حجت الاسلام والمسلمین علی اصغر همتیان معاون سطوح عالی، خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه، با اشاره به زمان مدیریت خود در مدارس سطح یک حوزه علمیه قم گفت: در سالیان اخیر مدارس علمیه قم رشد بسیار خوبی داشته اند. بنده از سال ۷۷ در مدارس سطح یک تدریس داشته و بیش از ۲۰ سال با این مدارس ارتباط داشته ام. در مدتی که عهده دار مسئولیت مدارس سطح یک بودم، تمامی مدارس را بررسی کردیم و معتقدیم که تحول خوبی در این مدارس ایجاد شده است.

وی افزود: مثلا اگر زمانی می گفتند مدرسه خوب در سطح یک کدام است از سه یا چهار مدرسه نام برده می شد، ولی امروزه مدارس متعدد بسیار خوبی در اختیار داریم. ما از برنامه های مدارس از نزدیک آشنا هستیم و به همین خاطر به راحتی می توانیم در هر کدام از مقاطع مدارس سطح یک چندین مدرسه خوب معرفی کنیم.

معاون سطوح عالی، خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم گفت: یکی از جهاتی که باعث این تحول شده، اضافه شدن برخی از مدیران جوان به مجموعه مدیران با تجربه مدارس بوده است. در کنار مدیران با تجربه و پرتوان قبلی، مدیران جوان و توانمند با ایده های نو در مجموعه مدیران مدارس سطح یک قم قرار گرفتند و این ترکیب امروزه یک سرمایه ارزشمندی برای حوزه علمیه قم فراهم آورده است.

مدیر سابق مدارس سطح یک حوزه علمیه قم بیان کرد: این مدیران جوان که تعداد آنها نیز قابل توجه است، علاوه بر اینکه بر حفظ تراث تأکید داشته اند از روش های جدید مدیریتی استفاده کرده و توفیقات خوبی نیز در این عرصه به دست آورده اند.

وی گفت: در مدتی که مدیریت امور مدارس را داشتیم مدیران مدارس را مدیرانی دلسوز، دغدغه مند و توانمند دیدیم که باعث دلگرمی و قوت قلب بوده و هستند.

حجت الاسلام والمسلمین همتیان با ذکر این مطلب که بیشتر مدیران ما به شکل جهادی وقت خود را صرف اداره مدارس می گذارند، افزود: مدیران مدارس در میدان تلاش مجاهدانه در خط مقدم هستند.

وی بیان کرد: مدیران مدارس موفق خود را وقف مدرسه کرده اند. مثلا ما مدیری داریم که پیش از ۷ صبح به مدرسه می رود و تا پاسی از شب را در مدرسه حضور دارد. این مدیر قطعا خود را وقف مدرسه کرده است. اگر کل حقوق این افراد هم قطع شود قطعا این افراد کار را رها نمی کنند. یکی از مدیران می گفت شب ها با شوق اینکه فردا به مدرسه می روم می خوابم و صبح ها هم با شوق اینکه می خواهم به مدرسه بروم از خواب برمی خیزم. این روحیه، روحیه یک مدیر قوی و دلسوز است.

حجت الاسلام والمسلمین همتیان افزود: بیشتر مدیران ما مدیران انقلابی هستند. جلسات متعددی نیز در ابعاد حوزه انقلابی در مدارس برگزار می کنند. بسیاری از برنامه های انقلابی مدارس اصلا رسانه ای نمی شود ولی کارها انجام می شود.

وی گفت: سیاست ما نیز در تعامل با مدیران آن است که مسیر فعالیت آنها را هموار کنیم. تلاش ما این است که اگر مدیری توانمند بود دست او را نبندیم و کمک کنیم که بهتر کار کند. تلاش کردیم که مسیر خلاقیت مدیران را نبندیم. تا جایی که قوانین بالادستی اجازه می داد تلاش کردیم که دست مدیران را باز نگه داریم و همین امر نیز آثار بسیار خوبی به جای گذاشته است. مثلا فلان مدیر برای اثرگذاری بیشتر ضمن حفظ سنن قدیم حوزه از روش های جدید استفاده کند؛ ما نمی خواهیم مدارس ما همگی به یک شکل اداره می شود بلکه باید اشکال مختلفی از مدیریت مدارس داشته باشیم.

