به گزارش خبرنگارخبرگزاری «حوزه»، بیست و هفتمین نشست از سلسله نشست های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی با عنوان "انقلاب اسلامی و توسعه علوم انسانی" با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه و با حضور اساتید و دانش پژوهان،‌ در تالار امام مهدی(عج) درپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی  برگزار شد.

دست آورد های انقلاب اسلامی در عرصه علوم انسانی

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه  در این نشست با اشاره به افزایش آشنائی عالمان دینی بعد از انقلاب با تفکراتی که در مغرب زمین در جریان است، بیان داشت: پس از انقلاب توجه به بنیان های فکری مدرنیته بسیار زیاد تر شده است، قبل از انقلاب این سطح از آگاهی در میان عالمان دینی از فضای غرب وجود نداشت، انقلاب رخ می دهد و شما می بینید روشنفکران اول انقلاب همه به اتفاق می گویند که ما علوم انسانی خنثی نداریم و این یعنی علوم تربیتی اسلامی وجود دارد.

اعتباردادن به عقل مستقل از وحی درمکتب‌ شیعه

رئیس موسسه پژوهشی حکمت وفلسفه ایرانیان در ادامه با اشاره به جایگاه عقل در نظام فکری شیعی گفت: امروزه نیز دو دیدگاه عمده در میان عالمان دینی نسبت به علوم غربی و رابطه آنها با علوم دینی وجود دارد، برخی افراد رویکردشان نسبت به علوم انسانی این است که باید علوم انسانی غربی را تهذیب کرد، یعنی همه آنچه در این علوم وجود دارد یاوه گوئی نیست و با مبنای ما نیز قابلیت تطابق دارند، یعنی هفتاد درصد علوم غربی را می توان قبول کرد و سی درصد آن را نیز باید بر اساس مبانی اسلامی بازسازی نمود.

وی افزود: در مقابل این تفکر نگاهی نیز وجود دارد که از ریشه سیستم علوم غربی را قبول ندارد. ولی به طور کلی آنچه مهم است این که نگاه کلان به اومانیسم و سکولاریسم و سوبژکتیویسم بعد از انقلاب بسیار عمیق تر شده است و اگر عالمان دینی جائی نظری را رد می کنند یا می پذیرند، ورودشان عالمانه می‌باشد.

این استاد حوزه بیان کرد: ما اومانیسم را نمی پذیریم، ولی اعتبار دادن به"عقل انسان مستقل از وحی" که توانائی درک حقایق را داراست از خصوصیات تفکرشیعی است که در مقابل تفکر اشعری و تفکر رنسانسی کلیساها قراردارد تا اگر جائی نظری را رد یا تایید می کند، عالمانه باشد.

رویش فلسفه های مضاف در دامن انقلاب

مدیر گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دستاورد دوم انقلاب در عرصه علوم انسانی را توجه به فلسفه های مضاف دانست و افزود: فلسفه علوم انسانی مخصوصا در این دودهه اخیرپیشرفت بسیار زیادی داشته است تا جائی که بحث مهم فلسفه‌های مضاف در حوزه و دانشگاه شکل گرفته است و هم فلسفه های علوم و هم فلسفه های امور مطرح شده است. علاوه بر مبانی این مباحث و کارکردهایشان که در قلم وزبان متفکرین مطرح است که کسی هم در آن خدشه ندارد، چرا که  بحث های فلسفه‌های مضاف مبانی دارند که باید آنها را شناخت ولی مهم تر اینکه الان به "روش"بحث در فلسفه‌های مضاف نیز توجه می‌شود.

کرسی های فقه‌های نو از برکات انقلاب است

این مولف حوزوی با اشاره به بحث تحول در حوزه ادامه داد: دستاورد سوم انقلاب در این عرصه تحولی است که در حوزه ها اتفاق افتاد و فقه‌های تخصصی شکل گرفت؛ فقه مدیریت و فقه تربیت و فقه سیاسی و حتی فقه خانواده؛ امروز در حوزه های علمیه کرسی تدریسش دارند؛ هرچند ساختار کلی حوزه همان فقه های سنتی است ولی حتی مراجع نیز با استفاتائات بسیار زیادی درمورد فقه های نو مواجهند و به آنها پاسخ می‌دهند.

وی گفت: کرسی ها و مقالات و نشست هایی مستقلا برای فقه های نو وجود دارد، بحث هایی که در مورد فقه المقاومة مطرح شده است و دیگر رشته های اجتماعی و سیاسی که در حوزه مورد بررسی قرار می‌گیرند ما می‌بینیم کم کم رشته های فقه تخصصی در حوزه بیشتر می‌شود.

فقه راهبردی توسط رهبر انقلاب بنا شده است

این استاد سطح عالی حوزه با اشاره به "فقه راهبردی" که رهبر انقلاب آن را بنا کرده اند خاطرنشان کرد: دستاورد چهارم در حوزه راهبرد نویسی در حوزه علوم اجتماعی است که موسس آن رهبر انقلاب است که ایشان فقیه فقه راهبردی است و در زمینه های مختلف بر اساس اجتهاد نقشه های جامع علمی کشور و سند پیشرفت نوشته‌اند.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه گفت:‌امروزه علوم انسانی مدرن توصیف روابط بین پدیده های اجتماعی می کنند؛ لذا این توصیف انسان مطلوب و بیان راه حل های تغییر انسان موجود به انسان مطلوب بسیار امر مهمی به شمار می رود، این سبک طراحی رهبرانقلاب است که آخرینش همین بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بود که ابلاغ شد.

