به گزارش خبرنگار  خبرگزاری «حوزه»، سومین نشست از سلسله نشست های تخصصی جشنواره ملی مهدویت امروز ظهر با حضور حجت‌الاسلام  مجتبی رضائی، محقق وپژوهشگر حوزه علمیه در جهاد دانشگاهی واحد استان قم برگزارشد.

در ابتدا محسن صفری دبیر این نشست با اشاره به اهمیت موضوع مصداق شناسی در دوران غیبت گفت: پس از بیان روایات نبوی و اهل بیت(ع) در خصوص مساله مهدویت و دوران غیبت، گروه های مختلفی از همان دوران به دنبال شناخت ماهیت این حوادث و نشانه ها بودند و این مساله در دوران عباسیان به اوج خود رسید.

وی افزود: در دوره های مختلف، حکومت ها و جوامع اسلامی هر کدام با توجه به اهمیت و وثوق روایات صادره سعی می کردند و یا علاقه داشتند که مساله ظهور را در عصر خود تعریف کنند و خود را در آستانه این واقعه عظیم تصویر کنند؛ به همین دلیل مصداق شناسی های بسیاری نیز در این زمینه مطرح شد.

دبیر نشست علمی آسیب شناسی مصداق های آخرالزمانی اظهارکرد: این مساله آسیب های بسیاری در بین جوامع به خصوص جوامع شیعی ایجاد کرد؛ کار تا جایی پیش رفت که حتی برخی به حدی این به این مسایل دامن زدند که شکاف های اعتقادی در بین مردم و در خصوص مساله مهدویت ایجاد شد؛ بررسی و عوامل شناخت این مفاهیم بسیار مهم است وسعی می شود که در این نشست ها به شکل مبنایی به زمینه های بروز این آسیب ها که بر مردم آخرالزمان بار میشود بپردازیم.

وی گفت: نشست های تخصصی جشنواره ملی مهدویت در این نشست و نشست های آتی به بررسی چالش های دوران غیبت و آخرالزمان می پردازد و راه های بروز و ایجاد و استقرار و راه های برون رفتن از آنها را نیز بررسی می کند.

در ادامه این نشست علمی، حجت الاسلام مجتبی رضایی عضو هیئت علمی مرکز تخصصی موعود(عج) حوزه علمیه قم و پژوهشگر عرصه مهدویت گفت: آخرالزمان به دورانی اطلاق می شود که آن را در غرب به دوران پایان تاریخ و یا پسا پایان تاریخ نیز می شناسند؛ در حقیقت این دوران، همان دورانی است که بشر به ظهور منجی و انقلاب مهدوی و قیامت نزدیک خواهد شد.

