مرور تاریخ همیشه یادآور فرازهای مهمی در طول دوران حیات ملتهای مختلف و امت های گوناگون بشر از ازل تا ابد است.

نقاط عطفی که پیچ های تاریخی مهمی در دوران زیست اجتماعی مردمان سرزمین های مختلف بوده اند و تا سالها و گاهی قرنهای مدید پس از آن، سرنوشت این مردمان و آن سامان را تعیین کرده اند؛ چه به روشنی و خوشبختی و چه به تاریکی و نگونبختی.

اما در این میان مسلمانان جهان خاطره هایی تلخ و شیرین از مقاومت جانانه یا غفلت منفعلانه خویش در طول ادوار مختلف گذشته و نیز دوران معاصر در کارنامه خویش داشته اند.

از جنگ احد گرفته تا قصه فتح آندلس و از نبرد یرموک گرفته تا همین جنگ تحمیلی هشت ساله ملت ایران، همگی گویا و جویای خاطرات شیرین و تلخ و رویدادهای افتخارآفرین یا دریغ آلودی است که گاه به مدد بصیرت و مقاومت و گاه به دلیل غفلت و بی بصیرتی و انفعال گروهی از آنان پدیدآمده اما در هر صورت عبرت آموز آیندگان گشته.

یکی از وقایع تاریخی و مهمی که در این حوزه قابل یادآوری و تحلیل است نبرد تاریخی یرموک است که میان مسلمانان و رومیان رخ داد و به پیروزی افتخارآفرین و ماندگار و غرورآفرین امت اسلام انجامید.

نبرد یرموک نبردی است که در اوت سال ۶۳۶ میلادی (۱۵ هجری قمری) بین مسلمانان و امپراتوری روم شرقی درگرفت. این نبرد به مدت شش روز در نزدیکی رودخانه یرموک در حوالی مرز امروزی سوریه و اردن اتفاق افتاد و نتیجه آن پیروزی قاطع لشکر مسلمانان بود.

این شکست به حکومت بیزانس در آناتولی برای همیشه پایان داد و به عنوان سرآغاز موج اول گسترش اسلام خارج از قلمرو اعراب بعد از وفات پیامبر اسلام شناخته می‌شود. یک سال پس از جنگ یرموک، مسلمانان موفق شدند بیت المقدس را به محاصره در آورند. در واقع جنگ یرموک اصلی ترین جنگ منطقه شام و فتح الفتوح آن سرزمین محسوب می شود.

یرموک جایی است میان نهر اردن و بحر لوط که در سرزمین شام واقع است.

شمار مسلمانان را حدود بیست و چهار هزار نفر و شمار رومیان را چندین برابر آنان ذکر کرده اند.

این جنگ برای مسلمانان به اندازه ای سخت بود که گفته اند زنان مسلمان نیز مجبور به جنگیدن شدند.

یک سال پس از واقعه یرموک، مسلمانان موفق شدند بیت المقدس را به محاصره در آورند. در واقع جنگ یرموک اصلی ترین جنگ منطقه شام و فتح الفتوح آن سرزمین محسوب می شود.

اما همانطور که گفتیم با مرور تاریخ با نقاط عطفی در دورانهای مختلف جماعت مسلمانان روبرو می شویم که در همه آنها دو عنصر اساسی نقشی بی بدیل ایفا می کرده است. یکی بصیرت و دیگری مقاومت که به معنای حقیقی کلمه، ایمان را در برابر انواع و اقسام مصائب و مشکلات و آسیب های فردی و جمعی واکسینه می کند.

در واقع مهم این است که مسلمانان با خرد جمعی و عزم ایمانی و پایداری مومنانه خویش بتوانند بر مصائب فائق آیند و از سدّ جهل و تعصب و سستی و غرور و رخوت بگذرند و بر ساحل امن ایمان و تقوا و بصیرت سکنی یابند.

چرا مسلمانان در احد شکست خوردند و چرا در فتح آندلس آن عظمت را به پا نمودند؟ چرا در یرموک ماندگار و جاودانه و رقم زننده یکی از نقاط عطف تاریخی خویش گشتند و چرا در دوران معاصر خاصه در جنگ هشت ساله که دفاعی به واقه مقدس بود آن حماسه های بینظیر را آفریدند؟

اگر نیک بنگریم در همه این مواقف و مواضع می توانیم تجلی یا فقدان دو عنصر مقامت و بصیرت را ببینیم که به میزان ولایت پذیری و دست یازیدن به حبل المتین ولایت و تدبیر داهیانه و الهی او و تعاملی مردم مسلمان با این عطیه الهی دارند برمی گردد.

آری؛ مرور تاریخ همیشه یادآور فرازهای مهمی در طول دوران حیات ملتهای مختلف و امت های گوناگون بشر از ازل تا ابد است.

این نقاط عطف که پیچ های تاریخی مهمی در دوران زیست اجتماعی مردمان سرزمین های مختلف بوده اند و تا سالها و گاهی قرنهای مدید پس از آن، سرنوشت این مردمان و آن سامان را تعیین کرده اند؛ چه به روشنی و خوشبختی و چه به تاریکی و نگونبختی.

و بی تردید خاطره جنگ یرموک یکی از همین لحظات مشعشع و عبرت آموز و قابل تأمل است که نرم افزار آن یعنی فکر و فرهنگی که بر جماعت مسلمین در ان مصاف تارخی استیلا و سیطره داشته است باید هماره نصب العین امت واحده اسلامی در همه مصافها و مواقف خطیر و خاطره انگیزش باشد.

و امروز هم ما در جنگیم؛ در جنگی تمام عیار که چه در میدان فرهنگ و فکر و چه در عرصه اقتصاد و اجتماع ما را درگیر و دار خویش واداشته است.

امید آنکه با سلاح صبر و بصیرت و مقاومت، در این نبرد نابرابر اما امیدبخش و مردآفرین نیز پیروز میدان باشیم. انشاءالله تعالی

بعونک الملک الاعلی

·         منابع:

*تاریخ خلفا ص 105 به نقل از فتوح البلدان ص 140

*لغت نامه دهخدا