به گزارش خبرگزاری «حوزه»، هر چند هنوز در سینمای ایران، تعریف دقیق و مورد اتفاقی درباره مفهوم طبقه متوسط وجود ندارد و از این حیث میان منتقدان و تحلیلگران سینمایی ، اختلافات قابل توجهی مطرح است، اما با این حال ، فیلم ساختن درباره این طبقه و برای این طبقه یکی از دغدغه ها و دلمشغولی های فیلمسازان ایرانی بوده که البته این دغدغه، گاهی اوقات رنگ و بوی تجارت و کاسبی به خود گرفته است.
از سویی و با وجود آن که در تمایز بخشیدن به طبقه متوسط نسبت به طبقات دیگر، عنصر اقتصادی مساله ای مهم و موثر است اما به نظر می رسد که در سال های اخیر به خصوص مباحث فرهنگی در این باره دارای اهمیت بیشتری بوده به طوری که از نگاه برخی منتقدان بانفوذ سینمای ایران، طبقه متوسط در قیاس با سایر طبقات اجتماعی در سینمای ایران تمایل بیشتری به سبک زندگی غربی دارد و این مساله در بسیاری از فیلم های شاخص به ویژه در ژانر اجتماعی قابل مشاهده و ارزیابی است.
همچنین می شود گفت که طبقه متوسط در سینمای ایران به نوعی مقابل طبقه سنتی قرار گرفته که البته در بسیاری از فیلم ها، نمادها و المان های مهم دینی از سوی برخی اعضای این طبقه یا به تمسخر گرفته شده و می شود یا این که نسبت به آن ها به شکل مستقیم یا غیرمستقیم ، موضع مخالف اتحاذ می شود.
نکته حایز اهمیت دیگر این که به جهت تاثیرگذاری سینما و به طور کلی هنر در جهت دهی به سبک زندگی، نباید از این مساله نیز غافل شد که متاسفانه از دهه ی هفتاد به این سو برخی جریان های شاخص سینمایی ، به شکلی خزنده ، مروج سبک زندگی غربی بوده اند به طوری که گفتار و رفتار برخی افراد متاثر از این جریان حتی در وادی سیاست و مدیریت، به نوعی بازتاب دهنده خواسته ها و افکار طبقه متوسط تلقی می شود .
در روزهای اخیر به ویژه یکی از مصادیق بارز این تفکر و نوع سبک زندگی را ما در هول و هراس عده ای از عربده کشی دشمن مشاهده می کنیم که به نوعی نشانگر و ترجمانِ انفعال و خودباختگی این طیف در برابر مظاهر پیشرفت مادی تمدن غرب و بی توجهی به داشته ها و قدرت خودی است و این که از دریافت حقیقت ماجرا گاه ناتوان بوده و گاه لجاجت می ورزند و حرف هایی به مخاطبان خود تحویل می دهند که در آن ها کمتر نشانه ای از خودباوری ملی و تاکید بر استقلال و عِرق ملی دیده می شود.
همچنین نباید از یاد برد که در فیلم های شاخص سینماگران مهم این طیف ، خواسته یا ناخواسته به غیرت که در طبقه فرودست یا حتی سنتی وجود دارد و ریشه در باور و منش ایرانیان داشته ، حمله می شود و به شکلی زیرپوستی برخی از نشانه های سبک زندگی دین مدارانه با رویکرد غیرت دینی و تاکید بر حیا و عفاف مورد تخطئه قرار می گیرد.
یکی از مشکلات دراین سینما به ویژه در سال های اخیر متاثر از فضای مجازی است که به تعبیر جالب آیت الله العظمی مکارم شیرازی امروزه دیگر به یک بلای مجازی تبدیل شده و کانون خانواده در این میان بیش از عرصه های دیگر مورد حمله قرار گرفته است.
نکته پایانی هم این که فراتر از محتوا و ایرادهای جدی به فیلم های ناظر به طبقه متوسط در سینمای ایران، به تصریح بسیاری از منتقدان کاربلد سینمای کشور، در بسیاری از فیلم های این چنینی با ضعف شخصیت پردازی و به خصوص دیالوگ نویسی مواجه هستیم و این که حتی در دراماتیک کردن فیلم نیز نویسنده و کارگردان، ضعف جدی از خود نشان می دهند.
سید محمد مهدی موسوی
