خبرگزاری«حوزه»،/ یکی از ایراداتی که چندی است به حوزه وارد می شود این است که حوزه، آزاداندیش نیست، ادب آزاداندیشی در حوزه جای ندارد و منتقدین در حوزه سرکوب می شوند!

برای فهم اینکه حوزه آزاداندیش هست یا خیر، نیاز به ملاک آزاداندیشی داریم. لذا یا باید کارشناس درجه یک بود تا  ملاک و وضع موجود حوزه علمیه را شناخت و یا باید از شخص خبره و خریط فن سوال کرد.

به اذعان هر دو طیف (قائلین به آزاداندیشی و قائلین به عدم آزاداندیشی) رهبر معظم انقلاب، خبره و صاحب‌نظر در این زمینه است؛ فلذا به عنوان فصل‌الخطاب، نظر ایشان باید مورد مداقه قرار گیرد.

طیفی که قائل به عدم آزاداندیشی است معمولا به بیاناتی از ایشان استناد می‌کند که ایشان بارها به برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دستور داده‌اند ولی این کرسی‌ها تشکیل نشده است، فلذا عدم تشکیل کرسی را دال بر عدم آزاداندیشی گرفته‌اند. اگر دقیق به بیانات ایشان توجه شود ملاحظه می‌شود که برگزارشدن یا نشدن کرسی‌ها، فقط در تقویت آزاداندیشی مؤثر است، نه در اصل آن!

از نظر رهبر انقلاب حوزه آزاداندیش هست، اما برای گسترش این آزاداندیشی نیاز به برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی است.

ملاک آزاداندیشی هم نقد مکرر مبانی در دروس است که نه تنها مخالفت جدی با ان نمی‌شود بلکه درس‌های نقادانه، مشتری بیشتری هم دارد. به جهت اتمام حجت و فهم این ملاک، نص بیان امام حوزه‌ها ذکر می‌شود تا پایانی بر همه تهمت‌ها و سیاه‌نمایی‌ها باشد:

«نكته‌ى ديگر اينكه حوزه آزادانديش است. خاصيت علمى‌بودن، آزادانديشى است. تحجر در ميدان علم معنى ندارد. يعنى اگر عالم هستيم، حوزه علميه هستيم، دنبال علم هستيم، بايد فكر را آزاد گذاشت؛ البته براى اهل فكر. معلوم است كه در يك مجموعه علمى كسى كه صلاحيت فكرى ندارد، جرأت اظهار نظر هم پيدا نمی‌كند؛ اگر اظهار نظر كرد، مچ او را می‌گيرند، غلط او آشكار می‌شود. آن كسى كه صلاحيت اظهار نظر دارد، بايستى اظهار نظر كند؛ چه در فقه، چه در اصول، چه در فلسفه، چه در كلام، چه در بقيه‌ى مباحث و علوم حوزوى و رائج در حوزه؛ يعنى بايد آزادانديشى باشد.

البته اين آزادانديشى هست؛ اين را بايد همه قبول كنيم.

من يك جایى خواندم كه نوشته شده بود امروز در حوزه علميه قم آزادانديشى علمى نيست؛ ديروز بود، امروز نيست. اين درست نيست؛ ديروز هم بود، امروز هم هست؛ امروز بيشتر از ديروز هم هست. آراء فقهى و اصولى از برترين فقها مورد نقد قرار می‌گيرد. آدم ملاحظه می‌كند كه بعضى از نظرات برجسته و فوق‌العاده‌ى فقهى و اصولى امام در مقالات علمى مورد نقد قرار می‌گيرد؛ ايرادى هم ندارد. مبناى خطابات قانونيه امام كه به نظر ما يكى از مستحكم‌ترين و بديع‌ترين و كارسازترين مبانى اصولى امام است، مورد نقد قرار مى‌گيرد؛ هم در درسها مورد نقد قرار مى‌گيرد، هم در مقالات. من مقالاتى را هم خواندم، ديدم مورد نقد قرار داده‌اند. البته به نظر ما آن نقدها وارد نيست، اما بالاخره مورد نقد قرار می‌گيرد؛ كسى هم نمى‌گويد چرا.

نمى‌شود حوزه را متهم كرد به اينكه در آن، نقد و انتقاد و آزادى نيست. متأسفانه يك جایى ما خوانديم كه نوشته‌اند اين حرفها نيست؛ در حالى كه اين خلاف است، اين متهم‌كردن حوزه است.» (۲ آبان ۱۳۸۹؛ دیدار با اساتید، فضلا و طلاب نخبه حوزه علمیه قم)

رضا حسینی

توجه: انتشار یادداشت و مقالات به معنای تأیید یا رد آن از سوی خبرگزاری حوزه نیست.