حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده‌نوری معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، رسالت اجتماعی و حدود آن را تبیین و اظهار کرد: مؤمنان از همان بدو تکلیف موظف هستند صفت رسالت‌مندی و تعهد را در جان خود تقویت بکنند و در دستگاه تربیت اسلامی با این صفت بار بیایند.

وی افزود: صفت رسالت‌مندی، تعهد، احساس مسئولیت و رسالت اجتماعی از همان لحظه‌ای که نماز و روزه بر انسان واجب می‌شود و تکالیف نسبت به خدای متعال بر گردن انسان می‌آید به عنوان یک تکلیف برای انسان لازم می‌شود، تا قبلش آدم بچه است ولی آن موقع که بالغ و تبدیل می‌شود به یک انسان مکلف و مسئول، از همان لحظه هم نسبت به خدا و هم نسبت به خلق خدا و جامعه پیرامونی باید احساس وظیفه و احساس مسئولیت کند.

این استاد حوزه علمیه گفت: یک ثانیه فاصله وجود ندارد که شما بگویید اول مسئولیت‌های خودم را نسبت به خدا انجام دهم بعد که یک مقداری رشد کردم بعدها به جامعه می‌پردازیم، دقیقاً مقارن همدیگر در یک لحظه هم مسئولیت نسبت به خدا پیدا می‌کنیم و هم تکلیف نسبت به خلق و جامعه پیرامون، همان زمانی که نماز و روزه بر گردن ما واجب می‌شود در همان لحظه بدون یک ثانیه فاصله امر به معروف و نهی از منکر هم به گردن ما واجب می‌شود.

مؤمن حق ندارد بگوید به من چه

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور گفت: مثلاً یک نوجوان در ۱۳ سالگی یا ۱۴ سالگی بالغ می‌شود، در همان لحظه بلوغش هم تکلیف به نماز و روزه دارد هم تکلیف به امر به معروف و نهی از منکر، امر به معروف و نهی از منکر یعنی احساس مسئولیت نسبت به جامعه پیرامونی یک انسان؛ مؤمن حق ندارد بگوید به من چه، حق ندارد بگوید بی‌خیال، باید دغدغه‌مند سلامت محیط پیرامونی خود باشد.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین عالم‌زاده‌نوری ادامه داد: کلمه امر به معروف و نهی از منکر وقتی گفته می‌شود نوعاً یک مصادیق خاصی به ذهن‌ها می‌آید، ولی جوهر امر به معروف و نهی از منکر، همین دغدغه‌مندی و نقش‌آفرینی اجتماعی به هدف اصلاح و تکامل محیط پیرامونی است.

وی افزود: یک نکته خیلی مهم دیگر که شاید از فرط روشنی به ذهنها نمی‌آید این است که تمام احکام دین به نوعی دستور تربیت انسان‌ها است، یعنی بهره‌های تربیتی دارد و مایه رشد خودمان است. ما نماز که میخوانیم مایه تقرب است، "الصلاه قربان کل تقی" معراج کل مؤمن و مایه بالا رفتن وجود ما است، یعنی ظرفیت‌های وجودی ما با این نماز افزایش پیدا میکند و مرتبه وجودی ما بالا میرود.

زنجیر تعلقات دنیا را پاره کنیم

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه گفت: روزه‌ای ‌که می‌گیریم و زکات می‌پردازیم همینطور، خدا فرمود: "خذ من اموالهم صدقه تطهرهم و تزکیهم بها" این زکات و صدقه مایه طهارت و تزکیه ما می‌شود، یعنی این دستور صرفاً تکلیفی نیست که ما انجام بدهیم و به نفع مستمندان تمام شود، این کار به نفع خودمان و دستور تربیت ما است.

وی ادامه داد: شما از توده مردم بپرسید فلسفه انفاق و زکات چه بوده و چرا در دین اسلام موضوع انفاق و زکات قرار داده شده، معمولاً ذهن‌ها می‌رود به این سمت که یک عده مردم تهی‌دست و بی‌بضاعت هستند که این بندگان خدا زندگی‌شان نمی‌چرخد، خداوند متعال انفاق و زکات را واجب یا مستحب کرده که مسئله‌های جامعه حل شود و توده مستمندان و مستضعفان به رفاه نسبی و عمومی برسند.

