سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری حوزه در اين نوشتار با بررسی علل و عوامل گسترش پديده «زيرميزي راه کارهاي مقابله با این کار غيراخلاقي وغيرقانوني را منتشر می کند .
*اصطلاح زیرمیزی
يکي از مهم ترين موضوعات پزشکي، نوع رابطه مالي ميان پزشک و بيمار است. پزشکان در اين بخش در معرض خطر بزرگي هستند؛ زيرا مردم ناگزيرند براي برطرف کردن بيماري خويش و کسب سلامت به ايشان روي آورند، در اين صورت ممکن است برخي پزشکان از جايگاه خويش سوءاستفاده کرده و مبالغي خارج از چارچوب قانوني درخواست نمايند. اين اقدام به دريافت هاي غيرمتعارف پول اضافه تر از هزينه هاي مصوب باعث رواج اصطلاح «زيرميزي » شده است. گرچه پديده «زيرميزي» غيراخلاقي، غيرقانوني و غيرشرعي است و بايد به صورت مخفي باشد، اما در حال حاضر پديده زيرميزي نه تنها موضوعي مخفي نيست بلکه هر روز دامنه آن گسترش مي يابد.
* علل و عوامل گسترش پديده «زيرميزي
غيرواقعي بودن تعرفه هاي دولتي:
عده اي از پزشكان معتقدند تعرفه هاي پزشكي كم است و به همين خاطر مجبورند با بيمار توافقي عمل كنند! در واقع از طريق دريافت «زيرميزي » ميزان کمبود تعرفه دولتي را جبران کنند.
شفاف نبودن قيمت واقعي خدمات درماني در کشور:
وجود ناهنجار يهاي اقتصادي در بحث درمان سبب مي شود برخي در اعتراض به اين نبود شفافيت، به سمت پديده «زيرميزي » روي آورند که بار اضافي به بيماران تحميل مي کند.
مشکل نظارتي:
الف. نبود نظارت قاطعانه از سوي نهادهايي مانند وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکي بر نحوه فعاليت پزشکان.
ب. عدم قاطعيت در رسيدگي به شکايات مردم به دلايل مختلف مانند تعارف بيش از حد و اغماض در برخورد با پزشکان به علت هم کسوت بودن مسئولين اجرايي بهداشت و درمان با پزشکان.
ج. بي توجهي مسئولين به موضوع و ناتواني در رسيدگي. متاسفانه کساني که بايد بر اين پديده نظارت کنند و با آن برخورد نمايند يا اين پديده را پذيرفته اند يا اين که خودشان هم گرفتار آن شده اند.
تأخيرهاي طولاني مدت بيمه ها در پرداخت مطالبات پزشکان بخش دولتي.
ترس اطرافيان بيمار از به خطرافتادن جان بيمار، سرعت نبخشيدن به اقدام درماني يا مشکلات در مراقبتهاي بعدي بيمار: مردم براي بيماري خود يا بستگان خويش ناچار به مراجعه هستند و چون موضوع جانشان در ميان است وقتي يك دكتر خوب و ماهر مي بينند. ناچار مي شوند پول «زيرميزي » بدهند.
پرداخت بيش تر براي انجام جراحي يا اقدام درماني توسط خود پزشک و جلوگيري از اقدامات آموزشي و انجام آن توسط دانشجويان در بيمارستان هاي دولتي.
پرداخت بيش تر بدون درخواست و مطالبه پزشک و با اصرار اطرافيان بيمار به پزشک براي جلب نظر پزشک در رسيدگي بهتر به بيمار.
استفاده از بخش دولتي به عنوان سکوي پرتاب: يکي از مشکلات نظام درمان، شيوه نامناسب ارايه خدمات درماني در بخش دولتي است. اين مشکل ظاهراً دو روش را رواج داده است
گرفتن «زيرميزي » در بخش دولتي
ارجاع بيماران از سوي پزشکان به بيمارستان هاي خصوصي.
به همين دليل است که امروزه برخي پزشکان در بخش دولتي يا بيماران خود را به بيمارستان خصوصي ارجاع مي دهند که بر اساس تعرفه هاي بخش خصوصي آنان را مورد جراحي قرار دهند يا اين که قبل از بستري در بيمارستان از آنان مبلغ اضافه اي تحت عنوان «زيرميزي » دريافت مي کنند.
