به گزارش خبرگزاری«حوزه» دکتر محمدعلی مهتدی کارشناس مسائل خاورمیانه، در نشست علمی «امام موسی صدر، جنبش محرومان و مطالبه عدالت اجتماعی»،در سخنانی، با اشاره به ابعاد شخصیت امام موسی صدر و افکار پیشتاز وی در عرصه‌های مختلف، ابراز داشت: ابعاد شخصیتی امام موسی صدر فراتر از مرزهای جغرافیایی لبنان بود و سال‌ها پس از دوران فعالیتش شناخته می‌شود. امام موسی صدر به دنبال اصلاح در سطح بین‌المللی بود و متأسفانه، در شرایطی بسیار حساس، با توطئه صورت‌گرفته، جهان اسلام این اندیشمند بزرگ را از دست داد.
وی، در ادامه، لبنان را دارای جامعه‌ای متکثر و فرقه‌گرا دانست و گفت: آنچه امروز در لبنان، دولت نامیده می‌شود، نتیجه ائتلاف فرقه‌های مذهبی است که در علوم سیاسی، از آن به دموکراسی اجماعی نام برده می‌شود و مشابه این نوع حکومت در هیچ جا نیست.
کارشناس مسائل خاورمیانه، در تشریح جنبش محرومان در لبنان، ابراز داشت: در عصر امام موسی صدر، محرومیت در لبنان را تنها ویژه تشیع نبود،. در همه فرقه‌های مذهبی لبنان، خانواده‌ها و شخصیت‌هایی دارای نفوذ وجود داشتند که آنها را «فئودالیسم سیاسی» می‌نامیدند. این خانواده‌ها همه امتیازات را در همه طوایف در اختیار داشتند و سیاست، دولت و انتخابات، نتیجه اعمال نفوذ آنان بود.
وی محرومیت توده‌های مردم را محرک جنبش محرومان به رهبری امام موسی صدر دانست و گفت: امام موسی صدر کوشید محرومان طوایف مختلف را برای مبارزه با صاحبان قدرت در همه طوایف همراه نماید و این مسئله تنها به شیعیان اختصاص نداشت.
دکتر مهتدی دلیل محروومیت بیشتر شیعه را در لبنان، مظلومیت تاریخی این جامعه دانست و گفت: تاریخ تشیع در منطقه جبل‌العامل از زمان تبعید ابوذر غفاری به این منطقه آغاز شد و ساکنان این منطقه همواره زیر ستم حکومت‌های مختلف از بنی‌امیه و بنی‌عباس تا دوران امپراتوری عثمانی قرار داشتند. پس از سقوط عثمانی نیز هر فرقه‌ای در لبنان تحت حمایت یکی از قدرت‌های آن دوران قرار گرفت و شیعه بدون پشتیبان ماند.
سخنران نخست نشست خاطرنشان کرد: حرکت امام موسی صدر دو مسیر را دنبال می‌نمود؛ نخست، احیای حقوق جامعه تشیع و رساندن آنان به سطح جوامع دیگر و هدف دوم، متحد نمودن محرومان در همه طوایف ضد مراکز قدرت، که اوج آن در تظاهرات معروف بعلبک و شهر ثور و... نمود یافت که وقوع جنگ داخلی لبنان در سال 1975م، موجب خنثی شدن این حرکت اجتماعی گردید.
در ادامه، محمدمهدی امیرکمالی ، تحلیلگر مسائل خاورمیانه، به عنوان سخنران دوم نشست، در سخنانی، امام موسی صدر را بخشی مهم از تاریخ تشیع معاصر دانست و گفت: امام موسی صدر از متن حوزه علمیه قم ظهور و بروز یافت و مبانی تمدن اسلامی، که امروز در پی آن هستیم، تا حد زیادی با افکار و اندیشه ایشان مرتبط است.
وی ادامه داد: پیش از شکل‌گیری نهضت امام خمینی(ره)، امام موسی صدر اندیشمندی در جهان اسلام شناخته می‌شد که دارای طرح منظمی برای شکل‌گیری نظام اسلامی است، آثار فراوانی که امام موسی صدر در عرصه سیاست جهان و منطقه خلق نمود، شالوده تمدن اسلام ناب را بنا نهاد.
امیرکمالی، لبنان پس از شکل‌گیری رژیم اشغالگر قدس را کانون بحران‌های منطقه‌ای دانست و گفت: امام موسی صدر در این شرایط، برای سازمان‌دهی بقایای پتانسیل و ظرفیت باقی‌مانده جهان اسلام ظهور یافت و زمینه‌ساز جنبش شیعیان لبنان گشت.
وی اجرای عدالت را هدف اصلی جنبش محرومان لبنان برشمرد و تصریح کرد: امام موسی صدر یکی از زبده‌ترین مدیران جامعه اسلامی معاصر بود که عدالت را از مفاهیم انتزاعی، به اجرایی مبدل ساخت و برای تحقق عدالت در لبنان برنامه‌ریزی نمود.
تحلیلگر مسائل منطقه، با اشاره به تلاش امام موسی صدر برای اقامه عدالت در جامعه چندمذهبی و چندصدایی لبنان، اذعان داشت: در اوج ناامیدی و خلأ باوری در جهان اسلام، امام موسی صدر مینیاتوری از نظام اسلامی نوین در لبنان ارائه نمود که وضعیت جدید خاورمیانه را به سود دین‌باوران تغییر داد.
در بخش بعدی این نشست، «دکتر صلاح فحص»، نماینده جنبش امل لبنان، به بررسی ریشه‌های جنبش محرومان در لبنان پرداخت و گفت: در عصر امام موسی صدر، نزدیک به 98٪ بودجه لبنان تنها به چند بخش مرکزی اختصاص داشت و محرومیت شدیدی سراسر کشور را فراگرفته بود. محرومیت شدید در آن زمان، موجب مهاجرت گسترده شیعیان به افریقا، برزیل و دیگر کشورهای جهان برای بهبود وضعیت معیشتی گردید.
وی ادامه داد: در آن زمان، شیعیان از طبقات ضعیف اجتماعی به شمار می‌آمدند و ضمن محرومیت از بسیاری از حقوق طبیعی خود، اجازه حضور در عرصه‌های بالاتر اجتماعی به آنان داده نمی شد.
دکتر صلاح فحص بررسی بودجه ناچیز تعیین‌شده برای مناطق شیعه‌نشین را در آن زمان نشان‌دهنده میزان محرومیت جامعه شیعیان لبنان دانست و گفت: در شرایطی مناطق مختلف لبنان از امکانات شهری، مدارس و دسترسی به کمترین امکانات محروم بودند، که در مرکز، به ویژه بیروت، اوضاع به کلی فرق می‌‌کرد.