معاون سطوح عالی، خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم گفت: ، طلاب ما نیز نسبت به سابق طلاب خوبی هستند، با انگیزه های بسیار خوب و ارزشمند. بسیاری از طلاب در مصاحبه های اولیه، خود را سرباز نظام می دانند که می خواهند به مطالبات نظام پاسخ دهند. وقتی در فضای امروز جامعه حوزه را انتخاب می کند به قصد خدمت به نظام اسلامی آمده است. طلاب جدید الورود همواره همه ما را سرشوق می آورند زیرا تمام عزم خود را جزم کرده اند تا نیازهای نظام اسلامی را تامین کنند.

وی اظهارکرد: امروزه طلاب ما از جهت علمی نیز رشد خوبی داشته اند. البته دوران کرونا آسیب های جدی به روند آموزشی ما و سراسر جهان زد، ولی مدیران ما تلاش کردند که با چنگ و دندان طلاب را حفظ کنند و پس از اینکه طلاب به فضای درس برگشتند مدیران تلاش کردند که فضای علمی را به خوبی به مدارس برگردانند.
مدیر سابق مدارس سطح یک حوزه علمیه قم گفت: در بعد اساتید نیز در سالهای اخیر شاهد آن بودیم که زمینه های رشد به خوبی پدیدار شده است. سیاست ما در این زمینه که با تأیید و تأکید آیت الله اعرافی همراه شده است آن است که مدیران ما باید فرصت خلاقیت داشته باشند و از همه فرصت ها استفاده کنند.

ابعاد تهذیبی مدارس

حجت الاسلام والمسلمین همتیان با شاره به بعد تهذیبی طلاب افزود: در سال گذشته پایش صحت قرآن و نماز نسبت به همه طلاب سطح یک قم انجام شد. اساتید تجوید و قرائت قرآن مدارس نیز یک دوره تخصصی توان افزایی را گذرانند. دوره تربیت مدرس بیانیه گام دوم انقلاب نیز در مدارس برگزار شد که تعدادی از اساتید در این دوره ها شرکت کنند.

درس اخلاق هفتگی در همه مدارس برگزار می شود

وی با ذکر این مطلب که دوره میثاق طلبگی با دو هدف کلی برگزار می شود، بیان کرد: یک هدف این است که جوانی که می خواهد به حوزه بیاید حوزه را بشناسد، دوم اینکه حوزه نیز شناختی نسبت به ورودی خود داشته باشد. یعنی از یک طرف اطلاعاتی به جوانان داده می شود که آگاهانه وارد حوزه می شوند و فرایند تحصیل در حوزه را بشناسد. معمولا اینگونه است که جوانانی که در این دوره ها شرکت می کنند عزم شان برای حوزه آمدن بیشتر می شود. البته موارد بسیار محدودی نیز هست که حس می کنند که نمی توانند این مسیر را طی کنند که تحت مشاوره قرار می گیرند و چون دوره در تابستان برگزار می شود حق انتخاب محل دیگر را دارند.

استاد حوزه علمیه قم گفت: در این دوره، حوزه نیز داوطلبان حضور در مراکز خود را می شناسد و این گزارش ها نیز به مدیران مدارس داده می شود. این دوره، دوره بسیار با برکتی است و طلابی که در دوره میثاق طلبگی حضور داشته اند می گویند این دوره یکی از دوره های بسیار خوب ما در دوران طلبگی بوده است.

