به گزارش مركز خبر حوزه، در اين نشست علمي حجت الاسلام و المسلمين شيرواني از كارشناسان فلسفه اخلاق و ارائه‌دهنده نظریه «خودگروی اخلاقی» با اشاره به اهميت مباحث اخلاقي به ويژه فلسفه اخلاق در عصر حاضر، اظهارداشت: با نگاه گذرا به نشريات و كتاب هايي كه در جهان منتشر مي شود، شاهديم بسياري از اين نشريات و كتاب ها در حوزه فلسفه اخلاق هستند.
وي ادامه داد: بيش از 400 عنوان كتاب در مسئله دين و اخلاق در كشور به چاپ رسيده است كه نشان دهنده اهميت اين موضوع است؛ البته انتظار مي رود اين ارقام بيشتر شود و چنين كتاب هايي جايشان در جامعه امروز خالي است.
وي افزود: تاسيس مقطع دكتري فلسفه اخلاق در حوزه مي تواند اين رشته را از مظلوميت خارج كند؛ چون اين مباحث در اخلاق، كاركردهاي فراواني دارد كه از جمله آنها اخلاق در سياست ، اقتصاد، تجارت، خانواده و ... است.
عضو هيئت علمي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بيان داشت: مسئله خودگروي اخلاقي از چند جهت اهميت فراواني دارد چون يكي از مسائل مهم «اخلاق هنجاري» است و يك مكتب بسيار پر طرفدار در جهان محسوب مي شود.
سخنران این نشست افزود: وظيفه ما امروز اين است كه با بررسي نظريه هاي مختلف دريابيم كه نظريه خودگروي اخلاقي با كدام يك از نصوص ديني و انديشه اسلامي سازگار است و آيا مكاتب اخلاقي اسلامي فضيلت گروانه هستند يا خود گروانه و يا جامعه گروانه می‌باشد؟
حجت الاسلام والمسلمين شيرواني ادامه داد: مدعاي ما طرح نظريه خودگروي اخلاقي است كه داراي جايگاهي در فلسفه اخلاق مي باشد و همچنين سنجش اين نظريه با انديشه اسلامي كه موضوع بحث است.
وي گفت: بايد بدانيم موضع اسلام در اين باره چيست؟ به نظر بنده مي توان نظريه خودگروي را با تغييراتي، در انديشه اسلامي جاي داد و حتي مي توان آن را به حكما و انديشمندان مسلمان انتصاب داد و ريشه اين نظريه را مي توان به فارابي و ابن سينا رساند.
وي تصريح كرد: در فلسفه اخلاق، سه پرسش مهم وجود دارد، اولاً معناي خوب و بد و مفهوم درست و غلط و حسن و قبح به چه معنا است؟ دوم معيار خوب و بد چيست؟ و سوم چرا بايد كار خوب را انجام داد و نبايد كار بد را انجام داد؟
اين كارشناس فلسفه اخلاق ادامه داد: خودگروي را مي توان در پاسخ به هر سه سوال مطرح كرد؛ يعني در مقام تعريف خوب و بد مي توان خود گروي را مطرح كرد، همچنين خودگروي، معمولاً در مقام سوال دوم، نيز مطرح است ولي مي توان اين مسئله را در پاسخ به سوال سوم نيز مطرح كرد چون بعد از تشخيص معيارهاي خوب و بد از طريق قاعده حسن و قبح عقلي اين مسئله اثبات مي شود.
وي گفت: خودگروي اخلاقي لزوماً تعارضي با قاعده حسن و قبح عقلي و شرعي ندارد، پس اگر خودگروي اخلاقي را در پاسخ به سوال دوم مطرح كنيم به اين معنا است كه خير و شر را به لحاظ فاعل بررسي كرديم و در تشخيص خوب و بد با اين سوال مواجه هستيم كه چرا بايد كار خوب انجام داد؟
وي افزود: افرادي مانند «كانت» اين مسئله را مطرح كردند كه زماني كار خوب،خوب است كه وظيفه است و الزام عقلي كه نسبت به كارهاي خوب داريد داعي ما براي انجام كارهاي خوب است.
حجت الاسلام و المسلمين شيرواني گفت: از ديدگاه اسلامي مي توان گفت پاسخ سوال سوم همان خودگروي اخلاقي است و هر آنچه از ما خواسته شده و ملزم انجام آن هستيم مي توان گفت بخاطر خيري است كه براي شخص ما دارد و شر نيز بخاطر ضررهايي است كه براي شخص ما دارد.
وي با اشاره به ادله عقلي اين مسئله بيان داشت: ادله عقلي در تحليل هاي حكما آمده و از نگاه آنها مسئله روشن است، چون فاعل يا كامل است يا مستكمل، يعني فاعلي كه با فعل خود كمالي را به دست مي آورد و در فعل اختياري خود غرض دارد و اين غرض را با انجام فعل خوب، بدست مي آورد و اين بحث به لحاظ فلسفي پيچيدگي خاصي دارد.
عضو هيئت علمي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: ادله نقلي ما در اين مسئله همان قرآن كريم است كه با نگاهي گذرا در آيات قرآن اين مفهوم را منتقل مي كند كه دين آمده ما را به وضعيت مطلوب براي خودمان برساند و خدا، پيامبر (ص) و دين به نفع خود ما هستند و تمام الزامات و دستورات شرعي در همين غالب خودگروي مي گنجد.
وي در پايان با اشاره به برخي آيات قرآن كريم اظهارداشت: آياتي همچون « لها ما كسبت و عليها ماكتسبت » « كل نفس بما كسبت رهينه» و.... نشان از همين مطلب است.
بر پایه این گزارش، در ادامه اين نشست دكتر جوادي و دكتر نصيري، به نقد نظريه حجت الاسلام و المسلمين شيرواني پرداخته و به ادله عقلي و نقلي وی اشكال وارد كرده و گفتند: چنين ادله اي نمي تواند مسئله خودگروي را به طور واضح تبيين كند همچنين استفاده از خودگروي اخلاقي در پاسخ به هر سه سوال فلسفه اخلاق غلط است و اين مسئله به هيچ وجه در پاسخ به سوال اول و دوم نمي گنجد.
خاطرنشان می‌شود:خودگروی اخلاقی یعنی: همواره در پی به دست آوردن بیش‌ترین سود خیر و مصلحت است و فرد در اعمال خود پیوسته به نتایج نظر دارد و آنچه برای او مهم است خیر و صلاح خودش است نه دیگران.
