در اهمیت و ضرورت حضور همه جانبه و حداکثری مردم در پای صندوق های رای شکی نیست؛ با این همه یکی از بایسته های انتخابات، مساله اخلاق مداری کاندیداها و توجه به حساسیت کار و انتظارات مردم از آن می باشد.

چنین دغدغه ای ما را بر آن داشت که در آستانه انتخابات حساس یازدهم ریاست جمهوری، گپ و گفتی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد جواد ارسطا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران  ورییس سابق دانشگاه باقرالعلوم(ع) داشته باشیم.

لزوم بهره گیری از معارف اهل بیت (ع) در مناسبات سیاسی

وی با اشاره به این که یکی از مسایل مهم در بحث اخلاق انتخاباتی، بهره بردن از آموزه‌های معصومین(ع) در این باره است، اظهار داشت: البته، مشکلی که متاسفانه گریبان‌گیر جامعه ما شده، استفاده گزینشی از تعالیم دینی است. به عنوان مثال در زمان ولادت و رحلت پیامبر اسلام(ص)، تنها جشنی مختصر یا سوگواری اندکی، انجام می‌دهیم، در صورتی که، این ایام، بهترین فرصت برای بهره‌مندی از سیره و سخنان بهترین مخلوق خداوند است.

وی افزود: چنین رویه‌ای در جامعه، موجب می‌شود ما نسبت به آموزه‌های آنان معرفت نیابیم و در زندگی فردی و اجتماعی خود با مشکلاتی روبرو شویم و به نوعی به ساحت آن بزرگواران جفا کنیم.

مسئولیت در نظام اسلامی امانت است

حجت الاسلام و المسلمین ارسطا همچنین با بیان این که یکی از مسائلی که در سیره و سخن پیامبر اسلام(ص) وجود دارد، در عرصه اخلاق سیاسی می‌باشد و آن امانت دانستن مناصب عمومی است، گفت: گاهی، تلقی ‌ما از امانت این است که به مالی می‌گویند که به عنوان ودیعه نزد شخص دیگری بگذارد، در صورتی که از سخنان پیامبر اسلام(ص) استفاده می‌شود که دایره امانت بسیار گسترده است، به این معنی که بر اساس سخن خاتم الانبیا(ص)، هر گونه مسئولیت و وظیفه‌ای که بر عهده انسان‌ها است، امانتی بر دوش او می‌باشد.

وی اضافه کرد: در این میان ، البته برخی از امانت‌ها در برابر مردم و برخی از امانت‌ها نیز در برابر مردم و خداوند است، چه آن که رسول اکرم(ص) می‌فرماید که امانت در نماز، روزه و در سخن وجود دارد که مهم‌ترین و شدید‌ترین امانت‌ها، مالی است که کسی در دست دیگران به ودیعه می‌گذارد.پیامبر(ص) همچنین در جایی دیگر می‌فرمایند: «المجالس فی الامانه»، آنچه که در مجلسی گفته می‌شود، باید به عنوان امانت در میان مردم تلقی شود، مگر این که بدانیم آن شخص از انتشار آن حرف راضی است.

وی ادامه داد: در کتب اهل سنت نیز آمده که پیامبر(ص) می‌فرماید: «اگر دیدید شخصی با شما صحبت می‌کند و در هنگام سخن گفتن به اطراف نگاه می‌کند که مبادا کسی سخن او را بشنود، بدانید که این سخن امانت است، ولو این که شخص این را به شما نگوید».

این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: همچنین روایتی از امیرالمؤمنین(ع) است که خطاب به یکی از فرماداران خود می فرمایند: «وظیفه ای که تو بر گردن داری، وسیله نان خوردن و ارتزاق تو نیست، بلکه امانتی بر گردن توست»، از این جا ما متوجه می شویم که اساسا مسئولیت‌ها، امانتی بر دوش انسان است.

وی تاکید کرد: از مجموع این روایات برمی آید که هر گونه مسئولیت و وظیفه‌ای که برعهده انسان‌هاست، از دیدگاه اسلام، امانتی بر گردن انسان می‌باشد؛‌ بنابراین اگر کسی اقتضای آن وظیفه و تکلیف را رعایت  نکند، خیانت در امانت کرده و خیانت در امانت  جرمی است که هم عقل و هم شرع بر مذموم بودن و حرمت آن  تأکید دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ابراز داشت: اساساً مساله ادای امانت در اسلام به اندازه‌ای مهم است که در آیه 58 سوره نساء خداوند امر می‌کند که امانت‌ها را به صاحبان آن بازگردانید.

قدرت تامین مصالح عمومی

وی در ادامه با بیان این که کاندیدای ریاست جمهوری باید به دنبال تحقق اهداف اسلام و نیز تأمین مصالح عمومی مردم باشد، گفت: طبعا چنین کسی می‌تواند خود را به عنوان کاندیدای انتخابات، معرفی کند، در غیر این صورت بر اساس موازین شرعی، مجاز به این کار نیست، هرچند شورای نگهبان، هیئت اجرایی و هئیت نظارت بر انتخابات عدم صلاحیت او را تشخیص ندهند و مردم به اشتباه گمان کنند که این شخص توانایی تامین این مصالح را دارد.

وی افزود: در واقع این مسئله، یکی از تفاوت‌های نظام سیاسی اسلامی و نظام سیاسی غیر اسلامی است؛ به این ترتیب باید در مرحله نخست تشخیص دهیم که تمام مناصب دنیوی امانتی در اختیار ما هستند و تأمین نکردن مصالح عمومی مردم، مصداق خیانت در امانت می‌باشد.