وی با ذکر این مطلب که آنچه در بیشتر جوامع اسلامی شاهد آن هستیم سراغ نگاه‌های تطبیقی و تعیین مصادیق است بیان کرد: در این نگاه آنها به اشخاص و شهر‌ها و زمان‌های امروز به چشم مصداق های آخرالزمانی می نگرند؛ در مقابل، گروه دیگری نیز نگاه‌های مقدمه چینی و زمینه سازی را انجام می‌دهند اگرچه همان طور که گفته شده عمدتا جوامع اسلامی دنبال این همانی مسائل امروز با مصادیق بیان شده در روایات هستند.
حجت الاسلام رضائی با بیان اینکه عملا چنین تطبیق و انطباقی وجود ندارد اظهار کرد: کسی حق ندارد، بگوید سال آینده و ۲۰ سال و صد سال آینده ظهور رخ می‌دهد؛ زیرا بر اساس آموزه‌های ادیان آسمانی و غیرآسمانی، حوزه کار منجی، جهانی و نه فرقه‌ای و مذهبی و شهر و منطقه و یک کشوری است و وقتی قرار است حرکتی جهانی در همه دنیا ایجاد شود، زیرساخت‌ها و بستر‌هایی نیاز دارد که پیش‌بینی آن در اختیار کسی نیست.
وی افزود: برای همراه‌سازی جامعه جهانی، نیازمند یک رشد عقلانی در تمام جهان هستیم و برای این رشد زمانی نمی‌توان تعیین کرد؛ همه ما امام حسین(ع) را به انقلاب و حرکت می‌شناسیم، ولی این حرکت، در طول شش ماه صورت گرفت و ایشان در طول ۹ سال و نیم در دوره حکومت معاویه، سکوت کردند؛ زیرا می‌دانستند که حرکت امام در این دوره موجی ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین نمی‌توان برای ایجاد موج در جامعه جهانی هم زمانی تعیین کنیم.
حجت الاسلام رضائی عنوان کرد: امام فریاد و صدای خود را در فرصتی طلایی بلند کردند که در طول تاریخ ماندگار شد؛ لذا بقیه ائمه(ع) این کار را نکردند؛ هنر این است که شخصی که می‌خواهد جهان را تکان بدهد و به سر منزل مقصود برساند باید بداند که چه زمانی و کجا این موج را ایجاد کند و این مسئله از حیطه بشری خارج است.
این محقق حوزوی با بیان اینکه برای ظهور و یمانی و ... تعیین مصداق انجام ناشدنی است، تصریح کرد: در مورد بهار عربی دو تحلیل وجود دارد؛ یکی اینکه خودجوش بوده و دیگران موج‌سواری کردند و دیگر اینکه این حرکت حساب‌شده و برنامه‌ریزی شده بوده است.
وی با بیان اینکه تطبیق و تعیین از نظر علمی فاقد وجاهت است، تصریح کرد: کسانی که چشم‌اندازمحور هستند می‌توانند تطبیقی کار کنند، ولی این نگاه چشم‌اندازی نمی‌تواند در مورد ظهور رخ دهد، زیرا در این زمینه اتفاقی تعیین شده، ولی زمان آن مشخص نیست لذا این حادثه، آرزو و هدف است.
حجت الاسلام رضائی بیان کرد: تعیین مصداق عاقلانه نیست؛ ما به جای اینکه خودمان را با هدف تنظیم کنیم، دنبال این هستیم که هدف را با خود تنظیم کنیم که عاقلانه و امکان‌پذیر نیست، بلکه حرکت در جهت هدف وظیفه عقلانی ماست و کسانی که دنبال این تطبیقات هستند، هدف را به سمت خود می‌خواهند حرکت بدهند که شدنی نیست.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی موعود(عج) حوزه علمیه قم گفت: نگاه واقع‌بینانه، سازنده، قابل تعریف در مراحل مختلف و قابل عملیاتی شدن در جوامع گوناگون تنها در سایه نگاه زمینه‌سازانه ایجاد می‌شود.
وی با اشاره به دوره زندگی بنی اسرائیل در دو مرحله گفت: در مرحله اول بنی اسرائیل دنبال تکاپو و حرکت برای رسیدن به هدف نبود و به موسی می‌گفتند تو و خدایت بجنگید و ما هم تماشا می‌کنیم، اما در دوره رشد خود با تلاش و کوشش به تشکیل حکومت دست زدند و این فکر در آنان ایجاد شد که باید برای رسیدن به هدف زمینه‌سازی کرد و بعد از گذشت چندین هزار سال در فلسطین اشغالی اسرائیل را تاسیس کردند؛ یعنی اگرچه اعتقاد غلطی دارند، ولی براساس عقلانیت مادی‌گرایانه خود بستر‌های ظهور ماشیه را فراهم می‌کنند، ولی مسلمین زمان ده ساله و ۲۰ ساله را برای ظهور تعیین می‌کنیم.

