خبرگزاری«حوزه»، درپى برگزارى دهمين آيين تجليل از پژوهشگران حوزه دين كه با حضور رئيس مجلس شوراى اسلامى و مديران حوزه علميه وجمعى از اساتيد و شخصيت هاى برجسته و از جمله آيات ابراهيم امينى، رضا استادى، حسينى بوشهرى، محمدى رى شهرى، مسعودى خمينى،علوى بروجردى و جمع كثيرى از مسئولين وپژوهشگران و طلاب ودانشجویان بعد ازچند سال وقفه در قم برگزار شد، استعلام ها وسئوالات فراوانى توسط محققين ودين پژوهان از دبيرخانه اين شورا شد كه در گفتگو با دكتر آيت پيمان مدير مسئول ودبير شورا به بررسى آن مى پردازيم .
تعريف دقيق شما از پژوهش دينى چيست ؟
ارايه تعريفى روشن از پژوهش و تفكيك آن از تأليف، چندان ساده و واضح به نظر نمى رسد. محقق با برخوردارى از دانش و بينش و ديگر آگاهى هاى لازم، بايد تا سرحد توان به جستجو در منابع بپردازد تا به مدد روش و سختكوشى خويش، نظريه هاىی را كشف و يا به اثبات برساند، شايد مهمترين وجه تفاوت تحقيق از تأليف به شمار آيد. به عبارتى ديگر وجه تمايز پژوهش از تأليف، همين استنباط و كشف است، و بى ترديد هرگونه ابتكار و كشفى در حوزه علوم انسانى و معارف اسلامى كه اشرف علوم و معارف است، مى تواند در جامعه دينى، همه عرصه هاى اجتماعى را تحت تأثير قرار دهد و رويكردهاى نظرى و عملى را در آنها متحول سازد. به همين جهت بزرگداشت پژوهشها و پژوهشگران حوزه دين، به عنوان برنامه دينى و ملى مورد توجه ويژه اعضاى محترم شوراى دين پژوهان قرار گرفته است .
تأثير اين پژوهشها وانتخاب برترين آنها چيست ؟
نكته شايان توجه آن است كه البته هر پژوهشى و هر كشفى و ابتكارى نمى تواند منشأ اثر و فايده در حيات جامعه باشد، چه بسيار جستجوها و ژرفكاوى هايى كه براى موضوعات جزيى و بسيار كماهميت انجام مى شود در حالى كه بود و نبود آنها تفاوتى ندارد.
البته اذعان مى كنيم كه پژوهش هاى بنيادى درباره علوم و معارف دينى و يا احياى تراث علمى و اسلامى، به عنوان منبع و مرجعى براى محققان و حتى ترجمه و برگردان آنها به زبانهاى زنده دنيا، همه كارهايى ارجمند و مفيد مى باشند، ولى در روزگار كنونى كه به موازات رشد علمى و توسعه فنآورى اطلاعاتى، چالشها، پرسش ها و نيازهاى نوينى روياروى دينمداران قرار گرفته است، و حفظ كيان اسلام و مسلمانان در گرو پرداختن به آنهاست، بديهى است اين موضوع بايد به عنوان يك اولويت براى ما مطرح باشد.
به همين جهت دبيرخانه دين پژوهان با اين رويكرد، پژوهش هاى دينى سال را برمى گزيند وآنها را در آيين تجليل معرفى می کنند و جايزه مى دهد .
چه اولويت ها و اختصاصاتى مورد نظرتان مى باشند؟
مقيد گرديدن پژوهش هاى دينى به مسايل وشبهات جديد و بخصوص معضلات حوزه فرهنگ، هنر و اجتماع مهمترين اولويت است كه در فراخوان ها خود دايره گزينش ها را ضيقتر مى سازد. اين حوزه، رويكرد انتخاب و امتيازات را به سمت پژوهش هايى سوق مى دهد كه نسبتى ميان آموزه هاى دينى و نيازهاى فرهنگى، هنرى و اجتماعى برقرار كردهاند. پس آن دسته از پژوهش هايى كه با اين عرصه، پيوند وثيقى نداشته باشند، نسبت به مواردى كه واجد اين امتياز هستند در نگاه داورى، از شانس كمترى برخوردارند.
آيا در انتخاب ومعرفى پژوهشگران برتر ملاك اصلى همين اولويت ها وهدف ها هستند ؟
البته علاوه بر اين هدف گذارىها و اولويت بندى ها، ويژگى هاى تخصصى پژوهش ها مورد نظر قرار مى گيرند كه از آنها مىتوان با عناوينى همچون نوآورى و خلاقيت، روزآمدى و پاسخگويى به نياز زمان نام برد، معيارهاى عمومى پژوهش نيز همچون بهرهگيرى از منابع اصلى، تكيه بر استدلال، توفيق در تحليل و استنتاج منطقى، فصلبندى، شيوه نگارش، تناسب محتوا با حجم، ارجاعات و ضمايم و غيره را نيز بايد افزود. در عين حال پرواضح است كه گزينش، همواره با محدوديتهايى از جهت امكان و توان روبروست، بنابراين چهبسا تحقيقات ارزندهاى كه علىرغم برخوردارى از اتقان و احكام و ساير شرايط و امتيازات به سبب وجود موارد مشابه و يا برتر متعدد، از رسيدن به مرحله پايانى باز بمانند. و البته اين مطلب طبيعى و معقول به نظر مىرسد و بىترديد مقبول طبع همه انسانهاى فرهيخته خواهد بود. و سرانجام اين كه همه ما در هر سطحى انسان هستيم و مصون از خطا و اشتباه نمىباشيم، ولى همواره بر آن بودهايم كه با بهرهگيرى از معيارهاى ياد شده، نتيجه معقولى را تقديم جامعه نماييم .
دوره بعدى آيين تجليل چه زمانى وچگونه بر گزار مى شود ؟
دوره بعدى كه يازدهمين آيين خواهد بود بعد از كنگره آينده دين پژوهان برنامه ريزى مى شود زيرا شورا فعلا َ بر گزارى پنجمين كنگره را با عنوان (فرصت ها وچالش هاى دين پژوهى در ايران معاصر) در دستور كار دارد و مقالات رسيده را بررسى مى نمايد وهنوز فرصت دريافت مقالات جديد پژوهشگران را در اين زمينه دارد و احتمالا در اوايل سال تحصيلى جديد حوزه، اين كنگره در صورت تأمين بودجه برگزار مى شود وآنگاه بر اساس دستآوردهاى كنگره تصميمات جديد گرفته مى شود و اعلام واطلاع رسانى مى گردد .
