حجت الاسلام والمسلمین علی اصغر سهرابی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»  به مناسبت فرا رسیدن یکم تیرماه، روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی، با اشاره برنامه های سازمان تبلیغات اسلامی تهران در مردمی کردن تبلیغ دین با هدف اقامه دین در جامعه، گفت: با توجه به این که اول تیرماه روز ملی تبلیغ و اطلاع رسانی دینی است، شاید مناسب باشد ابتدا بازخوانی درباره بحث تبلیغ و چیستی آن و راهبردهای اصلی و اساسی که باید داشته باشد، اشاره کنیم. تبلیغ به عنوان یکی از شئون دستگاه روحانیت تقلی می شود یعنی به عنوان وظیفه قشری از مومنین که برای تفقه در دین وقت گذاشتند، مطالعه و پژوهش کردند و با کسب معارف دین دوباره به وطن خود برگشتند تا آن معارف را برای مردم تبیین کنند.

انقلاب اسلامی مسیر اقامه دین را هموار کرد

وی با بیان این که تبلیغ را باید در منظومه وظائف دستگاه روحانیت در عصر حاضر ببینیم و قرائت کنیم، اظهار کرد: باید دید ما امروز در چه موقف تاریخی قرار داریم. انقلاب اسلامی زمینه حرکت جمعی برای اقامه دین را فراهم کرد. در واقع با پیروزی انقلاب، وارد زمانه جدیدی شدیم یعنی زمانه ی اقامه و تحقق عینی دین در خرد و کلان فضای جامعه، راهبری این جریان هم طبیعتاً بر عهده روحانیت است که دین شناس است و راه تحقق دین را در جامعه می داند و در قالب یک حاکمیت دینی می خواهد آن را تحقق بخشد.

وی ادامه داد: بنابراین محتوای تبلیغی هم باید در خدمت این اتفاق بیاید کما این که مسئله پژوهش نیز همین گونه است، یعنی پژوهش دستگاه روحانیت باید به هدف اقامه دین کمک کند و فایده داشته باشد. این مسئله ای است که باید در کل شئون فرهنگی تربیتی نظام دیده بشود تا خروجی نیروهای تربیت شده در دستگاه های مختلف از جمله وزارت علوم و آموزش و پرورش، نگاهش این باشد که نیرویی برای تحقق و اقامه دین در جامعه است.

روحانیت راهبر حرکت جمعی برای اقامه دین است

مدیر کل تبلیغات اسلامی استان تهران عنوان داشت: تصور اولیه ای که می گوید ما فقط ابلاغ و تبیین می کنیم و مردم خودشان می دانند حالا بپذیرند یا نپذیرند، طبیعتاً به سمت اقامه دین نخواهد رفت و البته نقطه مقابل این رویکرد هم این نیست که مردم را مجبور کنیم تا بپذیرند، یعنی اقامه دین به معنی اجبار پذیرش از طرف مردم نیست. اما نقطه مقابل این دو رویکرد این است که اقامه دین یک فرآیندِ حرکت اجتماعی است و این فقط روحانیت نیست که دین را اقامه می کند، بلکه روحانیت راهبر این مسیر است و این اتفاق در یک مسیر اجتماعی اتقاق می افتد.

وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب می فرمایند؛ ما از نظریه نظام انقلابی دفاع می کنیم یعنی نظم اجتماعی و سیاسی را با جوشش های انقلابی جمع می کنند و در عین حال که انقلاب اسلامی یعنی این حرکت جمعی برای اقامه دین در کالبد جمهوری اسلامی تحقق پیدا کرده است، اما در دل این کالبد همین طور تحولات نو به نو اتفاق می افتد و این تحولات را مردم رقم می زنند. به عبارت دیگر مردم به میزان نسبتی که با دین می گیرند و به میزانی که اراده می کنند دین را وارد ساحت های زندگی شان می کنند، و این دین در همان کالبد محقق می شود.