آسیب حاشیه‌سازی

حجت الاسلام رضائی با اشاره آسیب‌شناسی تعیین مصداق بیان کرد: اولین آسیب این است که جوامع را به سمت حاشیه‌سازی می‌برد و از اصل غافل می‌کند؛ زیرا مردم دائما دنبال این هستند که یمانی فلان فرد هست یا نیست، اتفاقات بغداد جزء ظهور هست یا نیست و دجال کیست و چه کسی نیست؟ آیا حوادث سوریه جزء اتفاقات آخرالزمانی هست یا نیست؟ این حاشیه‌پردازی‌ها اتاق‌های فکر و سیاست‌های پشت پرده دارد که اهداف خاصی را دنبال می‌کند.
وی افزود: دومین آسیب این است که ما را به وادی خمودی و سستی می‌برد و از مسئولیت گریزان می‌کند؛ زیرا کسی که معتقد است تا دو سال دیگر امام می‌آید دست روی دست می‌گذارد تا ببیند چه چیزی رخ می‌دهد همچنین آسیب سوم، اشتغالات فکری و اشتهای کاذب ایجاد می‌کند و این امید‌های کاذب انسان را از حرکت حقیقی خود باز می‌دارد.
این محقق و استاد حوزه علمیه عنوان کرد: حرکت جهانی امام نیاز به یاران جهانی دارد؛ یارانی که بتوانند منطقه‌ای و جهانی فکر و عمل بکنند که این نیرو‌ها را کم داریم؛ ما باید به فکر نیروسازی برای امام باشیم نه اینکه دنبال تعیین مصادقی باشیم.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی موعود(عج) حوزه علمیه قم  در پاسخ به این سؤال که اگر فهم نشانه‌های ظهور از حیطه بشر خارج است، پس چرا در روایات بیان شده است تصریح کرد: راه ظهور همانند یک جاده است که بدون تابلو و نشانه حرکت در آن ممکن نیست، بنابراین علائم را برای کسانی گذاشته‌اند که دنبال حرکت و زمینه‌سازی هستند، ولی متاسفانه ما در قطار زمان سوار شده و فقط علائم را نگاه می‌کنیم بدون اینکه بخواهیم برای هدف ظهور حرکت کنیم؛ لذا علائم برای جامعه‌ای که در گرداب مشکلات اقتصادی و ... گرفتار است کارایی ندارد.
حجت الاسلام رضائی در مورد بدا هم گفت: خداوند بنا به مصالحی بدا را ایجاد می‌کند؛ یعنی وقتی جامعه‌ای نهایت تلاش خود را به کار می‌برد تا به هدف نزدیک شود و بیش از این از او بر نمی‌آید خداوند توفیقاتی را نصیب آن ملت کرده و او را یک مرحله به جلو می‌برد؛ لذا بدا باعث خمودی نیست و به رشد حرکت‌های اجتماعی کمک می‌کند. 
این استاد و محقق حوزه علمیه تصریح کرد: سنت و سیره الهی این است که جوامع باید زحمت بکشند و خداوند هم لطف و برکت خود را نشان می‌دهد؛ پیامبر(ص) در شعب ابیطالب در بدترین مشکل اقتصادی گرفتار شدند و از سه تا ده سال طول کشید، ولی پیامبر و یارانش ایستادند و غر و نق نزدند و مقاومت کردند خداوند در نهایت مسلمین را به پیروزی رساند و با خورده شدن عهدنامه توسط موریانه از این مشکل رها و به پیروزی رسیدند.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی موعود(عج) حوزه علمیه قم، در پاسخ به این سؤال که برخی تعیین مصادیق از سوی بزرگان علمی که کتبی در این زمینه نوشته‌اند مطرح می‌شود بیان کرد: امام علی(ع) فرمودند که «اُنْظُرْ الی مَا قَالَ، و لا تَنْظُر إِلَی مَنْ قَالَ»؛ یعنی عظمت گوینده و نویسنده نباید سبب شود تا ما چیزی را بپذیریم اصل، حرکت ما هست و علامت هم برای رسیدن به این هدف و حرکت در این مسیر است؛ ممکن است در دوره شاه طهماسب، مرحوم علامه مجلسی هم تطبیقاتی داشته باشند که درست نیست.
نشانه، قابل فهم عمومی است
اوی عنوان کرد: نشانه مثلا در رانندگی باید آن‌قدر گویا باشد که کسانی که گواهینامه رانندگی هم ندارند آن‌را بفهمند؛ زیرا علائم برای عموم جامعه ایجاد شده است نه اینکه نیازی به تعیین علامت از سوی یک عالم باشد؛ انسان‌های در مسیر نشانه را خواهند دید و درخواهند یافت و آن‌قدر گویا خواهد بود که عموم هم می‌فهمند. همان‌طور که ما در زندگی شخصی خودمان علائم الهی را دیده و به این تشخیص رسیدیم که مسیر را درست طی کرده و می‌کنیم یا خیر یعنی نیازی به تفسیر ندارد؛ علائم ظهور هم در صورت تحقق آنقدر روشن است که برای عموم قابل فهم است.