خدمت رسانی؛ هدف  پذیرش مسئولیت ها

حجت الاسلام ارسطا بیان داشت: سومین نکته‌ای که از روایات اسلامی بر می‌آید، این است که به دست آوردن مناصب، مسئولیتی بر گردن فرد است، نه این که امتیازی نسبت به دیگران، برای او داشته باشد؛ بنابراین مسئولان نباید احساس برتری نسبت به افراد عادی جامعه داشته باشند.

وی اضافه کرد: در واقع یک مسئول در نظام اسلامی خاصه در جایگاه رییس جمهور باید بداند که پذیرفتن سمت‌ها، برای خدمت رساندن به مردم می‌باشد، همانگونه که در روایتی از معصوم(ع) آمده است: رهبر یک گروه، خادم آن گروه است؛ زمانی که چنین تفکری در جامعه وجود داشته باشد، تمایل برای بر عهده گرفتن مسئولیت‌های دولتی زیاد نیست و اما این که مشاهده می‌کنیم، مثلا در زمان نام‌نویسی نمایندگی مجلس یا شوراها و یا همین ریاست جمهوری ،عده زیادی مبادرت به این کار می‌کنند، این سؤال به ذهن می‌آید که آیا همه این‌ها نسبت به سنگینی این مسئولیت توجه دارند؟ آیا خود را صلاحیت‌دار می‌دانند؟

زد و بندها و وعده و وعیدهای انتخاباتی!

این پژوهشگر حوزوی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: متأسفانه می‌بینیم که در برخی جاها، برخی که می‌خواهند کاندیدا شوند، قبل از آن، کار‌ها و رایزنی‌هایی  و حمایت‌های مالی و زد و بند‌هایی که هیچ توجیه شرعی ندارد، انجام می دهند، همچنین وعده وعید‌ها و ... از سوی آن ها صورت می گیرد که نه تنها جایی در شرع ندارد، بلکه عقل و اخلاق نیز به آن ها حکم نمی کند. گذشته از این ها کسی که مسلمان هم نباشد، زمانی که به عقل و اخلاقی که در او قرار داده شده توجه کند، می فهمد که این کارها نادرست است

وی افزود: نکته مهمی که در این میان وجود دارد ، این است که هرگاه عملی در جامعه بسیار اتفاق افتد، باعث حاکم شدن فرهنگی بر آن شغل و مسئولیت می‌شود. برای نمونه در قشر معلمان، اگر بسیاری از آنها از مسئولیت خود سوء استفاده کنند، آن گاه این فرهنگ در این مسئولیت حاکم می‌شود، تا جایی که ممکن است، برخی از افراد تنها برای سوءاستفاده از این شغل، وارد آن شوند.

سیاسیون ارزش ها را زیر پا نگذارند

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: در واقع چنانچه سیاسیون، دستیابی به پست های سیاسی و اجرایی و نمایندگی را مسیر و وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف دیگر بدانند و افرادی برای ورود به نمایندگی موازین شرعی را زیر پا گذاشته و مسائل اخلاقی را رعایت نکنند، فرهنگی ناشایست در این باره به وجود خواهد آمد.

وی همچنین خاطرنشان کرد: پس از این که انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) پیروز شد، فرهنگی در جامعه حاکم شد که در آن فرهنگ مسئولیت پذیری، ساده‌زیستی، عمل کردن به تکالیف شرعی و اخلاقی، دین‌محوری و...، حاکم بود، کما این که در ادارات و حتی میهمانی‌های خانوادگی نیز این گونه بریز و بپاش‌هایی که الان هست، وجود نداشت و حال آن که متأسفانه پس از جنگ تحمیلی، جامعه از این فرهنگ دور شد و به سمت فرهنگ تجمل‌گرایی روی آورد.

تجمل‌گرایی؛ آفتی پیش‌روی مسئولان

حجت الاسلام ارسطا تصریح کرد: آیت‌الله العظمی جوادی آملی، در سخنانی می گفتند که «ظاهر مردم، باطن مسئولین است»، این سخن ایشان، در واقع برگرفته از سخن امیر‌المؤمنین علی (ع) است که می‌فرمایند «مردم به رهبران خود شبیه‌ترند تا به پدرانشان»، وقتی مردم به مدیران میانی نظام نگاه می‌کنند، معاون وزیر، رئیس دانشگاه، رئیس بانک و... بعضا مشاهده می‌کنند که فلانی به این جایگاه آمده و خدای ناکرده مرتکب فلان اختلاس شده و یا زندگی تجمل‌گرایانه ای پیدا کرده است ، طبعا مردم هم به آن سو گرایش پیدا می‌کنند.

وی اضافه کرد: این که مشاهده می‌کنیم در زمانی، مردم داشته‌های خود را به رخ دیگران نمی‌کشیدند تا مبادا کسی ببینند و به خاطر نداشتن آنها متأثر شود و این فرهنگ درست اسلامی متاسفانه تبدیل به فرهنگی شده که کسی که دارندگی هم ندارد، طوری رفتار می‌کند که خود را ثروتمند و دارا نشان دهد تا به این وسیله خود را در میان مردم مطرح سازد.

لزوم آسیب شناسی فرهنگی

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) در خاتمه سخنان خود ابراز داشت: البته باید بدانیم که حاکم شدن یک فرهنگ و زدودن آن با یک سال و دو سال صورت نمی‌گیرد، بلکه سال‌ها طول می‌کشد. امروز از نظر فقهی، حقوقی، و... باید بررسی شود تا ببینیم چه مسائلی باعث به وجود آمدن این فرهنگ در جامعه شده است.