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده‌نوری گفت: خداوند متعال می‌فرماید: من زکات را واجب کردم برای اینکه آدم رشد کند و گرنه خدا می‌توانست این مستمندان را خودش به سامان برساند، "لو یشاء الله اطعمه" لذا خدا فرمود: "خذ من اموالهم صدقه تطهرهم و تزکیهم بها" فلسفه انفاق اولاً به خود ما بر می‌گردد، ما باید پاک شویم و از اسارت مال و از زنجیر دنیاطلبی و از بردگی دنیا رها شویم، انفاق کنیم و این زنجیرها را پاره کنیم، زنجیر تعلقات دنیا را پاره و آزاد شویم.

امر به معروف و نهی از منکر، جامعه را سالم نگه می‌دارد

وی ادامه داد: در مرحله بعد البته مشکلات جامعه هم حل خواهد شد، این یک مسئله درجه دو است، البته جزء فواید انفاق گفته می‌شود، ولی توجه کنیم درجه یک چیست، درجه دو چیست، درجه یک این است که ما بزرگ شویم و رشد کنیم، عین همین داستان در موضوع امر به معروف و نهی از منکر است. اگر از توده مردم بپرسند که امر به معروف و نهی از منکر را خدای متعال چرا لازم دانسته است، به احتمال قوی اگر از صد نفر مصاحبه بکنید هشتاد یا نود درصد می‌گویند امر به معروف و نهی از منکر برای این است که محیط جامعه و صحن علنی جامعه پاک بماند و مردم اصلاح شوند.

این استاد حوزه اضافه کرد: اگر همین سؤال را از امیرالمؤمنین(ع) بپرسیم که فلسفه امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ حضرت می‌فرمایند: وَ أْمُر بالمَعْرُوف‏ تَکُن‏ من‏ أهلِهِ؛ این امر به معروف و نهی از منکر اولاً برای خودت خاصیت دارد، اگر دوست داری آدم خوبی باشی در راه گسترش خوبیها تلاش کن.

وی گفت: امر به معروف و نهی از منکر، جامعه را سالم نگه می‌دارد، ولی در فرهنگ اسلامی ضمن تأکید شدیدی که در جامعه هست، اول انسان باید نسبت به سلامت خود دغدغه داشته باشد و تمام احکام اسلامی چه احکام فردی و چه احکام عبادی و چه احکام اجتماعی را اولاً برای سلامت و ارتقای خودش انجام دهد، در آن آیه شریفه آمده که "یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ انفسَکُمْ لَا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ؛ مؤمنین حواستان به خودتان باشد و مراقب نفس‌تان و هوای جان خودتان باشد، مبادا از خودتان غافل بشوید و خود را فراموش کنید.

احکام شرعی مایه رشد ما می‌شود

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های‌علمیه با اشاره به آیه"وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ خاطرنشان کرد: این برای خدای متعال خیلی مهم است که انسان مؤمن خودش رشد بکند، تمام این دستورات هم ناظر به همین است، بنابراین امر به معروف و نهی از منکر اولاً روی خود آدم تاثیر می‌گذارد، آن کسی که نسبت به سلامت جامعه دغدغه‌مندی دارد، خودش بزرگ می‌شود.

وی افزود: تمام احکام شرعی این گونه است مایه رشد و ارتقای وجودی و تعالی جان ما می‌شود. امر به معروف و نهی از منکر هم همین است حساسیت و احساس مسئولیت اجتماعی هم همین است. بیش از آن و پیش از آن که نقش‌آفرینی اجتماعی و احساس مسئولیت نسبت به سلامت محیط پیرامونی برای دیگران نتیجه داشته باشد برای خود من حاصل دارد؛ یعنی من رشد میکنم. حالا دیگران ممکن است رشد بکنند یا نکنند آن کسی که من نسبت به او مسئولیت می‌ورزم ممکن است تحت تأثیر واقع بشود یا نشود. آن بحث دیگری است. ولی اولاً به خود من بر می‌گردد.

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده‌نوری گفت: حالا این را بیاورید در تربیت، در مقام تربیت یک پدر یا مادر در محیط خانه نسبت به فرزندانش می‌خواهد بچه‌های خوبی داشته باشد، برای اینکه این بچه‌ها خوب بشوند باید آنها را عامل و کارگزار خوبی‌ها بکند، به بچه بزرگ‌تر می‌گوید بچه کوچک را بیدار کن برای نماز با اینکه خودش می‌تواند بیدار کند، برای اینکه خودش نمازخوان شود این باید سرباز و عامل این کار شود تا دغدغه نماز در جانش ایجاد شود.

طلاب احساس مسئولیت اجتماعی داشته باشند

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه گفت: پدر وقتی می‌خواهد صدقه بدهد دست بچه‌اش بدهد تا بچه رشد کند. تربیت به این نیست که ما بگوییم و او بشنود، او باید بیاید در میدان تمرین کند. تمرین در میدان هم فقط این نیست که دغدغه شخصی داشته باشد، تمرینش در میدان این است که دغدغه اصلاح جامعه را داشته باشد با دغدغه اصلاح جامعه خودش رشد می‌کند.

