به گزارش خبرگزاری «حوزه»، "پرسش های مهم، پاسخ های کوتاه"، کاری از استاد محسن قرائتی است که در پایگاه اینترنتی درس هایی از قرآن در دسترس عموم بوده و در شماره های گوناگون برای شما مخاطبان محترم ارائه خواهیم کرد.
* پرسش
آیا انسان آزاد است یا مجبور؟ مرز آزادى تا كجاست؟
* پاسخ
خداوند، انسان را آزاد آفریده است و به او اختیار داده تا كارهایش را انتخاب كند. گرچه بعضى گفته اند: انسان در كارهایش مجبور است و گمان مى كند كه آزاد است، امّا دلایل بسیارى بر اختیار انسان وجود دارد كه به برخى از آنها اشاره مى كنیم:
الف) هر انسانى در كارهاى خود گاهى دچار تردید و شك مى شود كه آیا انجام دهد یا ندهد؟ همین شك، دلیل بر آزادى اوست كه مىتواند كارى را انجام دهد و مىتواند انجام ندهد.
ب) گاهى انسانها به كار یكدیگر انتقاد دارند. انتقاد نیز دلیل آن است كه كسى كه كار را انجام داده، مىتوانسته انجام ندهد.
ج) هر انسانى در عمر خود بارها از گفتار و رفتار خود پشیمان شده و همین پشیمانى دلیل آن است كه مى توانسته انجام ندهد و لذا با خود مىگوید: اى كاش انجام نمىدادم!
د) همه مردم فرزندان خود را تربیت مىكنند و یا به معلّم و مربّى مى سپارند و این دلیل آن است كه فرزند انسان مى تواند مسیر كج را رها و به راه حق برود.
بنابراین شك، انتقاد، پشیمانى و تربیت، دلیل آزدى انسان است. علاوه بر آنكه آزادى خواسته تمام انسان ها، بلكه حیوانات است. شما اگر گربه اى را در قفس كنید، هر نوع غذا براى او در قفس قرار دهید، باز ناراحت است و ترجیح مى دهد در كوچه و خیابان ساده ترین غذا را بخورد امّا در قفس نباشد.
در بهشت نیز اگر آزادى نباشد، مؤمن رنج مىبرد و لذا مؤمنان هنگامى كه وارد بهشت مى شوند، خدا را به خاطر آزادى در بهشت سپاس مى گویند: «ألحمدُ لِلّه الّذى نَتبَوّء من الجنّة حیث نشاء»(سوره زمر، آیه 74)
با این همه، انسان بنده خداست و باید به دستورات او عمل كند و اگر آزادى مرز نداشته باشد و انسان اختیار خود را به نفس و تمایلات شخصى یا تمایلات دیگران بدهد، او را به دره هلاكت سقوط خواهد داد.
آزادى باید در چارچوب فرامین خدا و عقل باشد تا سبب سلب آزادى دیگران نشود.
