سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، گفتار 5 تن از مراجع تقلید و شهید بهشتی دربارۀ تمجید از طب اسلامی و نکوهش طب غربی را منتشر می کند. 

* دیدگاه امام خمینی (ره) دربارۀ طب سنتی و طب غربی

امام راحل می فرماید: غرب همه چیز استعماری دارد: طب استعماری، فرهنگ استعماری که برای کشورهای عقب افتاده صادر می کنند. آنها می ‌خواهند ما وابسته باشیم و چیزهایی که به ما می دهند وابستگی می آورد، اگر می خواهید رشد حقیقی پیدا کنید و مستقل شوید اول این وابستگی فکری و قلبی را کنار بگذارید.

يكي از دكترهاي امروزی مي ‌گفت بر ما و بر دكتر‌های بزرگ اين كشور ثابت شده كه كاری از طب اروپا جز جراحی بر نمي ‌آيد و داروهای اروپايی معالج نيست، بلكه مسكّنی است كه ما به كار مي ‌بريم و انتظار آن داريم كه  دورۀ خود را طي كند و يا به خوبی و يا به هلاكت منجر شود. گفتيم پس چرا دكتر‌ها اين مطلب را به مردم نمي ‌گويند.گفت: كسي قدرت اين گفتار را ندارد و درست گفت.

می دانیم که علومی که در شرق بود، دسیسه ها اسباب این شد که آن ها را عقب بزنند و به جای آن علوم غرب را بیاورند. دانش هائی که در شرق بود و اروپا از آن تقلید می کرد، دست هائی آمد آنها را عقب زد و محتوا را از ما گرفت و الان وضع ما وضعی شده است که خیال می کنیم که هر چی هست در غرب است و ما هیچ چیز نداریم.

امروز همه چيز كشور ما باهم جور است و تا يك شجاعت ادبی در نويسندگان ما پيدا نشود اصلاح نخواهد شد. امروز اگر كسی از طب اروپايی يا زندگي اروپا مآبی انتقادی كند مورد هو و جنجال بسيار واقع خواهد شد و از نظر جوانان تحصيل كرده ما ساقط مي ‌شود. ليكن با همه حال ممكن است در بين آنان كساني به فكر بيفتند و سنجش هايي كرده راهي به خطاكاري هاي خود پيدا كنند و براي دوره ‌های بعد از اين زمان طرفدارانی هم برای اين مسلك پيدا شود و قدم هايی برای سعادت نسل آتيه برداشته شود.

هان! اي نويسندگان به خود آييد و از بيخردان نهراسيد و گفتني ها را بگوييد و زندگي پرآشوب اروپا چشمتان را از حقايق نبندد.

همه شنيديد در زمان تصدی رضاخان همين شاه كنوني به تيفوئيد مبتلا شد، در وقتي كه تمام دكترهای درجه اول كشور از درمان آن مأيوس شدند، ‌طبيب طالقاني با دستور طب قديم او را معالجه كرد. خوب بود با چنين امتحاني رضاخان يا زمامداران آن روز به فكر اين بيفتند كه طب كشور خود ما نيز بايد دستكم در حساب بيايد لكن بقدری اينها خود را باختند و انگاره را از دست دادند كه حاضر نيستند براي خود جزيي فضيلتي قائل شوند و با حسن و هوش خود هر طور شده است مبارزه مي ‌كنند كه مبادا بر خلاف اروپا سخنی بگويند. (1)

* دیدگاه مقام معظم رهبری دربارۀ طب سنتی

من در چند سال قبل در اوايل انقلاب، سال ۱۳۵۹ بود يك سفري با يك هيأتي به هند رفته بودم. آنجا مأموران وزارت خارجه به ما اطلاع دادند كه يك بيمارستان گياه درماني وجود دارد. من خيلي علاقه ‌مند شدم كه آنجا را ببينم و رفتم از نزديك دیدم، بيمارستان بسيار وسيع و مفصلي بود، اسم فارسي هم برايش انتخاب كرده بودند به نام «همدرد». مرکزش در دهلی نو بود و در استان های مختلفی از هند شعبه داشت که این فقط یک بیمارستان نبود؛ هم بیمارستان بود هم مرکز تحقیقات، بلکه یک دانشگاه بود که در آن جا تدریس می شد. ما در آنجا كارهاي گياهي درماني را ديديم. بنده آنجا به ذهنم آمد كه مي ‌بايستي (گياه درماني) را در ايران پيگيري كنيم. وقتی از هند به ایران آمدم با مسئولین آن وقت صحبت کردم و از آن ها قول گرفتم که به طور قطعی دنبال این قضیه باشند، ولی اقدامی نکردند. (2)

* نظر دکتر شهید بهشتی پیرامون طب غربی و سنتی ایران

دوستان عزیزم! چرا جهت معالجات امراض از گیاهان دارویی ایران استفاده نکنیم؟

چرا طب سنتی و شیوه گیاه درمانی و طریقه استفاده از ادویه جات مورد استفاده ما ایرانی ها قرار نگرفته؟

چرا وزارت بهداري و دست اندرکاران تا به حال در گسترش و احیاي طب سنتی و گیاه درمانی قدمی برنداشته اند؟

چرا ما ایرانی ها با داشتن گنجینه هاي طبی همیشه باید در چنگال داروهاي خارجی اسیر و عاجز باشیم؟

چرا بعضی از داروهاي فرنگی در ایران بازار سیاه پیدا کرده و تا چند صد برابر قیمت اصلی به فروش می رسد؟

آیا خودمان مقصر هستیم که زیر بار داروهاي گیاهی نرفته ایم و یا داروهاي فرنگی در علاج امراض معجزه گر بوده اند؟!