مردم اراده نکنند، دین در جامعه محقق نمی شود

حجت الاسلام والمسلمین سهرابی تصریح کرد: با پوشش و زر و برق، جامعه دینی نمی شود، بلکه با اراده جمعی است که قبول می کنند دین را حاکم کنند، جامعه دینی می شود. اوایل انقلاب این اراده را می بینید هر چند تجربه حکومت داری دینی را هم نداشته ایم، اما قاطبه مردم قبول کرده بودند با هم به سمت خدا و ارزش های الهی حرکت کنند، از این رو دستگاه های تبلیغی ما باید مردم را کمک کنند تا اراده جمعی در مردم ایجاد شود، زیرا تا مردم اراده نکنند، دین در جامعه محقق نمی شود.

این کارشناس فرهنگی اظهار کرد:‌ ما باید بر یک نکته تمرکز کنیم و آن پدید آوردن یک اراده جمعی برای یک حرکت جمعی است، زیرا آرمانی که ملت ایران انتخاب کرده اند و سال ها هم برای آن هزینه داده اند اساساً آرمانی است که بر اساس اراده جمعی و حرکت جمعی شکل می گیرد «واعتصموا بحبل الله جمیعاً».

مردمی کردن تبلیغ دین در اولویت دستگاه های تبلیغی باشد

وی خاطرنشان کرد: برای این که حرکت جمعی را رقم بزنیم، اولا باید یک حرکت تبلیغی مردمی راه بیاندازیم. رویکردی که همه مردم در تبلیغ دین مؤثر باشند، و به میزانی که آگاهی دارند و توانمندی دارند خودشان را وظیفه مند بدانند و این را شأنی از شئون اختصاصی روحانیت یا دستگاه تبلیغی نبینند. مثلاً کسی که مدیر یک هیئت مذهبی یا موسسه قرآنی و یا یک معلم است؛ یا حتی یک بانوی خانه داری که در خانه خود نشسته است می تواند برای خودش وظیفه تبلیغی دین را ببیند و برای خودش یک هویت تبلیغی قائل باشد.

وی اضافه کرد: ممکن است طلبه ای به بخشی از مردم جامعه بنا به دلایلی دسترستی نداشته باشد تا بتواند در جهت رسالت تبلیغ دینی خود انجام وظیفه کند، اما قشر مومن و متدین جامعه که خود در جمع همین مردم هستند می توانند با این افراد ارتباط برقرار کنند مثلاً این افراد می تواند از خویشاوندان شخص مومن باشند و چون شخص مومن یک میزان آگاهی از دین دارد و در حد خودش دین شناس است و دغدغه تبلیغ دین را هم دارد، می تواند از ظرفیت های ارتباطی که بین او و فامیل وجود دارد استفاده نماید. بنابراین باید این افراد مومن و متدین را کمک کنیم تا خود تبدیل به هسته های مؤثر فرهنگی شوند و ما در سازمان تبلیغات این زمینه را فراهم می کنیم تا ایده های مربوط به این موضوع شکل بگیرد.

بستر سازی آموزش مردمی علوم حوزوی

مدیر کل تبلیغات اسلامی استان تهران افزود: لایه اول این کار، گفتمان سازی است، مرحله بعدی جریان سازی است بدین معنا که کمک کنیم تا جریان هایی شکل بگیرد. به لحاظ تعیّنی ایده ای که ما داریم، مردمی کردن حوزه های علمیه است به این معنا که مؤمنینی که دوست دارند دین را عمیق تر بفهمند و پای دین بایستند، و یک خدمت فرهنگی انجام بدهند. مثلاً جمعه های خود را وقف تحصیل علوم دینی به معنای خاص و با یک روش خاصی کنند. ما در حال زمینه سازی اجرائیات این طرح هستیم.

وی با اشاره به نقش ارتباطات اولیه در تبلیغ و اقامه دین در جامعه، اظهار داشت: ذهنیت اولیه در تبلیغ این است که مثلاً می گوییم در جامعه افرادی هستند که برخی اخلاقیات اسلامی را ندارند، یا بعضی معلومات دینی را مطلع نیستند، خب! یک دستگاه فرهنگی تبلیغی شکل بگیرد و برود معلومات دینی و اخلاقی را به افرادی که ندارند ارائه بدهد؛ در حالی که ما بر عکس این مطلب را می گوییم!