مدیر سابق مدارس سطح یک حوزه بیان کرد: این دوره در ایام کرونا به صورت مدرسه ای برگزار شد، ولی در سال ۱۴۰۱ این دوره به صورت کامل و متمرکز برگزار شده و همه کسانی که وارد حوزه شدند در این دوره یک هفته ای شرکت کردند. سال گذشته ۸۰۰ نفر در این دوره شرکت کردند.

وی گفت: دوره به این شکل بود که طلاب از بعد از ظهر جمعه وارد دوره می شدند و تا چهارشنبه عصر در این دوره به شکل کامل و شبانه روزی حضور می یافتند. حضور دسته جمعی طلاب در حرم حضرت معصومه و حضور کامل آنها در مدرسه فیضیه از جمله برنامه های جالب این دوره است. در زمان حضور در فیضیه یک دوره کامل تاریخ شناسی فیضیه برای طلاب ارایه می شد.

حجت الاسلام والمسلمین همتیان اظهارکرد: آخرین قسمت برنامه نیز این بود که طلاب در روز پایانی به جمکران می رفتند و میثاق نامه خود را به شکل گروهی در مسجد جمکران قرائت می کردند. خوشبختانه این یک هفته، برنامه های جامع و کاملی برای طلاب برگزار می شد.
همچنین معاونان تهذیب مدارس نیز در دوره های تخصصی دانش افزایی حضور یافتند. برای اساتید مشاور نیز جلسات مختلفی برگزار شد.

ابعاد آموزشی

وی با بیان این که در حوزه آموزشی در سال تحصیلی گذشته، المپیاد علمی در مدارس سطح یک برگزار شد و ۱۴۸۷ نفر در مرحله اول شرکت کردند و در مرحله دوم نیز ۱۹۸ نفر شرکت کردند گفت: مرحله دوم المپیاد در مدرسه مبارکه فیضیه برگزار شد. یعنی هم المپیاد برگزار شد و هم در برنامه معنوی زیارت حرم و درس اخلاق آیت الله شب زنده دار نیز شرکت کردند.

حجت الاسلام والمسلمین همتیان اظهارکرد: پس از کرونا در سه رشته علمی شامل منطق، ادبیات و فقه و اصول المپیاد برگزار شد، ولی در سال تحصیلی جاری این المپیاد در همه رشته ها برگزار گردید.
نکته دیگر اینکه پیشتر، ارزیابی اساتید و آزمون استادی در ستاد انجام می شد و تقاضا کردیم که این آزمون در قم انجام شود و ۴۳۵ نفر در دو مرحله در آزمون کتبی و ۳۰۰ نفر در آزمون شفاهی شرکت کردند.

وی گفت: آیت الله اعرافی عنایت خاصی به گروه های علمی مدارس داشته و دارند. در این راستا ۴۰ مدرسه گروه های علمی تربیتی را تشکیل داد که شامل ۱۲۲ گروه علمی شد.

حجت الاسلام والمسلمین همتیان افزود: برای اینکه این گروه های علمی فعال تر شوند و نقش و جایگاه در اداره علمی مدارس پیدا کنند از اساتید گروه های علمی ۷ گروه علمی پشتوانه تشکیل شد تا به گروه های علمی مدارس کمک کنند. در حقیقت گروه های علمی مدارس باید خودشان رشد پیدا کنند، ولی برای اینکه این رشد سریعتر باشد گروه های مادری نیز تشکل شد. این گروه های پشتیبان از ۵۷ نفر از اساتید گروه های علمی در ۷ گروه شامل احکام و قرآن و سنت و آموزش های مهارتی و... فعالیت می کنند.

وی گفت: آیت الله اعرافی تأکید داشته و دارند که اصالت با گروه علمی تربیتی مدرسه است.

عرصه پژوهش

وی گفت: در عرصه پژوهش کارهای متعددی انجام شد که یکی از مهمترین آنها با دستور آ مدیر حوزه های علمیه درس مهارت های پژوهشی در برنامه جاری مدارس تعریف شد و در سامانه نجاح قرار گرفت. در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، ۱۵۰۰ نفر از طلاب پایه سوم این درس را به شکل کامل فراگرفتند.