آیا تبلیغات و زرق و برق داروهاي فرنگی ما را به طرف خود کشیده و یا داروهاي گیاهی را مصرف نموده ایم و نتیجه نگرفته ایم؟... بله.... این «چرا»ها وقتی جوابش داده خواهد شد که انشاالله در رأس این امر، یک ایرانی با همت و معتقد قرار گیرد. (3)

* آیت الله العظمی بهجت (ره)

یکی از معمرین علمای نجف که حدوداً صد سال از عمرش می‌ گذشت، می ‌فرمود: تا این ساعت به طبیب مراجعه نکرده ‌ام. عرض شد آقا! چطور می ‌شود؟ شما چه برنامه ‌ای را در زندگی پیاده کرده ‌اید که تاکنون بیمار نشده ‌اید؟ فرمود: فقط تابع شرع مقدس اسلام بوده ‌ام. یعنی در خوردن غذاها از نظر کم و کَیف و جهات دیگر فقط به دستورات طبی دین عمل کرده ‌ام.

«مرحوم مجلسی در یکی از مؤلَّفاتش نوشته است: «اگر انسان به طبّ مأثور از ائمّه اطهار علیهم السلام عمل کند، به بیماری مبتلا نمی شود؛ زیرا آن ها عالِم به خواصّ مأکولات و سبزی ها و چیزهای دیگر هستند.» بنده هم فی الجمله دیده ام شخصی به طبّ مأثور عمل کرد، حدود هشتاد سال داشت و مریض نشده بود. زمانی که ما در نجف بودیم و وبا زیاد شیوع داشت، ایشان به عیادت بیماران می رفت، با این حال به بیماری دچار نشد و فقط در اواخر عمر مرضش این بود که به نماز جماعت نمی آمد و به استراحت می پرداخت. البته برای کارهای دیگر بیرون می آمد و نمی دانم که آیا در وقت وفات مریض شد و یا خیر.» انسان می تواند با رعایت آداب شرعی و دستورهای دینی از اطبا مستغنی شود. (4)

* آیت الله العظمی مکارم شیرازی

آیت ‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید ۲۶ خرداد 1394 در دیدار رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان قم که از تأسیس دانشکده طب و دین در قم خبر داده بود، اظهار داشتند: اگر نام این دانشکده طب اسلامی باشد جذابیت بیشتری دارد، در اسلام اطبای بزرگی بودند، زمانی که طبابت اسلام باشکوه بود در غرب خبر چندانی وجود نداشت، کتاب قانون و طب بوعلی ۳۰۰ سال در دانشگاه ‌های اروپا کتاب درسی بوده است.

این مرجع تقلید با بیان این که طب اسلامی باید احیا شود، ابراز داشتند: این کار تازه باید به نام قم و ایران تمام شود، از آن جایی که مسائل موجود در این دانشگاه اسلامی است باید از حوزه ‌های علمیه استفاده کرد، سابقا یکی از ماده ‌های درسی در درون حوزه ‌های علمیه طب بوده است و بسیاری از فقهای ماهر از طب نیز اطلاعات زیادی داشتند. (5)

* آیت الله العظمی جوادی آملی

منحصر کردن مباحث طب اسلامی در تغذیه و روش های درمانی به هیچ عنوان به نفع جریان طب اسلامی نیست. در واقع طب اسلامی یک تابلو است که راه رسیدن به تمدن اسلامی را نشان می دهد و مبلّغی است که از معارف و مفاهیم ناب اسلامی تبلیغ می کند. طب اسلامی فقط نیامده است که بگوید برای درمان فلان بیماری انجیر بخورید!؛ آمده است بگوید راه حقیقی رشد و کمال بشر در هر زمینه ای بازگشت به آموزه های الهی است و برای رسیدن به علومی که نافع حقیقی بشر است راهی جز دین وجود ندارد. طب اسلامی می خواهد بگوید که برای شناخت انسان که موضوع علم طب است هیچ راهی جز سؤال از خدایی که خالق انسان است وجود ندارد و راه های دیگر بیراهه هایی هستند که دشمنان حقیقت و ائمه ضلالت برای انحراف انسان از صراط مستقیم ساخته و پرداخته اند. طب اسلامی عرصۀ مبارزه ایست برای احیاء هویت گمشدۀ انسانی در پس حیوان انگاری های شیطانی مدرنیسم. (6)

پاورقی:

(1)- کشف الاسرار.

(2)- سخنرانی در دیدار جمعی از پزشکان، 5/6/1363.

(3)- سخنرانی در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، 1/7/1359.

(4)- کتاب «بهجت عارفان»، ص 186.

(5)- www.T124.IR

(6)- سخنرانی در دیدار مدیران روابط عمومی دانشگاه های کشور، اسفند 1386.

منبع: مؤسسه طب الائمۀ علیهم السلام (طب اسلامی)