نقش ارتباطات اولیه در «تبلیغ و اقامه دین در جامعه» ارتقا یابد

دبیر اجرایی بنیاد غدیر استان تهران تصریح کرد: ما می گوییم هر کسی در هر موقف و در هر عالمی که هست، باید ببینیم سرمایه ی دینی و انگیزه دینی چقدر دارد؟ و همان را بگیریم و پرورش بدهیم، باز در اینجا می گوییم چه کسی بگیرد و پرورش بدهد؟ می گوییم آن شخص مؤمن که در حد خودش دین شناس است و دغدغه دین دارد و روابط شکل گرفته و ارتباطات اولیه با این فرد دارد یعنی یک انس و الفت و روابط دوستانه و یا خانوادگی از قبل با این فرد دارد، از همین ظرفیت استفاده بکند و سرمایه دینی فرد را ارتقاء بدهد مثلاً فرض کنید در خانواده ای حجاب خیلی مهم نباشد اما نذری پختن برای آن خانواده یک مناسک جاافتاده و جزو باورهای دینی باشد، خب کسی که می خواهد تبلیغ دینی را در این فضاها انجام بدهد باید از این ظرفیت های مورد پذیرش این خانواده استفاده بکند چون در فرهنگ این فامیل این پذیرفته شده است خب این یک سرمایه دینی است.

حفظ محیط زیست یک دغدغه کاملاً دینی است

وی با بیان این که حفظ محیط زیست یک دغدغه کاملا دینی است، گفت: برخی از افراد دغدغه حفظ محیط زیست را دارند و یا مدافع حقوق حیوانات هستند که هر دو اتفاقا مورد تایید و تاکید دین اسلام هم است و افراد متدین می توانند از همین ظرفیت در راستای ایجاد فضای تبلیغ دینی و اقامه دین در متن جامعه بهره ببرند و این افراد را بر اساس دغدغه و گرایشی که دارند رشد داده و حرکت بدهد و آن ها را با اولویت های دیگری آشنا کند.

شکل گیری حاکمیت جهانی دین متوقف بر اراده جمعی ملت هاست

حجت الاسلام والمسلمین سهرابی تاکید کرد: تا یک حرکت جمعی در بین مردم شکل نگیرد، اقامه دین هم محقق نمی شود، و امر ظهور نیز متوقف بر همین است یعنی ظهور امام زمان(عج) و شکل گیری حاکمیت جهانی متوقف بر اراده جمعی و اجتماع بزرگ ملت ها است. این که روز به روز به مدل ارائه ی محتوای دینی سر و شکل جذاب تری بدهیم این به معنای موفقیت ما نخواهد بود و فقط منجر به تکثر و واگرایی می شود و هر کسی یک گوشه دین را می گیرد و می رود بدون آن که یک هدف مشخصی داشته باشد و این مدل کار تبلیغی، منتهی به رویداد تاریخی که ظهور امام زمان(عج) باشد، نخواهد شد، اما جریان انسانی باورمندی اعم از طلبه و غیر طلبه در جامعه است که می خواهند این حرکت و اراده جمعی را در جامعه شکل بدهند.

طرح ایجاد فضای تبلیغ مردمی به زودی عملیاتی می شود

مدیر کل تبلیغات اسلامی استان تهران در ادامه افزود: در حال حاضر در تلاشیم فضای آموزشی را طراحی کنیم تا نیروهای این چنینی تربیت شود و در مرحله بعدی می خواهیم نیروهایی که چنین دغدغه هایی دارند در یک فضای علمی، به یک ایده ها و فناوری های فرهنگی برسند، یعنی ایده ها را خلق و منقح کرده و اجرائی کنند و بتوانند در سطح جامعه پیاده سازی کنند.

وی افزود: همچنین برای ارتباط با متن مردم یعنی در آن جاهایی که مردم حضور دارند اعم از مساجد، حسینیه ها، پایگاه های بسیج، مترو، ترمینال ها، بیمارستان ها، قهوه خانه ها، کافی شاپ ها، مدارس، دانشگاه ها و هر جایی که یک اجتماع انسانی وجود دارد و فرصت و زمینه ای برای ارتباط و گفتگو است، یک ساز و کار ارتباطی ایجاد کنیم. مجموعه اینها می شود آن هدف ما جهت حضور و برای ارائه این رویکرد تبلیغی، و یارگیری برای این که افرادی بیایند اراده کنند تا پای این حرکت بایستند، البته این مهم نیازمند سامانه ای است تا بتواند این ایده ها را سر صحنه بیاورد و با عرصه هایی که می شود در آن ها فعالیت تبلیغی انجام داد، ارتباط بگیرد.

