به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «آداب رفتار با دختران» اثری از خانم معصومه حیدری پیرامون موضوع نحوه رفتار با دختران است که «حوزه نیوز» منتخبی از این نکات را در شماره های گوناگون تقدیم علاقمندان می نماید.
* فصل ششم: رفتار اسلامى و صحيح در شخصيت دختران
- ادب
هر پدر و مادرى قطعا ميل دارند كه فرزندان با ادبى داشته باشند بچه هاى خوب و باادب اسباب سربلندى پدر و مادر هستند و به وجودشان افتخار مى كنند. بچه هايى كه در موقع ملاقات با ديگران سلام و به هنگام جدا شدن خداحافظى مى كنند، دست بدهند و احوالپرسى كنند، با سخنانى زيبا گفتگو و تعارف نمايند، به بزرگتران احترام بگذارند و جلو آنها برخيزند، به دانشمندان و افراد باتقوا و نيكوكار احترام بگذارند، در مجالس مؤدب باشند و شلوغ نكنند، در برابر احسان و هديه ديگران تشكر نمايند، به كسى دشنام ندهند و به ديگران آزار نرسانند، سخن ديگران و قطع نكنند، آداب غذا خوردن را رعايت كنند، بسم الله بگويند و...
اين قبيل بچه ها با ادب هستند، نه تنها پدر و مادر بلكه همه مردم بچه هاى باادب را دوست دارند و از بچه هاى گستاخ و بى ادب بدشان مى آيد.
امام على عليه السلام فرمود: ادب كمال انسان است .
حضرت على عليه السلام فرمود: ادب براى انسان به منزله لباس زيبا است .
حضرت على نيز در جايى ديگر فرمود: مردم به آداب خوب بيشتر از طلا و نقره احتياج دارند.
حضرت على مى فرمايد: هيچ زينتى بهتر از ادب نيست .
اميرالمومنين عليه السلام فرمود: بهترين ارث پدر اين است كه فرزندانش را با ادب نيك پرورش دهد.
حضرت على عليه السلام فرمود: كسى كه بى ادب باشد عيب هايش زياد خواهد بود.
حضرت امام جعفر صادق عليه السلام فرمود:
به فرزندانتان اجازه بدهيد تا هفت بازى كنند و هفت سال به او آداب زندگى را ياد بده .
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:
فرزند سه حق بر پدر و مادر دارد؛ اول اينكه نام خوبى برايش انتخاب كند، دوم اينكه او را با ادب تربيت كند و سوم همسر خوبى برايش برگزيند.
نهايت آرزوى هر پدر و مادرى همين است كه فرزندان باادبى داشته اما اين آرزو خود به خود و بدون كوشش برآورده نمى شود، با پند و اندرز و امر و نهى غالبا نمى توان فرزندان مودب و دلخواه تربيت كرد.
حضرت على عليه السلام فرمود: بهترين ادب اين است كه خودت شروع كنى .
حضرت على عليه السلام فرمود:
رهبر بايد ابتدا به تعليم خويش بپردازد سپس به تعليم ديگران ، بايد ابتدا با رفتارش تأديب كند بعد از آن پند و اندرز بدهد.
اما پدر و مادر كه خود مؤدب به آداب نيك نباشد نبايد از كودكانشان انتظار ادب داشته باشند. گرچه صدها مرتبه بگويند و پند و اندرز دهند. بچه هايش خود فكر مى كنند كه گفتار پدر و مادر اگر درست بود خودشان عمل مى كردند، پس مى خواهند ما را فريب دهند. در اين خانواده اى كه احترام و سلام و تشكر و خداحافظى نباشد چگونه مى توان از بچه هاى چنين خانواده اى ، انتظار داشت كه نسبت به پدر و مادر و ساير مردم ادب را رعايت نمايند!
- احترام
هر كس به شخصيت خويش علاقمند است ، خودش را دوست دارد، دلش مى خواهد ديگران به شخصيت او احترام بگذارند، هر كس شخصيت او را محترم بشمارد محبوبش واقع مى شود، از توهين كنندگان متنفر است .