معاون سطوح عالی، خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم افزود: درس تحقیق پایانی در پایه ششم قرار گرفته است که قطعا از اقدامات مهم زیرساختی در حوزه پژوهش است. این مسئله از زیرساخت هایی است که در عرصه مدارج علمی نقش مهمی ایفا خواهد کرد. اگر ۶ هزار طلبه در سطح یک داریم یک چهارم آنها این دوره را فرا گرفته اند. در برخی از مدارس مهارت های مرتبط به نویسندگی و درست نویسی و شیوا نویسی نیز برگزار شده است، ولی آنچه الزام شده است همان درس اولیه مهارت های پژوهشی بوده است.

وی اظهارکرد: فعالیت مهم دیگر در سال گذشته، آن بود که برای ۴۶ نفر از معاونان پژوهش مدارس و اساتید منتخب مدارس درس روش تدریس مهارت های پژوهشی برای این طلاب برگزار شد و این افراد افرادی هستند که با هماهنگی هایی که صورت گرفته است کد رسمی مهارت های پژوهشی دریافت می کنند. سیاست ما این است که هر مدرسه ای حداقل یک استاد مهارت های پژوهشی داشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین همتیان یادآورشد: یک کار دیگری که تولید پیشران حرکت مدارس بود، مراسم تجلیل از برترین پژوهش های مدارس علمیه برگزار شد. برای انجام اینکار گزارش ۱۰ ساله مدارس تهیه شد. پس از پایش این مدارس همایشی نیز برگزار گردید که پس از این همایش، ورود مدارس به عرصه پژوهش جدی تر شد. در کنار این همایش نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی مدارس به همراه بازدیدهای علمی انجام گرفت.

وی با بیان این که در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، ۱۸عنوان مجله علمی در این مدارس تولید شد که ۴ عنوان مجله رتبه های اول کشوری را کسب کردند. عنوان کرد: نکته دیگر آنکه در سال ۱۴۰۰ جشنواره علمی علامه حلی مدارس علمیه قم ۴۸۸ اثر داشتند، ولی در سال ۱۴۰۱، ۷۸۱اثر به دبیرخانه رسید که بیش از ۶۰ درصد رشد را نشان می دهد.

مدیر سابق مدارس سطح یک حوزه گفت: در حوزه جذب فعالیت های خوبی انجام شد. با همکاری مرکز خدمات فرزندان طلاب ممتاز در اردوهایی حضور یافتند و امور مدارس اداره محتوایی این اردوهارا بر عهده گرفت.

حجت الاسلام والمسلمین همتیان اظهارکرد: در سال گذشته برای قم، ۱۲۰۰ نفر در مصاحبه پذیرش شرکت کردند و از بین آنها حدودا ۸۰۰ نفر برای قم پذیرش شد. هیچ زمانی از ملاک های خود در پذیرش نگذشته ایم و مدارس خوب ما متقاضی پذیرش دارند و گاهی برای یک مدرسه که ظرفیت پذیرش ۳۰ طلبه دارد بیش از نفر داوطلب وجود دارد.

وی گفت: یکی از کارهای ارزشمند سال گذشته آن بود که مدرسه بقیة الله علیه السلام شهر قنوات که تعطیل شده بود سال گذشته این مدرسه با حضور یک مدیر جوان فعالیت خود را آغاز کرد و جذب و فعالیت بسیار خوبی داشته است.
حجت الاسلام والمسلمین همتیان گفت: در سال گذشته طبق تأکیدی که آیت الله اعرافی در زمینه جبران کاستی های طلاب در ایام کرونا داشت به برگزاری دوره های آموزشی در تابستان توجه خاصی شد و تأکید شد که مدارس، دوره های تابستانی داشته باشند و اکثر مدارس قم دوره تابستانی داشتند.

فیلم کامل گفت و گو