به گزارش خبرگزاری «حوزه» از مشهد، سیدمحمدرضا فاضل هاشمی، کارشناس مسئول ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با اعلاماین خبر، گفت: «ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن توسي مشهور به خواجه نصيرالدين(579 در توس و درگذشته 653 در بغداد)، شاعر، فيلسوف، متکلم، فقيه، دانشمند، رياضيدان و منجم ايراني سده هفتم است؛ مجموعه ارزشمندي از آثار وي در قالب 2 هزار نسخه نفيس خطي و چاپ سنگي، در گنجينه کتب خطي کتابخانه مرکزي آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود.»
وی به يکي از نسخه‌هاي نفيس که در زمان حيات مؤلف کتابت شده، اشاره کرد و افزود: «اين اثر با نام «قواعد العقائد» در حکمت و کلام شيعه است و در سال 677 هجري قمري، روي کاغذ سمرقندي کتابت شده است.»
کارشناس مسئول ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اضافه کرد: «دو نسخه از تأليفات خواجه نصيرالدين، با نام «زبدة الهيئه» در علم هيأت و نجوم، و ديباچه تقويم علاءالدين، هر دو به سال 685 هجري قمري در اصفهان کتابت شده است».
وی به نسخه‌اي با موضوع رياضي اشاره کرد که مربوط به «هوپسيکِلِس» رياضيدان يوناني بوده و توسي آن را تحرير کرده؛ وي توضيح داد: «اين اثر با نام «تحرير المطالع» به دست «قسطاء بن لوقاء» از دانشمندان قرن چهارم به عربي ترجمه شده و تصحيح «يعقوب بن اسحاق کندي» است؛ کتابت اين نسخه، در سال 672 هجري قمري و معاصر مؤلف انجام گرفته است.»
کارشناس مسئول ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به اثري ديگر از اين دانشمند ايراني با نام «رساله معينيه» يا «المفيد» که در هيأت و نجوم به زبان فارسي نگاشته شده، اشاره کرد و گفت: «مؤلف، آن را به ابوشمس معين الدين بن ناصرالدين بن محتشم تقديم کرده و نسخه آستان قدس، به قلم محمد بن علي خوافي به سال 665 هجري قمري در بردسير کرمان کتابت شده و آقا زين العابدين اصفهاني در 1166 هجري قمري، آن را وقف آستان قدس نموده است.«
فاضل هاشمی تصريح کرد: «از ديگر نسخه‌هاي نفيس تأليف توسي، «رساله العزّيه في شرح مقاله النصيريه» است که در زمان حيات مؤلف بر کاغذ سمرقندي کتابت شده است.»
وی ادامه داد: «نسخه‌اي از اثر معروف طوسي در هيأت و نجوم با نام «زيج ايلخاني» در قرن هفتم کتابت شده و سيد جلال الدين تهراني که نايب التوليه آستان قدس بوده، در سال 1361 شمسي، آن را وقف آستان کرده است.«
کارشناس مسئول ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با بيان اينکه از تأليفات مهم خواجه نصيرالدين به زبان فارسي، تحرير اصول اقليدس است، اظهار داشت: «نام ديگر آن، «تحرير الأصول الهندسه و الحساب» است که در سال 645 هجري قمري تأليف، و در سال 646 کتابت شده است.«
وی در پايان به نسخه‌اي در علم رياضي اشاره کرد که خواجه نصیر آن را تحرير نموده و بيان کرد: اصل اين اثر که «تحرير المفروضات» نام دارد، اثر ارشمندی است و «ثابت بن قره» آن را ترجمه کرده؛ نسخه آستان قدس، کتابت قرن هفتم است.«
گفتني است که کنيه خواجه نصيرالدين توسي، «ابوجعفر» بوده و به القابي چون «محقق توسي»، «استاد البشر»، «خواجه» و «عقل حادي عشر» شهرت دارد.