ضعف در جامعه آماری کشور

وی دستاورد پنجم را در رابطه با کشف روابط فردی و اجتماعی در بافت های مختلف جامعه توصیف کرد و اظهار داشت: این البته یک دستاورد ناقص است یعنی فعالیت ما در این زمینه ضعیف است، ما باید به دنبال کشف روابط فردی و اجتماعی برویم و متاسفانه در تحقیقات آماری و میدانی در شناخت انسان محقق بسیار ضعیف عمل شده است به طوری که هر مرکز آماری یک مرکز گزارش می دهد مراکز دیگر آن را رد می کنند و آمار دیگری را برآورد می کنند.

این استاد حوزه: علت این ضعف نیز این است که علوم توصیفی خیلی مورد توجه نبوده است لذا این آمارها دقیق نیستند. مثلا شاخص های رابطه درآمد با مصرف در ایران متفاوت با شاخص های آمریکاست و ما باید بر اساس مبانی خودمان روی این آمارها کار کنیم.

این پژوهشگر عرصه فلسفه دین، دستاورد ششم انقلاب را تحول در سرفصلهای دروس علوم اسلامی دانست و با انتقاد از اینکه برخی از دورس علوم اسلامی در طول چهل سال هیچ تغییری نداشته گفت: خوشبختانه شورای تحول توانست تاحدودی این مشکل را حل کند، هرچند هنوزمشکلات اساسی در این قسمت نیز موجود است.

افزایش هیات علمی دانشگاه ها و دانشجویان

وی دستاورد هفتم انقلاب درعلوم انسانی را جذب هزاران نفر در هیات علمی‌های علوم انسانی دانست و باز با حفظ نقد ها به سطح سواد برخی از این هیات علمی ها، بیان داشت:  فارغ التحصیلان و محصلان دانشگاهی و طلبگی در علوم انسانی بسیار زیاد شده است، در حالی که در گذشته ما برای این علوم انسانی باید به خارج از کشور می رفتیم امروزه در علوم انسانی دانشگاه های ما دیگر نیاز علمی کشور در این زمینه را تامین می کنند.

ایجاد کرسی های نظریه پردازی

وی دستاورد هشتم انقلاب در این عرصه را "رشد علمی اساتید علوم انسانی در برگزاری کرسی های نظریه پردازی" دانست و خاطرنشان کرد: اینکه نظریه پرداز تربیت بشود، مهم است، الان ما "چهل و یک نظریه ثبت شده" داریم و البته خیلی ها هم هستند و که صاحب نظرند ولی نظریه خود را ثبت نکرده اند.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه ادامه داد: بنده که چهار سال است مسئولیت این کرسی ها را دارم اول بحث خیلی ها بر این باور بودند که اصلا مگر می شود نظریه پردازی کرد!!؟؟ و یا اگر نظریه پردازی کنیم در جمهوری اسلامی امنیت خواهیم داشت، ولی الان الحمدلله از دانشگاه تهران گرفته تا دانشگاه سیستان و بلوچستان کرسی های نظریه پردازی تخصصی وجود دارد.

وی دستاورد نهم را بحث جایزه علوم انسانی و اسلامی دانست که جمعی از نخبگان آن را تأسیس و به اساتیدی که دستاورد نو دارند اهداء می کنند.

این استاد حوزه، در پایان دستاورد دهم انقلاب در عرصه علوم انسانی را تشکیل قطب های علمی در حوزه علوم انسانی بیان کرد که که تعداد آنها از صد قطب تجاوز کرده است.

سوال خبرنگار خبرگزاری حوزه؛ با توجه به دغدغه رهبر انقلاب در انقلابی کردن حوزه و دانشگاه به نظر شما چرا دولت برای پایان نامه دانش پژوهان برنامه ریزی نمی کند تا از آنها در راستای مشکلات مردم بهره برداری کند؟

پاسخ استاد خسروپناه؛ این مشکل در هر دو سوی داستان موجود است؛ از طرفی چون علوم تبدیل به حکمت نشده است آن آثار و فوائد را برای مردم و جامعه نشان نمی دهند؛ علوم انسانی اسلامی نیز باید رشد کنند و به چالش کشیده شوند و به عرصه بیایند و محل بحث واقع شوند تا پخته شوند اما هنوز علوم ما تبدیل به حکمت نشده است و حکومت هم البته باید دید چقدر به این نیازها توجه دارد در آخرین جلسه رئیسان دانشگاه با وزارت علوم، معاون اول آمده بود و صحبت می کرد که به ما کمک کنید، بعد جلسه چند رئیس دانشگاه آمدند کنار ما نشستند و من گله کردم که معاون اول می گوید ما را کمک کنید، چرا کاری نمی کنید؟. گفتند ما مثلا در بحث مشکلات ارزی کشور همان اول یک کار گروه علمی و اقتصادی تشکیل دادیم و یک بسته قابل اجراء تدوین کردند و من بیست دقیقه وقت نتوانسته ام از مسئولین دولتی بگیرم تا این بسته ها را به آنها بدهم،  لذا یک جاهایی ساختارها اشتباه است .

خبرنگار: حامد حسن زاده