خبرگزاری حوزه/ از گذشته های دور تا امروز، فرصت مغتنم و آسمانی ماه مبارک رمضان، زمانی برای جلوه گری این زیبایی ها و آیین ها و سنتهای معرفت آمیز و محبت آموز بوده است.
وقتی تاریخ رفتارهای رمضانی مردم را در جای جای این سرزمین و کره خاکی مرور می کنیم، درمیابیم که ماه رمضانی چه فرصت درخشان و مغتنمی است برای هرچه بهتر زیستن و زیباتر شدن.
زیستنی که در مدار سنتهایی حسنه شکل می گیرد و نضج می یابد.
گوشه گوشه کشورما و در میان اقوام و مناطق مختلف می توان این آیین ها را دید.
یکی از این سنتها که نشأت گرفته از این باور درست است كه با دل چرکین و آلوده به كینه و كدورت نمی‌شود وارد وادی مقدس رمضان شد، چنین بوده كه با یک پیراستگی و تنزه از دل و جان، با رفع اختلاف با نزدیكان و دوستان و اقربا، همه با هم با دوستی و محبت و شادی و همنفسی، در این ماه عزیز سیر معنوی و سلوک معرفتی کنیم.
یکی از این مجالس که در همین فضا شکل می گرفته و به نوعی محفل آشتی‌كنان میان کسانی بوده که در گذشته اختلافی با هم داشته و کینه ای از یکدیگر به دل گرفته اند، و با وساطت بزرگان هم برگزار می‌شد، معروف و مشهور به مجلس«گل خندانی» بوده است.
مجلس گل خندانی که در منطقه تهران قدیم رسم بوده است همچنان که از نامش هویداست، برای تبدیل کردن چهره عبوس کینه و بددلی و اختلاف، به فضای شادی و خنده و اعتکاف در وادی مهر و محبت و گذشت بوده است.
در مجلس گل خندانی، که با همراهی و پیشاهنگی بزرگان و ریش سفیدان، انجام می گرفته است، آن دسته از اهالی فامیل، که دچار اختلاف بوده اند، در خانه یکی از اقوام جمع شده و با مجلس گردانی بزرگان، هم آغوشی و روبوسی کرده وضمن فرموش کردن گذشته و درگذشتن از خطای همدیگر، به نشاندن غنچه لبخند بر لبان همدیگر مبادرت می ورزیدند.
در حقیقت می توان گفت مجلس گل خندانی یکی از مصادیق اصلاح ذات البین و راهی برای ایجاد محبت و مودت در میان کسانی است که اهل یک قوم و فامیل و یا دوستانی در یک منطقه و سرزمین اند.
و این حقیقتی است که در بیان حضرات معصومین(ع) و از خلال روایات آن بزرگان، می توان به ارزش و اهمیتش پی برد.
رسول اكرم صلى الله عليه و آله می فرماید :
اتّقوا اللَّه و أصلحوا ذات بينكم.
از خدا بترسيد و ميان خويش را اصلاح كنيد
نهج الفصاحه ص164 ، ح49
و در بیان دیگری یادآور می شوند:
أَلا اُخبِرُكُم بِأَفضَلَ مِن دَرَجَةِ الصِّيامِ و َالصَّلاةِ و َالصَّدَقَةِ؟ صَلاحُ ذاتِ البَينِ، فَإِنَّ فَسادَ ذاتِ البَينِ هِىَ الحالِقَةُ؛
آيا شما را به چيزى با فضيلت تر از نماز و روزه و صدقه (زكات) آگاه نكنم؟ آن چيز اصلاح ميان مردم است، زيرا تيره شدن رابطه ميان مردم ريشه كن كننده دين است.
نهج الفصاحه ص240، ح 458
امام كاظم عليه السلام نیز در بیان زیبایی چنین می فرماید که :
طوبى لِلمُصلِحينَ بَينَ النّاسِ، اُولئِكَ هُمُ المُقَرَّبونَ يَومَ القيامَةِ؛
خوشا به سعادت اصلاح كنندگان بين مردم كه آنان همان مقرّبان روز قيامت اند.