حب ذات و علاقه به احترام يك امر غريزى است و... در خارج منزل با صدها افراد گوناگون و بى ادب برخورد مى كند و بسا اوقات مورد توهين قرار مى گيرد و به شخصيتش كه تحقير شده و حتى لطمه وارد شده است ، از شما كه يار و غمخوارش هستيد انتظار دارد اقلا در خانه احترامش كنيد و شخصيت حقير شده اش را زنده گردانيد، بزرگداشت او شما را كوچك نمى كند ليكن به او نيرو و توانايى مى بخشد و براى كوشش و فعاليت آماده اش مى گرداند.
- استقلال و اعتماد به نفس
زندگيش همه اش مبارزه و پيكار و تلاش و كوشش است . هر انسانى در طول عمر با صدها بلكه هزار مشكل مواجه مى شود، براى اينكه زنده بماند و زندگى كند ناچار است با قواى طبيعى عالم بجنگد و آنها را مسخر گرداند، با بيماريها و عوامل آنها پيكار نمايند، با تجاوزها و تعديها و عوامل مزاحم آسايش و آزادى ، مبارزه كند.
در صحنه نبرد زندگى كسى پيروز است كه نفس بزرگ و همت عالى و اراده اى نيرومند داشته باشد. ريشه خوشبختى يا بدبختى هر كس در وجودش نهفته است . همت و اراده عالى هر دشوارى را آسان بلكه محالات ديگران را نيز ممكن مى گرداند. انسان با اراده ، در درياى ژرف زندگى ، مانند پر كاهى نيست كه با موج دريا بازى كند و اين طرف و آن طرف برود، بلكه شناگر ماهرى است كه با بازوى نيرومند و اراده آهنين خويش و توكل بر خدا به هر طرف خواست شنا مى كند بلكه حوادث جهان را از مسيرشان منحرف مى سازد.
كسى كه استقلال و اعتماد به نفس داشته باشد براى حل مشكلات در انتظار ديگران نمى نشيند بلكه با همت عالى و اراده آهنين وارد ميدان عمل مى شود و تا به هدف نرسد دست از كوشش و فعاليت برنمى دارد.
بسيارى از پدران و مادران نه تنها به پرورش استقلال و اعتماد به نفس فرزندان خود كمك نمى كنند بلكه به واسطه سرزنش ها و عيب جوئي هاى خود روح استقلال طلبى را در آنان خفه مى كنند.
اگر دختر خانم شما ميل داشت مستقلا غذا تهيه كند، او را راهنمايى كنيد سپس كار را بر عهده اش بگذاريد و در آن حالت دخالت نكنيد. چه مانع دارد يك مرتبه هم غذاى معيوب تناول كنيد؟ از غذا پختن او عيب جويى نكنيد، آيا مى دانيد كه عيب جويى و سرزنش هاى شما چه ضربه بزرگى به روح او وارد مى سازد؟ و چگونه او را بى اعتماد به خويشتن مى گرداند؟
در زندگى آينده با حوادث و دشواري هاى زندگى روبرو خواهند شد، شما هم با آهنگ طبيعت همگام شويد و به نداى استقلال طلبى آنان پاسخ دهيد، استقلال طلبى عيب نيست تا با آن مبارزه كنيد، بلكه يك استعداد و كمال وجودى است سعى كنيد به طريق صحيح از آن بهره بردارى نمائيد، و آنان را براى زندگى آينده آماده سازيد. اصرار نداشته باشيد به جاى فرزندانتان براى آنها تصميم بگيريد بلكه آنها را روشن سازيد سپس مسئوليت تصميم و اراده را بر عهده خودشان بگذاريد.
- آزادى
بسيارى از پدران و والدين، دختران خود را محدود و آزادى را براى آنان سلب مى كنند، والدين مى گويند: دختران خوب و بد را تشخيص نمى دهند و عقلشان به جايى نمى رسد و اگر آنها را آزاد بگذاريم به فساد مى گرايند.
