به گزارش خبرگزاری «حوزه» در ابتدای این نشست حمید مهدی زاده عضو انجمن علمی روانشناسی حوزه با اشاره به برگزاری این نشست گفت: مبحث ناخودآگاه در مباحث روانشناسی از مهمترین مباحثی است که تعیین تکلیف در این زمینه بسیاری از نتایج را دستخوش تغییر می کند.
دبیر این نشست علمی تصریح کرد: مباحثی که در این انجمن مورد بحث قرار می گیرد، همگی از نظریات تولید شده در درون حوزه است و اگر این مباحث در اینگونه جلسات مورد نقد و تحلیل قرار گیرد می توانیم پایه قوی علمی در زمینه توسعه و ترویج مباحث دینی و علمی ایجاد کنیم.
در ادامه ، حجت الاسلام کاویانی ارایه دهنده این بحث گفت: شهید مطهری بیان می دارند که ناخودآگاه فطری در واقع این است که انسان از فطرت خود دورشده و دریافت حضوری به من خویشتن ندارد.
وی اظهارکرد: آیت الله العظمی سبحانی در این زمینه ناخودآگاه شناختی و عاطفی را مورد بحث قرار می دهند؛ در حقیقت ایشان به سبب پاسخ به شبهه نبوت این بحث را مطرح کردند؛ در اینجا مغرضین بیان می کردند که قرآن نوشته یک فرد با استعداد مثل پیامبر(ص) است، ولی آیت الله سبحانی بیان کردند که ناخودآگاهی که توسط روانشناسان بیان می شود در طول زمان ایجاد می شود و تاثیر آن در رفتار ما به تدریج انجام می شود و قابلیت مدیریت و از بین رفتن دارد، ولی پیامبری که امی بوده است شامل این بحث نمی شود.
وی افزود: آیت الله مصباح یزدی بیان می کند، فطری بودن شناخت خدا از دو طریق شناخت حصولی و حضوری (ناخودآگاه شناختی) قابل انجام است.
این محقق حوزه بیان کرد: ایشان بیان می کنند که فطرت نوعی شناخت نا آگاهانه و بسیار مهم ایجاد می کند، ولی شناخت نیمه آگانه یا آگانه مرتبط با علم حصولی است.
وی تصریح کرد: حجت الاسلام والمسلمین اعرافی نیز به این بحث اشاره دارد؛ وی به آیه شریفه «سرو اخفی» اشاره می کند و بیان می کند که خداوند بیان داشته است که اگر شما سخنی به آشکار یا نا آشکار، بگویید خداوند آن را می داند.
نویسنده حوزوی اظهارکرد: ایشان در ادامه به آیه «حیلوله» اشاره می کند و بیان می کند که خداوند خود را بین قلب و خود فرد حایل می داند و انسان نیز در این زمینه بین قلب و خدا است.
حجت الاسلام کاویانی بیان کرد: حجت الاسلام والمسلمین اعرافی در ادامه به آیه ذکر بیان می کند که در اینجا خداوند آموزش نمی دهد، بلکه خداوند آنچه در وجود انسان است را به تحریک وا می دارد.
وی گفت: آیات نسیان از جمله مباحثی است که استاد اعرافی در این زمینه به آن اشاره می کند، زیرا خداوند در این آیات بیان فرموده است که این افراد خاص آنچه به آنها داده شده است را فراموش کرده اند پس در اینجا نیز این مساله مورد نظر است.
این محقق حوزه بیان کرد: در رواشناسی معاصر یا روانشناسی تحلیلی که سردمدار آن فروید است، بحث ناخودآگاه و ناخودآگاه و نیمه آگاه بسیار متداول است؛ ناخودآگاه عاطفی منتسب به فروید است یعنی این که شخصی از شخص و موقعیتی تنفر داشته باشد ولی آن را نداند، در واقع به ناخودآگاه عاطفی خود نظر کرده است.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: دو آزمایش معروف از سوی پیژه مطرح است که وی دو ناخودآگاه شناختی را از نظر علمی ثابت کرد؛ یکی از این آزمایشات آزمایش جمعیتی دانشمندان در خصوص حرکت غیر معمول بود؛ منظور وی این بود که انسان به برخی از حرکات خود عالم است، ولی جزییات آن را نمی تواند شرح دهد چون در ناخودآگاه خود آن را دارد.
نویسنده حوزوی اظهارکرد: ناخودآگاه رفتاری از دیگر مباحثی است که در روانشناسی معاصر به آن اشاره شده است؛ در اینجا رفتارهای بازتابی، لغزش های کلامی، مکانیزم های دفاعی، خواب گردی ها، رویاهای روزانه، خوتکملی ها مورد بحث قرار گرفته است.
حجت الاسلام کاویانی بیان کرد: ناخودآگاه معنوی توسط فرانکل مطرح شده است؛ این ناخودآگاه به ناخودآگاه روحی یا لوگوتراپی معروف است؛ یونگ نیز از ناخودآگاه فردی و ناخودآگاه جمعی و کهن الگوها نام می برد.
وی گفت: در قرآن کریم، از آیات انفسی سخن به میان آمده است؛ این آیات به مساله خودآگاه و ناخودآگاه می پردازد؛ در واقع در اینجا انسان خود را به عنوان آیات انفسی شناسایی می کند تا به عرف نفسه برسد.
این محقق حوزه بیان کرد: خداوند در قرآن کریم، بیان می کند که منافقان دارای مرضی در قلب هستند، ولی اگر می خواستیم آنها را روشن می ساختیم، منتها ای پیامبر شما باید به رفتار آنها نگاه کنید و با مشاهد رفتار آنها به نفاق درونی آنها پی خواهی برد.
محقق حوزه و دانشگاه تصریح کرد: آیات ذکر نیز از همین دست آیات است؛ در اینجا تعابیری از جمله «لعلکم تذکرون یا لعلکم یذکرون و...» استفاده شده که به معنای معانی است که در انسان وجود دارد ولی انسان متوجه آنها نیست.
نویسنده حوزوی اظهارکرد: آیات غفلت از آیات دیگری هستند که خداوند در این زمینه به آن اشاره دارد؛ در اینجا خداوند بیان کرده است که دشمنان دوست دارند که شما از صلاح و متاع خود غافل شوید و در حالت غفلت به شما حمله کنند؛ یعنی این مساله در وجود انسان وجود دارد ولی موارد دیگری ذهن انسان را مشغول می کند.
حجت الاسلام کاویانی بیان کرد: نهی از همنشینی با بدان از جمله مباحثی است که در قرآن کریم به آن اشاره شده است؛ در این آیات بیان شده است که شیطان انسان را به سبب همنشینی با بدان به سمت فراموشی از داشته ها و رفتن به سوی ظلمت می کند.
وی گفت: اذان گفتن در گوش نوزادان نیز در این زمینه قابل تحلیل است؛ در اینجا بزرگان ما بیان کرده اند که این نام ها و عبارات مقدس و فضای معنی در ناخودآگاه نوزادان ثبت می شود و در آینده تاثیرگذار است.
این محقق حوزه بیان کرد: در داستان عقب کشیدن حضرت موسی(ع) در موقع رها کردن عصا، می توانیم این مساله را با ناخودآگاه حضرت منسوب کنیم، یعنی در حالی که خداوند به ایشان تضمین داده بود که پس از رها کردن آن عصا، آن موجود به حضرت آسیبی نمی زند.
در ادامه این بحث، حاضران و اعضای انجمن روانشناسی حوزه سوالات خود را پیرامون موضوع مورد بحث مطرح کردند.