درآمد کم پزشکان: برخي پزشکان براى توجيه خود به وجود تبعيض هاى ناروا، مشكلات اقتصادى در ابعاد مختلف آن تمسك مي جويند. آنان گاهي قشر پزشکان را با برخي اقشار مانند ورزشکاران و هنرمندان مقايسه نموده و درآمد خود را نسبت به آنان کمتر مي پندارند در حالي که نسبت به اين اقشار زحمت بيشتري متحمل شده و تحصيلات بيش تري دارند. بايد گفت: پديده «زيرميزي » در ميان پزشکان عمومي نيست، بلکه بيش تر در ميان برخي پزشکان متخصص رايج است. اين پزشکان درآمدهاي اندکي ندارند که بتوان گفت، به واسطه پايين بودن درآمد دست به چنين اقداماتي مي زنند، بلکه اين پديده يک نوع دنياطلبي است.
قانون گريزي: عدم پذيرش تعهدات اخلاقي، شرعي و حقوقي برخي پزشکان در قبال بيماران باعث قانون گريزي آنان شده که بدون ترس از قانون و مجريان آن «زيرميزي » بگيرند.
متزلزل شدن ارزشها: پديده «زيرميزي» نشا ن دهنده وجود تزلزل و سست شدن ارز شهاي اخلاقي و شرعي در ميان برخي پزشکان است. در واقع، در تربيت کادر پزشکي متعهد ضعف و کاستي فراوان ديده می شود کم رنگ شدن ارز شهاي اخلاقي و شرعي باعث شده. قبح و زشتي پديده «زيرميزي » از بين برود و به يك پديده معمولى تبديل شود و هيچ كس هم نسبت به آن اعتراض نكند.
عدم چاره انديشى منطبق بر واقعيات اجتماعى
براى مقابله با رشوه: انتظار آن است جامعه پزشکي راه عاقلانه را در اين زمينه طي کند و به درمان ريشه اي اين معضل بپردازند. چرا که بسياري از مردم توان پرداخت هزينه هاي بالا را ندارند. بنابر اين ضروري به نظر مي رسد هر چه زودتر وضعيت اين موضوع روشن گردد.
* راه کارهاي مقابله با این ناهنجاری اجتماعی
واگذاري توليت بخش سياست گذاري و بخش اجرايي حوزه سلامت و درمان به يک نهاد واحد.
قطع شدن رابطه مستقيم مالي ميان پزشک و بيمار.
واقعي شدن تعرفه هاي پزشکي با تعرفه گذاري مناسب: واقعي شدن تعرفه هاي بخش دولتي بر اساس قيمت تمام شده.
واقعي کردن سرانه درمان افراد از سوي دولت.
انجام تعهدات کامل از سوي سازمان هاي بيمه گر و پرداخت به موقع مطالبات ارايه دهندگان خدمت مانند پزشکان و بيمارستان ها.
گسترش پوشش بيمه اي با حذف بيمه هاي تکميلي و ايجاد يک بيمه سراسري به جاي بيمه هاي متعدد با خدمات پراکنده و متنوع.
کاهش فاصله خدمات درماني در بخش دولتي و خصوصي با کارامد کردن بخش دولتي.
نظارت بر فعاليت بيمارستان ها و پزشکان: رواج پديده شوم دريافت زيرميزي توسط پزشکان، اغلب در مراکز درماني دولتي اتفاق مي افتد و اين در حالي است که بيشتر مراجعان بخش دولتي را اقشار کم درآمد و محروم جامعه تشکيل مي دهند که توان مالي براي پرداخت هزينه هاي سنگين درماني را ندارند.
فعاليت تمام وقت پزشکان و اعضاي هيأت علمي دربيمارستان هاي دولتي.
رعايت انصاف از سوي پزشکان و پذيرش تعهدات اخلاقي،حقوقي و شرعي.
لغو دايمي پروانه طبا بت پزشکان متخلف ازسوی سازمان نظام پزشکی.
منبع:موسسه موضوع شناسی احکام فقهی-غلامرضا نورمحمدی
