در دانشگاه تهران داشت بازگشت دین را پس از غلبه سکولاریسم واقعی می داند که جهان مدرن می توان آن را تحمل کند.
وی افزود: ایشان برای اینکه تحمل حضور دین در جهان مدرن رخ دهد دو شرط را قائل می شود؛ شرط اول آن است که دین مرجعیت ساینس را بپذیرد و شرط دوم مرجعیت عقل عرفی را بپذیرید؛ در دیدگاه هابرماس که دیدگاه تجویزی است دین تاثیری در علم و عقلانیت مدرن نمی تواند داشته باشد بلکه با قبول قواعد مدرن امکان حضور در جهان مدرن را پیدا می کند؛ البته ما می دانیم که نظر پرفسور لاتور این گونه فکر نمی کند.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهارکرد: برگر نظریه ای طبق عنوان افول سکولاریسم را پس از مواجهه با بازگشت مجدد دیانت به حیات در دهه بشری که پس از انقلاب اسلامی رخ داد ارایه کرد و از نظریه قبلی خود عدول کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقر العلوم(ع) گفت: نظر نخست برگر این بود که دین از عرصه سیاست و هنر خارج شده است و تا پایان قرن بیستم از صحنه فرهنگ عمومی نیز خارج خواهد شد.خیزش دینی در کشورهای غربی و غیر غربی وی را به این نظریه سوق داد که لایه های دینی نظامی از حیات را تامین می کند و برای آن جایگزینی نیست.
وی اظهارکرد: برگر به این اصل نیز متوجه است که دین به دنبال توجیه و تبیین و دفاع حقایق مباحثی است که مطرح می کند؛ مشکل جوامع مدرن را نیز همین مساله می داند که فاقد چنین عقلانیتی است؛ توصیه برگر آن است که باید ترویج و تبلیغ دین در فضای فرهنگ عمومی جامعه انجام شود بدون اینکه عقلانیتی داشته باشیم که از حقایق دین مطلع باشد(یعنی جهان مدرن چنین عقلانیتی ندارد) وی می گوید که فرهنگ دینی با تبلیغ به حیات خود ادامه می دهد.
حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا بیان کرد: ماکس وبر ویژگی جهان مدرن را علم و عقلانیت ابزاری می داند؛ در دیدگاه او این نوع از علم و عقلانیت مستقل از ارزش ها از جمله ارزش های دینی است؛ هرچند که در خدمت اهداف دنیوی و قابل دسترس پدید آمده و رشد می کند.
وی گفت: وبر از جوامع و فرهنگ هایی یاد می کند که مدل های دیگری از عقلانیت وجودداشته اند که به داوری در خصوص خداوندگاران متعدد می پراخته اند و حق و باطل بودن آنها را شناسایی می کردند؛ از نظر وبر جوامع دینی از آن عقلانیت برخوردار بودند و جهان مدرن نیز فاقد چنین عقلانیتی بودند زیرا کانت این عقلانیت را کشت و مردم نیز در این جهان قدرت تمایز بین خداوندگاران متعدد را ندارند. از نظر وبر در این جهان هر کسی از شیطان خود پیروی می کند؛ وبر می گوید که جهان مدرن به اسطوره زدایی دست زده است و این سخن به این معنی است که جهان مدرن فاقد متافیزیک اسطوره ای نیز هست.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: پرفسور لاتور از کنار لوازم و پیامدهای متافیزیک دینی به سرعت عبور کردند و به این نکته تصریح نکردند که تعبیر متافیزیک دینی معنی عقلانیت را تغییر دادند؛ پذیرش گایا و سخن گفتن از حقیقی که نیچر صرفا ترجمه مدرن از آن است مستلزم پذیرش سطحی از معرفت عقلی است که به شناخت معرفت و حقیقت منتج باشد.
وی گفت: زمانی که گایا را حقیقت طبیعت بدانیم پس ما به آن حقیقت دست یافتیم؛ پس ما به لحاظ معرفتی عقلانیتی داریم که می توانیم با حقیقت روبرو شویم؛ معرفتی که صرفا یک برساخته اجتماعی نیست و اگر این مساله درست باشد شمول آن نقض می شود؛ مساله دیگر آن است روی آوردن لاتور به گایا متاثر از سنت غرب است که ریشه در الهیات مسیح ایمانی دارد.
گفتنی است: این دو اندیشمند ایرانی و فرانسوی به سوالات حاضران،پاسخ دادند.
