برپایه این گزارش به نقل از رسانه های مصری، مردم مصر در این ماه مبارک عادت ها و سنت هایی دارند که مشهورترین آنها خرید فانوس و آذین بندی و شلیک توپ در ماه رمضان و سحری خوانی و سفره های افطاری و شیرینی های ویژه ماه رمضان میباشد.

مردم مصر از عصر فاطمی و حکومت ایوبیه و پس از آن خوراکی های زیادی را به یادگار دارند که زینت بخش سفره های رمضانی مردم است مانند انواع آجیل و لواشک و باقلوا و شیرینی های ویژه ماه رمضان.

اما در مورد نوشیدنی های ماه رمضان، مردم مصر عادت دارند که یک لیوان آب برگه را همزمان با اذان مغرب می نوشند و پس از آن روزه خود را با خرما افطار می کنند. نوشیدنی های دیگری همچون تمر هندی و عرق شیرین بیان و سوبیا نیز در ماه رمضان مرسوم هستند.

فانوس شادی

فانوس ماه رمضان از مظاهر شادمانی در این ماه است و بسیاری از مردم مصر برای کودکان خود این فانوس را به عنوان نماد جشن رمضان تهیه می کنند بدون اینکه کسی از تاریخ این فانوس و چگونگی ورود آن به فرهنگ مصر اطلاعی داشته باشد.

البته داستان های زیادی درباره این فانوس وجود دارد که شاید مشهورترین آنها این باشد که شبی خلیفه فاطمی برای دیدن هلال ماه رمضان از خانه بیرون می رفت و کودکان نیز همراه او بیرون آمدند تا راه را برای او روشن کنند و هر کودکی فانوسی در دست داشت و کودکان آوازهایی زیبا را به نشانه شادی خود از استقبال ماه رمضان می خواندند.

داستان دیگری نیز وجود دارد که می گوید یکی از خلفای فاطمی میخواست خیابان های قاهره را در طول شب های رمضان روشن کند، پس به شیوخ مساجد دستور داد فانوس هایی را در راه آویزان کنند.

روایت سومی هم از این فانوس هست که می گوید در آن دوران زنان اجازه نداشتند از خانه خارج شوند مگر در ماه رمضان که غلامی پیشاپیش آنها با یک فانوس حرکت می کرد تا به مردان بفهماند که خانمی در راه می آید تا از آنجا دور شوند و به این ترتیب زنان می توانستند از خانه بیرون بیایند و مردان هم آنها را نبینند.

در صدر اسلام نیز ار فانوس برای روشنی شب جهت رفتن به مساجد و زیارت دوستان و نزدیکان استفاده می شد.

توپ سحری

اما توپ رمضان را بسیاری از مصری ها می شناسند. این توپ ابزاری است برای اینکه به مردم بگوید قبل از اذان صبح دست از خوردن بکشند و هنگام اذان مغرب نیز آنها را از وقت افطار باخبر می سازد.

سنت شلیک توپ رمضان در بسیاری از کشورهای اسلامی دیگر نیز وجود دارد و ارتش هنگام غروب خورشید یک توپ شلیک میکند به نشانه اینکه هنگام افطار فرا رسیده است.

طبق داستان های قدیمی قاهره اولین شهری است که توپ رمضانی در آن مرسوم شده و برخی هم میگویند هنگام غروب اولین روز ماه رمضان سال 865 هجری، خوشقدم سلطان مملوکی توپ جدیدی را که به دستش رسیده آزمایش کرده است و چون این شلیک همزمان با وقت مغرب شرعی بوده مردم گمان کرده اند سلطان توپ را عمدا برای اعلام زمان افطار به روزه داران شلیک کرده است، پس تعدادی از مرم برای تشکر از این اقدام به سوی کاخ حاکم میروند و سلطان هم هنگامی که شادی مردم را میبیند دستور میدهد هر روز هنگام افطار یک گلوله توپ شلیک شود و پس از آن یک گلوله هم هنگام اذان صبح برای اعلام زمان امساک شلیک شد.

این سنت ابتدا در نقاط مختلف شام و دمشق و شهرهای دیگر شام و سپس در اواخر قرن 19 در بغداد نیز مرسوم شد و پس از آن به شهر الکویت منتقل شد و اولین توپ در زمان شیخ مبارک الصباح در سال 1907 به کویت رسید و سپس به کشورهای خلیج و یمن و سودان و کشورهای غرب آفریقا مانند چاد و نیجریه و مالی و کشورها یشرق آسیا منتقل شد و توپ افطار کار خود را در سال 1944 در اندونزی آغاز کرد.