وی ادامه داد: کلیدواژه امر به معروف و نهی از منکر ناظر به همین است و ما در مقام تربیت باید از این استفاده بکنیم، بعضی‌ها گمان می‌کنند که در مقام تربیت فرزندان ما باید آنها را تا نقطه‌ای برسانیم که نسبت به نقش‌آفرینی اجتماعی احساس مسئولیت بکنند، این غلط است.

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده‌نوری بیان کرد: در تربیت طلاب باید به این توجه کرد که از همان بدو ورود طلبه به مدرسه علمیه، او باید احساس مسئولیت اجتماعی داشته باشد، نباید منتظر باشیم که ۵سال درس بخواند و مجوز تلبس بگیرد بعد احساس مسئولیت‌های اجتماعی را در وجودش پدید بیاوریم، بلکه از همان روز اولی که وارد مدرسه علمیه می‌شود باید احساس مسئولیت اجتماعی در جانش باشد یعنی دغدغه‌مند و دردمند باشد.

تعهد اجتماعی در فرهنگ اسلام مهم است

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه عنوان کرد: البته باید برایش توضیح دهیم که وظیفه اصلیش درس خواندن است، وظیفه اصلیش استفاده بردن از دیگران است، وظیفه اصلیش ارتقاء شخص خودش است و او اصالتا نیروی فردای جامعه است، اما دغدغه اجتماعی نباید در وجود او بمیرد، باید دردمند باشد.

وی افزود: پیامبر اکرم(ص) پیش از پیامبری و بعثت، آن موقعی که نوجوان بود با نوجوانان منطقه خودشان دور هم جمع شدند و قرار گذاشتند و پیمان بستند که در مقابل بدی‌ها و زشتی‌ها و ظلم‌ها ساکت ننشینند "حِلْفُ الْفُضول" پیمان جوانمردی بود. حضرت موسی در دوران جوانی و نوجوانی‌اش حساسیت اجتماعی فوق‌العاده نسبت به جامعه پیرامون خودش دارد، با اینکه به حسب ظاهر در قصر فرعون هم بزرگ شده بود؛ یعنی یک جورهایی شاهزاده است و در ناز و نعمت بزرگ شده، در بهترین امکانات و شرایط و رفاهیات در خانه پادشاه بزرگ شده ولی آن‌قدر حساسیت اجتماعی دارد که وقتی آن مظلوم استغاثه می‌کند و از حضرت موسی کمک می‌خواهد می‌رود و مداخله می‌کند و او را نجات می‌دهد، بی‌تفاوت و بی‌خیال نیست.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه ادامه داد: مدیر یکی از مدارس علمیه می‌گفت؛ ما در مدرسه علمیه‌مان اگر کسی تخلفی بکند، دوستان و همبحث‌هایش را می‌آوریم و از آنها تعهد می‌گیرم که تخلف نکند. خوب سوال پیش می‌آید که چه ربطی داشت، این تخلف کرده چرا از دوستانش تعهد می‌گیرید، گنه کرد در بلخ آهنگری _ به شوشتر زدند گردن مسگری. ایشان می‌فرمود، بله این تخلف کرده ولی مگر دوستانش مرده بودند، آنها آیا نباید حساسیت بورزند و احساس مسئولیت بکنند، آنها هم محکومند که هیچ عکس‌العملی نشان ندادند.

وی گفت: یک انسان مؤمن نباید مثل سیب‌زمینی بایستد نگاه کند، باید نقش اجتماعی و وظیفه واجب خودش را نسبت به دوستانش ایفا کند، ما از او تعهد می‌گیرم که این روح تکافل اجتماعی و این احساس مسئولیت در طلبه ایجاد شود. این برای من مهمتر از این است که تخلف انجام نگیرد. آدمها باید درست بشوند.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین عالم‌زاده‌نوری در پایان بیان کرد: این احساس مسئولیت، رسالتمندی و تعهد اجتماعی خیلی در فرهنگ اسلام مهم است و ان‌شاءالله بتوانیم هم در جان خودمان هم در تربیت فرزندانمان و نسل آینده این صفت را ایجاد بکنیم، صفت دردمندی، احساس مسئولیت، تعهد، رسیدگی، تلاش برای سازندگی انسان‌ها و اصلاح محیط پیرامون را انجام دهیم.

انتهای‌پیام/