تحف العقول ص 393
و نیز حدیث دیگری از این امام همام وارد شده است که می فرماید:
صَدَقَةٌ يُحِبُّهَا اللّه : إِصلاحٌ بَينَ النّاسِ إِذا تَفاسَدوا، وَ تَقارُبٌ بَينَهُم إِذا تَباعَدوا؛
صدقه اى كه خداوند آن را دوست دارد عبارت است از: اصلاح ميان مردم هرگاه رابطه شان تيره شد و نزديك كردن آنها به يكديگر هرگاه از هم دور شدند.
كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص209، ح
مرحوم شهید آیت الله دستغیب در بیانی تأثیرگذار در همین وادی می گوید:
خداوند متعال در اول سوره انفال می فرماید تقوی بورزید و بین خودتان اصلاح کنید ( وَاتَّقُواْ اللَّهَ وَ أَصْلِحُواْ ذَاتَ بَیْنِکُم ) در عمرتان این گناه یعنی ترک اصلاح چقدر از شما سر زده ؟ آیا گاهی هم توبه کرده اید از این گناه ؟ اولاً خود قهر کردن و خشم کردن برای نفس و هوی ، حرام است و بعد بر دیگران اصلاح آنها واجب است.گذشتیم از اصلاح ؟ آتش را روشن تر نکنند دو نفر که بینِشان کدورت است حرف این را برای او می زند و حرف او را برای این می زند ، اگر زن و شوهری با هم قهر کردند تو که بزرگتر خانواده هستی یا هرکس داخل این فامیل با اطلاع است بر آنها واجب است این زن و شوهر را اصلاح بدهند نه اینکه بگوید به من چه و او هم بگوید به من چه ، قرآن می فرماید ( فاصلحوا ذات بینکم ) امر است امر ظاهر در وجوب است جای دیگر می فرماید ( فاصلحوا بین اخویکم ) دو نفری که با هم قهرند ، حالا غلط و معصیت کرده اند تو دیگر گناه نکن آنان را اصلاح بده.
شب بیست و یکم ماه رمضان آقایتان علی (علیه السلام) جزء وصیت های مهمش به حسن و حسین (علیهم السلام) فرمود : ( اوصیکما و من بلغه کتابی هذا بتقوی الله و اصلاح ذات بینکم فانی سمعت جدکما رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم ) یقول ان اصلاح ذات البین افضل من عامة الصلوة و الصیام ؛ نهج البلاغه ، کافی ) وصیت من به شما دو پسرم ( حسن و حسین ) و به هر شیعه ای ، به هر مومنی تا قیام قیامت این وصیت علی (علیه السلام) است ( تقوی ) این قدر مطابق میلت حرکت نکن اینقدر غیض و قهر از روی هوی و هوس نکن ، خدا را ملاحظه بکن ، خدا را در نظر بگیر ، برای خدا گذشت کن (( فاعفوا و اصفحوا )) آن وقت فرمود اصلاح بدهید میان مردمان ، فرمود خودم شنیدم از ابن عمم خاتم انبیاء محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم ) که فرمود : اصلاح ذات بین افضل است از تمام نمازها و روزه ها.
آری؛ ماه رمضان ماه شکوفایی سنتهای زیبای اسلامی و گل کردن شکوفه های آسمانی انسانیت در باغ جان ماست.
باشد که تا همیشه میهمان گل خندانی های محبت آمیز و مودت آفرین باشیم.
پی نوشت:
عنوان گل‌خندان با بهره‌گیری از مجموعه سنتهای رمضانی که گردآوری شده است. موسسه همشهری
(تفسیر سوره حجرات تألیف شهید آیت الله سید عبدالحسین دستغیب رضوان الله تعالی علیه صفحه 91)