مدیر کل تبلیغات اسلامی استان تهران ادامه داد: مرحله بعدی رسیدن به یک تشکل مردمی است، البته این به معانی حزب و تشکیلات نیست، بلکه یک جامعه است، یک جامعه ای که ساختار تشکیلاتی ندارد، جهت گیری حزبی ندارد، مردمی هستند که هویتی را قبول کرده اند و بر اساس این هویت یک سبک زندگی برای خود انتخاب کرده اند و هسته های فامیلی و رفاقتی دارند و وقتی این ها را از بیرون نگاه می کنیم یک متنی از جامعه را می بینیم که این ها در واقع به لحاظ مدل سبک زندگی شان عملاً تبدیل به تشکل شده اند، اما نه تشکل به معنای حزب، بلکه مجموعه ای از مردم هستند که قبول کردند به گونه مبتنی بر خدمت به دیگران و مبتنی بر شکل دادن روابط ولائی و معنوی به دیگران، زندگی کنند.

پویش "بهار انقلاب قرآنی" ناظر بر شرایط سیاسی و اقتصادی جامعه اجرا شد

حجت الاسلام والمسلمین سهرابی در ادامه با اشاره به "پویش تبلیغی بهار انقلاب قرآنی" که در ماه مبارک رمضان توسط سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران اجرا شد، گفت: یکی از اهداف این بود که فرایند سنتی تبلیغ را ارتقاء بدهیم! برای تحقق این موضوع سه ضلع تعریف کردیم. یک ضلع؛ بحث محتوا بود یعنی باور داشتیم محتوایی که امروز مردم نیاز دارند و باید به ایشان تبیین کرد جزوه «قرآن کتاب انقلاب» است که متن آن در قالب کتاب در رسانه ها منتشر و از طریق فضای مجازی هم در اختیار فعالان تبلیغی قرار گرفت.

وی ادامه داد: در این کتاب رئوس محتوایی که به نظر ما امروز باید برای مردم تبیین می شد، در آنجا پیشنهاد دادیم و محتوای این کتاب همگی به کمک جمعی از طلبه های قرآنی مدرسه علمیه مشکات تحت اشراف حجت الاسلام قاسمیان و طی جلسات علمی متمادی پردامنه ای شکل گرفت. ضلع دوم؛ حضور این محتوا در گستره ملی بود و در همین راستا رسانه ملی همکاری خوبی با ما داشت و ما توانستیم در بیش از 40 قسمت و با اجرای حجت الاسلام قاسمیان این محتوا را شرح و بسط بدهیم. ضلع سوم؛ حضور در فضای مجازی بود تا بتوانیم این محتوا را در شبکه های اجتماعی مجازی هم منتشر و تبیین کنیم و در قالب های مختلف صوتی، عکس نوشته و تصویری به اشتراک بگذاریم.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان تهران اضافه کرد: در فضای سنتی هم بیش از 200 نفر مبلغ که در ارتباط مستقیم با ما بودند، در تبیین این محتوا در فضای تبلیغی که در اختیار داشته و حضور مستمر در محل تبلیغی خود داشتند، فعالیت می کردند که البته به نظر ما تعداد مبلغان فعال در این زمینه بیش از این تعداد بود.

حجت الاسلام والمسلمین سهرابی با اشاره به اهداف این طرح، گفت: معتقد بودیم ضروری ترین حرف هایی که امروز برای مردم در این شرایط خاص سیاسی و اقتصادی گفته شود، باید از زبان دین تبیین گردد. ادعای ما این بود که قرآن خیلی از مسائل ما را هم امروز و هم در آینده می تواند به روشنی ترسیم کند؛ یعنی وعده های الهی که برای یک جامعه مومن داده شده است و تجربه ای که نهضت انبیاء داشتند و در قرآن منعکس شده این ها را برای مردم تبیین کنیم و این وعده های قطعی الهی که پیروزی این ملت را تضمین می کند به مردم بگوییم.

گفتگو: مهدی زارعی