دين مقدس اسلام نيز به آزادى عنايت داشته و در اين باره احادثى صادر شده است از باب نمونه :
حضرت على عليه السلام فرمود: تو براى ديگران بندگى نكن خدا ترا آزاد آفريده است .
حضرت امام صادق عليه السلام فرمود:
كسى كه پنج چيز نداشته باشد وجودش چندان فائده اى ندارد. اول دين ، دوم عقل ، سوم ادب ، چهارم آزادى و پنجم خوش اخلاقى .
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:
كودك تا هفت سالگى فرو مانده است و از هفت سالگى تا چهارده سالگى فرمانبردار، بعد از چهارده سالگى تا هفت سال وزير و مشاور پدر و مادر خواهد بود.
اما آزادى مطلق هم امكان پذير نيست . انسانى كه بين اجتماع زندگى مى كند نمى تواند كاملا آزاد باشد. چون همه افراد حق آزادى و زندگى دارند. براى آزادى يك فرد نمى توان حقوق ديگران را ناديده گرفت .
- راست گوئى
دروغگوئى يكى از صفات بسيار زشت و يكى از گناهان بزرگ است . تمام اقوام و ملل جهان ، از دروغگويى مذمت مى كنند و صاحبش را پست و فرومايه مى شمارند. شخص دروغگو نزد مردم اعتبار و آبرو ندارد، آدم شريف و بزرگوار دروغ نمى گويد.
اسلام نيز از اين صفت زشت مذمت نموده آن را گناهى بزرگ و حرام شمرده است .
امام محمد باقر عليه السلام فرموده: دروغ پايه خرابى ايمان است .
حضرت امام صادق عليه السلام فرمود، حضرت عيسى عليه السلام فرموده : كسى كه زياد دروغ بگويد آبرو ندارد.
حضرت على عليه السلام فرمود: هيچ كار زشتى بدتر از دروغ نيست .
همه پيامبران الهى و پيشوايان دينى ، مردم را به راستگويى دعوت نموده اند. راستى يك امر طبيعى و فطرى است و از نهاد انسان مايه مى گيرد. همه كس راستى و راستگو را دوست دارد و از دروغگو بيزار است حتى شخص دروغگو.
علل و عوامل خارجى است كه او را از فطرت خدادادى منحرف ساخته به دروغگوئى مى كشاند. بچه اى كه از فطرت اصلى منحرف گشت و به دروغگوئى عادت كرد در بزرگى نيز ترك عادت برايش دشوار است و غالبا از آن دست بردار نخواهد بود. آيه و روايت و پند و اندرز نيز چندان اثرى نخواهد داشت .
در محيط خانواده است كه بچه شكل مى گيرد و از اخلاق پدر و مادر و ساير معاشرين تقليد مى كند. اگر محيط خانواده محيط راستى و درستى باشد، پدر و مادر و ساير افراد، با صداقت و راستى ، با همديگر رفتار كنند و سخن بگويند، بچه هاى آنان نيز به راستى و درستى پرورش خواهند يافت .
دروغ گفتن پدر و مادر كه به عنوان سرپرست خانواده شناخته شده اند گناه ساده اى نيست؛ بلكه گناه بزرگى را به همراه دارد و آن ، پرورش بچه هاى دروغگو است. اين قبيل پدران و مادران تنها گناه كبيره را مرتكب شده اند، هم اينها هستند كه يك اجتماع دروغگو و فريبكار را به وجود مى آورند.
بنابراين ، پدران و مادرانى كه مى خواهند فرزندانشان راستگو باشند چاره اى ندارند جز اينكه راستگوئى را پيشه خويش سازند و براى فرزندانشان بهترين محيط و سرمشق را فراهم سازند.
- خوش اخلاق باشيد
كسى كه خوش اخلاق باشد، با مردم خوشرفتارى كند، با لب خندان سخن بگويد، در مقابل حوادث و مشكلات بردبار باشد، محبوب همه است ، دوستانش زيادند، همه دوست دارند با او معاشرت و رفت و آمد كنند، عزيز و محترم است ، به ضعف اعصاب و بيماريهاى روانى مبتلا نمى شود، بر مشكلات و دشواريهاى زندگى پيروز مى گردد، از زندگى لذت مى برد و بر معاشرانش خوش مى گذارد.
