به گزارش خبرگزاری حوزه، قرائت صلوات خاصه آقا علی بن موسی الرضا (علیه السلام) برای ما بسیار پیش آمده است؛ به همین دلیل به توضیح کلمات آن خواهیم پرداخت تا با آشنایی بیشتری نسبت به این صلوات، آن را قرائت نماییم.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا الْمُرْتَضَی الْإِمَامِ التَّقِیِّ النَّقِیِ وَ حُجَّتِکَ عَلَی مَنْ فَوْقَ الْأَرْضِ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَی الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِصَلاَةً کَثِیرَةً تَامَّةً زَاکِیَةً مُتَوَاصِلَةً مُتَوَاتِرَةً مُتَرَادِفَةً کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ
اللَّهُمَّ: ادیبان عرب معتقدند کلمه «اللَّهُمَّ» در اصل معادل عبارت «یا الله» است که در آن تغییراتی ایجاد شده است [۱]. و ترجمه آن به صورت «پروردگارا» یا «ای پروردگار» می باشد. در زبان عربی این عبارت در زمانی استفاده می شود که انسان خداوند را برای درخواستی خطاب قرار می دهد.
صَلِّ: در شکل فعل امر است از ریشه «صلو» و در معنا عبارتی است دعایی به معنای درخواست لطف و توجه برای کسی. که با نزول رحمت خداوند برای آن شخص محقق می شود. زائر با بیان این عبارت «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا» از خداوند برای امام علی بن موسی الرضا از خداوند طلب لطف و رحمت می نماید.
الرِّضَا: لقب وجود مبارک امام هشتم حضرت علی بن موسی علیه السلام است. این کلمه مصدر از ریشه «رضو» می باشد که به معنای رضایت و موافقت قلبی با جریان امور است. [۲] «الرِّضَا» وصف بنده ای است که به آنچه خداوند عالم به حکمت خود جاری نماید راضی و خشنود باشد. [۳]
الْمُرْتَضَی: اسم مفعول است از باب افتعال و از ماده «رضو» به معنای چیزی که مورد پسند و رضا قرار گیرد. این وصف در مقام بندگی خدا بر کسی اطلاق می شود که مورد رضای خداوند باشد.
الامام: در لغت به معنای پیشوا می باشد یعنی کسی که به او اقتدا می شود چه حق باشد و چه باطل. [۴] و در اصطلاح به ۱۲ پیشوای معصوم بعد از پیامبر(ص) امام می گویند که حضرت علی بن موسی(ع) هشتمین ایشان است.
التَّقِیِّ: از ریشه «وقی» وصف کسی واقع می شود که دارای صفت «تقوا» باشد. [۵]
النَّقِیِ: از ریشه «نقو» به معنای پاکیزه و طاهر است [۶]
حُجَّه: در لغت حجّت دلیلی است که مقصود را روشن میکند. [۷] با آمدن دلیل قاطع بر مقصود دیگر جای هیچ سخن و بهانه ای باقی نمی ماند. شیعیان به پیامبر(ص) و ائمه معصومین علیهم السلام "حُجَّه" می گویند به این دلیل که گفتار و عمل ایشان مورد تأیید خداوند است و معیار عمل مسلمین قرار می گیرد و دیگر بعد از آن جای سخنی باقی نمی ماند.
الثَّرَی: به معنای خاکی است که پس از خشک شدن خیس و نرم شده باشد. [۸]
الصِّدِّیقِ: صیغه مبالغه است از ریشه «صدق» و معنای آن زیادی و فراوانی صفت «صدق» است. این وصف به کسی اطلاق می شود که عملش تصدیق کننده و تأیید کننده کلامش است. [۹]
الشَّهِیدِ: از ریشه «شهد» به معنای گواه و شاهد است [۱۰]
کَثِیرَةً: از ریشه «کثر» به تعداد زیاد از هر چیز گفته می شود. [۱۱]
تَامَّةً: از ریشه «تمم» به چیزی کفته می شود که به نهایت خودش(در کمال یا مقدار) رسیده به حدّی که دیگر نیازی به ضمیمه کردن چیز دیگری بر آن نباشد. [۱۲]
زَاکِیَةً: از ریشه "زکو" می باشد. این ریشه در دو معنا استعمال می شود یکی پاکیزگی و طهارت و دیگری رشد و نمو [۱۳] در این عبارت با توجه به کلمات «کثیره» و «تامه» که پیش از آن بیان شده معنای دوم محتمل تر است. یعنی صلوات رشد یابنده.
مُتَوَاصِلَةً: از ریشه «وصل» است و این ریشه در معنای اتصال دو شیء به یکدیگر به کار می رود. [۱۴]
مُتَوَاتِرَةً: تواتر به معنای تتابع و پشت سر هم قرار گرفتن است [۱۵]
مُتَرَادِفَةً: ترادف از ریشه «ردف» به معنای پشت سر هم واقع شدن است [۱۶]
أَفْضَلِ: از ریشه «فضل» به معنای زیادتر از مقدار لازم و مقرر می باشد [۱۷] که موجب برتری نسبت به سایرین می شود. «أَفْضَلِ» در ساختار اسم تفضیل به معنای "برترین" و "بهترین" می باشد.
پی نوشت ها:
[۱]. واژه «اللهمّ» منادای مفرد معرفه است یای حرف ندائی که از اولش حذف شده، در آخر آن یک میم مشدّده آمد که آن را تبدیل به «اللهمّ» نموده اس»
[۲]. هو موافقة المیل بما یجری علیه و یواجهه، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۴، ص: ۱۵۲
[۳]. رِضَا العبد عن اللّه: أن لا یکره ما یجری به قضاؤه، مفردات الفاظ القرآن۳۵۶
[۴] المؤتمّ به، إنسانا کأن یقتدی بقوله أو فعله، أو کتابا، أو غیر ذلک محقّا کان أو مبطلا؛ مفردات الفاظ القرآن، ۸۷.
[۵] مُتَّقِی و تَقِی: هر دو بمعنی تقوی کار و پرهیزکار است. قاموس قران، ج۷، ص: ۲۳۷
[۶] نَقِیٌ أَی نظیف لسان العرب ج۱۵ ۳۳۸
[۷] و الْحُجَّةُ: الدلالة المبیّنة لِلْمَحَجَّة مفردات الفاظ القرآن، ص: ۲۱۹
[۸]فرهنگ ابجدی عربی فارسی متن ۲۷۹
[۹] الصِّدِّیقُ فعیل للمبالغة فی الصدق و یکون الذی یصدق قوله بالعمل مجمع البحرین، ج۵، ص: ۱۹۹
[۱۰] قاموس قران، ج۴، ص: ۷۶
[۱۱] قاموس قران، ج۶، ص: ۹۱
[۱۲] و تَمَامُ الشی‌ء: انتهاؤه إلی حدّ لا یحتاج إلی شیء خارج عنه
[۱۳] کتاب العین، ج۵، ص: ۳۹۴
[۱۴] به وصلت الشی‌ء بغیره وصلا فاتّصل به
[۱۵] لسان العرب، ج۵، ص: ۲۷۵
[۱۶] صلاة مُتَرَادِفَةٌ أی متتابعة مجمع البحرین، ج۵، ص: ۶۳
[۱۷]هو الزیادة علی ما هو اللازم المقرّر التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص: ۱۰۶
۰۹:۱۸ - ۱۴۰۰/۰۱/۰۸
۲۰:۱۳ - ۱۴۰۰/۰۵/۱۳