پیشه سحری خوانی

اما سحری خوانی از مهم ترین پیشه های این ماه مبارک است که سحری خوان با خواندن اشعاری مردم را برای خوردن سحری در شب های ماه رمضان بیدار میکند.

پیشه سحری خوانی به زمان پیامبر(ص) باز می گردد که در آن زمان بلال بن رباح اولین مؤذن اسلام و ابن ام کلثوم، مسلمانان را برای سحری بیدار میکردند. بلال اذان می گفت تا مردم سحری بخورند و ابن ام کلثوم بار دیگر اذان میگفت تا مسلمانان امساک کنند.

اولین قومی که مسلمانان را با صدای دهل بیدار کردند مصری ها می باشند، اما اهالی برخی کشورهای عربی مانند یمن و مراکش درب خانه ها را می کوبیدند و اهل شام نیز دور خانه ها می چرخیدند و با نواختن عود و طنبور اشعاری ویژه رمضان میخواندند.

جایگاه سحری خوان در فرهنگ رمضانی مردم مصر به گونه ای است که ماه رمضان را بدون آن تصور نمی کنند و همچون بخشی از این ماه می باشد. سحری خوان دو ساعت پیش از اذان صبح کار خود را در بیدار کردن مردم برای خوردن سحری آغاز میکند.

مورخان میگویند عتبة بن اسحاق والی مصر در سال 238 هجری اولین کسی است که پیشه سحری خوانی را به شکل موجود انجام داد. در آن زمان از آنجایی که برخی مردم برای سحری بیدار نمی شدند و کسی هم نبود که این وظیفه را انجام دهد، خود والی تصمیم گرفت برای این کار داوطلب شود و مردم را برای سحری بیدار کند و بدین ترتیب با پای پیاده در کوچه های شهر میگشت و مردم را برای سحری بیدار میکرد و میگفت: بندگان خدا سحر خیر باشید که در سحر برکت است.

در روزگار حکومت فاطمیان نیز الحاکم بامرالله فاطمی به سربازان خود دستور داد برای بیدار کردن مردم جهت سحری درب خانه ها را بکوبند و با گذر زمان شخصی برای انجام این وظیفه گمارده شد و هر شب ندا میزد: ای بندگان خدا بیدار شوید و سحری بخورید. و درب خانه ها را با عصایی که در دست داشت می کوبید.

سفره های افطار

مصری ها سفره افطار برای اطعام روزه داران را مائدة الرحمن یعنی سفره خدای مهربان مینامند و این سفره ها برای آنها مهم ترین ویژگی ماه رمضان میباشد و افراد توانمند در برپایی چنین سفره هایی از هم پیشی میگیرند تا به پاداش آن برسند.

برخی معتقدند که مائدة الرحمن ویژه فقرا و مستمندان است اما کسانی که به سبب دوری محل کار خود نمی توانند به خانه بروند نیز از این سفره ها استفاده میکنند.

از لحاظ تاریخی اطلاعی از آغاز برپایی این سفره ها در جهان اسلام در دست نیست اما برخی مورخان آغاز این سفره ها را به زمان پیامبر(ص) نسبت میدهند و بر این باورند که پیامبر اولین کسی است که زمانی که در مدینه بود، برای میهمانان خود که اهل طائف بودند سفره افطار پهن کرد. این افراد برای اعلام اسلام خود به مدینه آمده بودند و برای مدتی در مدینه اقامت کردند و پیامبر نیز افطاری و سحری آنها را توسط بلال برای آنها میفرستاد.

اما در مصر احمد بن طولون مؤسس حکومت طولونیه در مصر و شام، اولین کسی است که سفره افطار را در مصر در سال چهارم ولایت خود گستراند و روز اول ماه رمضان تجار و بزرگان را بر سر این سفره فراخواند و خطاب به آنها گفت: من شما را گرد این سفره جمع نکردم مگر برای اینکه نیکی کردن به مردم را به شما بیاموزم و میدانم که شما نیازی به این غذاها ندارید اما چون دیدم شما از این وظیفه غافل هستید به شما دستور میدهم که در خانه های خود را بگشایید و سفره های خود را بگسترانید و به بهترین شکل آن را آماده سازید تا فقرا از آن استفاده کنند و این سفره باید تا پایان ماه رمضان گسترده باشد.