امام صادق عليه السلام فرمود: در هيچ زندگانى گواراتر از خوش اخلاقى نيست .
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: آدم بد اخلاق نفس خودش را در رنج و عذاب دائم قرار مى دهد.
والدين گرامى ، اگر مى خواهيد به خودت و فرزندت چه دختر و چه پسر خوش بگذرد اخلاقت را اصلاح كن ، هميشه شاد و خندان باش ، اوقات تلخى و دعوا مكن ، خوش زبان و شيرين بيان باش ، با اخلاق خوش مى توانى خانه ات را به صورت بهشت برين درآورى ، حيف نيست با بداخلاقى آن را به صورت جهنم سوزانى تبديل كنى و خودت و فرزندان به خصوص ، فرزند دخترت در آن معذب باشد. لب خندان و زبان شيرين شما دل فرزند را غرق سرور و شادمانى مى گرداند و غم و اندوه را از دلشان برطرف مى سازد.
امام صادق عليه السلام فرمود:
خدا به آدم خوش اخلاق ثواب جهاد مى دهد، صبح و شب برايش ثواب نازل مى شود.
رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرموده :
كامل ترين مردم از لحاظ ايمان ، خوش اخلاق ترين آنها مى باشد. بهترين شما كسى است كه نسبت به خانواده اش احسان كند.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: هيچ عملى بهتر از اخلاق خوب نيست .
رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: عيشى بهتر از خوش اخلاقى نيست .
پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: اخلاق خوب نصف دين است .
امام صادق عليه السلام فرمود: نيكوكارى و حسن خلق خانه ها را آباد و عمرها را زياد مى كند.
امام صادق عليه السلام فرمود: شخص بداخلاق خودش را در عذاب مى دارد.
- پرورش سخاوت
جود و سخاوت يكى از صفات نيك و اخلاق پسنديده است . آدم باسخاوت در تهيه مال و ثروت كوشش مى كند ولى دلبستگى به مال ندارد.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: سخاوت جزء ايمان مى باشد و ايمان در بهشت است .
پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:
سخاوت درختى است در بهشت كه شاخه هايش به زمين مى رسد هر كسى يكى از شاخه هايش را بگيرد همان شاخه داخل بهشتش مى كند.
حضرت محمد صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: بهشت خانه سخاوتمندان است.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مى فرمايد:
بخل درختى است كه در آتش دوزخ مى رويد و بخيلان به دوزخ خواهند رفت .
جود و بخشش دلها را به سوى انسان متمايل و محبتها را جلب مى كند، مردم ، شخص سخاوتمند را دوست دارند و از او احترام و تجليل مى نمايند. به وسيله جود و بخشش مى توان دلها را مسخر ساخت و بر آنان حكومت كرد.
جود و سخاوت گر چه مانند ساير صفات نيك ريشه فطرى دارد اما پرورش آن تا حدودى در اختيار پدر و مادر مى باشد و آنچه بيش از هر چيز در اين باره اثر دارد رفتار پدر و مادر است . پدر و مادر براى كودك الگو و سرمشق هستند. از اخلاق و رفتارشان سرمشق مى گيرند. اگر پدر و مادر سخاوتمند باشند، خودشان خرج كنند و در كارهاى خير نيز شركت نمايند كودكانشان نيز رفتار پدر و مادر را مى بينند و از آنان تقليد مى نمايند و تدريجا به صورت يك امر عادى در خواهد آمد. برعكس اگر ممسك و بخيل باشند فرزندانشان نيز غالبا از آنها سرمشق مى گيرند و به بخل عادت مى كنند. در پرورش اخلاق ، عادت يك امر كاملا موثرى است .
حضرت على عليه السلام فرمود:
نفس خودت را به بخشش عادت بده ، و از هر خلقى بهترش را انتخاب كن ، زيرا خوبى به صورت عادى درمى آيد.
حضرت على عليه السلام فرمود: سخاوت بهترين عادت ها است .
این فصل ادامه دارد ...
