به گزارش خبرگزاری حوزه،  حجت الاسلام والمسلمین غیب غلامی، در سلسله نشست‌های آشنایی با متون و منابع حدیثی اهل سنت با موضوع «آشنایی با کتاب حدیثی صحیح بخاری» که ازسوی مرکز تخصصی مذاهب اسلامی در سالن اجتماعات مدرسه علمیه فیضیه قم برگزار شد، گفت: علم برای عالمان طریقیت دارد و طلاب و فضلای حوزه به اقتضای زمانه، نیازمندند تا علوم را به طریقی که اقتضا می‌کند، فرا بگیرند.

وی با بیان این که اعتبار مؤسسات علمی به ترویج علم و آگاهی است و در هیچ مؤسسه علمی در جهان جهل تدریس نمی‌شود، ابراز داشت: این که علیه مکتب اهل‌بیت(ع) و پیروان آن، این اندازه خشونت به خرج داده می‌شود، از روی جهل نیست، بلکه از سوی افرادی است که ادعای علمیت دارند.

این استاد حوزه با بیان این که بعد از این که مدارج فقه و استنباط در علوم شرعیه در حوزه‌ها باب شد، علمای ما افتخار دارند که علوم استنباط و اجتهاد را فرا می‌گیرند، ادامه داد: در خارج از مرز و بوم مکتب اهل‌بیت(ع)، آنچه فرا می‌گیرند، مصطلحات حدیثی است که در میان ما شیعیان، روشی متروک است. در چنین شرایطی اگر حوزه بخواهد در برابر حرکات مزورانه‌ای که در دنیا علیه پیروان مکتب اهل‌بیت(ع) اتفاق می‌افتد، بایستد، باید خبرویت تمام و کمال نسبت به مکاتب خصم داشته باشد.

این محقق و پژوهشگر حوزوی اضافه کرد: امروز در سرزمین حجاز، پیروان نجد که این سرزمین را غصب کرده‌اند، برای ما علم حدیث می‌گویند و متأسفانه ما نیز آگاهی کافی نسبت به علوم آنها نداریم و تا زمانی به اصطلاحات آنها آگاهی نیابیم، کار دشواری در پیش رو خواهیم داشت.

وی با تأکید بر ضرورت راه‌اندازی بحث در باره مصطلحات حدیث در حوزه، گفت: تا زمانی که کتاب‌های حدیثی اهل سنت، آن گونه که هست، شناخته نشود، نمی‌توان شاهد توفیق زیادی در برابر آنها بود، چراکه ادبیات شناخت مصادر و منابع، ادبیات خاصی است.

*چهارده نوع حدیث در صحیح بخاری

حجت الاسلام والمسلمین غیب غلامی، کتاب‌ها و منابع اهل سنت را دارای ادبیات و الفبایی خاص معرفی کرد که باید آنها را شناخت، افزود: صحیح بخاری 14 قسم حدیث دارد؛ این که گفته می‌شود صحیح بخاری از آغاز تا انتها صحیح است، سخن درستی نیست، چرا که قسمتی از صحیح بخاری شعر است. این که گفته شود تراجم بخاری جزو صحیح بخاری است، نیز نادرست می‌باشد؛ مرسلات، موقوفات و مقطوعات بخاری، صحیح بخاری نیست.

وی به قرائات مختلف صحیح بخاری اشاره کرد و بیان داشت: صحیح بخاری دارای سه نوع قرائت است که شامل قرائت عندالقدما، قرائت عندالمتأخیرین و قرائت عند المعاصرین است؛ تا زمانی که این قرائات را نشناسیم، نمی‌توانیم درباره صحیح بخاری نظر قاطع بدهیم.

این استاد حوزه، مچ گیری از مذاهب و جسارت به رموز مذاهب را دور از ادب علمی دانست و گفت: یکی از مشکلات دنیای اسلام و به ویژه پیروان مکتب اهل‌بیت(ع)، ناتوانی در فعالیت‌های علمی درباره مذاهب اسلامی است.

این محقق و پژوهشگر حوزوی، به تشکیل نشست‌های علمی در این راستا اشاره کرد و ادامه داد:  در این نشست‌ها افراد مسلط به فرق و مذاهب اسلامی و منابع مختلف دینی تربیت می شوند تا بتوانند در برابر مذاهب حرفی برای گفتن داشته باشند.

*انتقاد از پژوهشگران

وی با انتقاد از استفاده نادرست برخی پژوهشگران از منابع اهل‌سنت، یادآور شد: در گذشته علوم دارای حصاری مانند حوزه علمیه قم، نجف و... بود،‌ ‌ولی امروزه تضمینی وجود ندارد که این علوم در دایره و جغرافیای خاص محصور شود؛ زیرا هر سخن علمی می‌تواند به سرعت نور در سراسر جهان منتشر شود.

حجت الاسلام والمسلمین غیب غلامی خاطرنشان کرد:‌ امروز مخاطبان ما در کشورهای مختلف جهان حضور دارند و در این میان؛ همه مراکز علمی و دینی و فرهنگی می‌توانند مخاطبان ما باشد؛ البته تمام مذاهب و ادیان با این مسئله مواجه هستند؛ از این رو نسبت به آن حساس می باشند.

وی با اشاره به برخی اصطلاحات صحیح بخاری گفت: از جمله این اصطلاحات، شرط شیخین است؛ صحیح بخاری کتاب اصطلاحات ندارد و کتاب صحیح او نیز مقدمه ندارد، از این رو دیگران و علمایی چون حاکم نیشابوری و خطیب بغدادی از مطالعه کتاب صحیح بخاری شروطی را قرار داده‌اند. مسلم شرط خود را در کتاب خود بیان داشته است که علما از این شرط مسلم، شرط بخاری را نیز کشف کرده‌اند؛ به این معنی که مسلم بیان داشته است که شرط من بر خلاف کسی که «ملاقات» را شرط می‌داند، «معاصرت» است؛ علما این گونه استنباط کرده‌اند که منظور مسلم، محمد بن اسماعیل بخاری بوده است.

*صحیح بخاری فاقد شروط حدیث صحیح

وی اضافه کرد:  شروطی که علما برای حدیث صحیح بیان داشته‌اند 5 شرط است که همه احادیث بخاری دارای این پنج شرط نیستند. البته در میان علمای اهل سنت، برخی نسبت به شروطی از این پنج شرط، تسامح دارند.

این استاد و پژوهشگر حوزوی به تبیین راهکار استفاده درست از صحیح بخاری اشاره کرد و ادامه داد: با توجه به این که علوم راهی برای رسیدن به اهداف عالی انسانیت است،  اگر بخواهیم از علوم مذهب اهل سنت استفاده کنیم و در عین حال در خدمت اهل‌بیت علیهم‌السلام باشیم، باید این دیدگاه را داشته باشیم که کسب علم راهی برای رسیدن به اهداف عالی انسانیت است و با این رویکرد، شناخت مصادر و منابع اهل سنت را در دستور کار قرار داشته باشیم.

*بی‌توجهی به منابع و مصادر

وی، شناخت منابع و مصادر و اولویت‌های نقل منابع اهل ‌سنت را در حوزه مورد بی توجهی دانست و گفت: امروزه در میان تمامی کتاب‌هایی که علیه مکتب تشیع نوشته می‌شود، این مسئله مورد توجه آنها قرار دارد؛ امروزه ما نسبت به کارهای مطالعاتی اهل سنت و منابع تشیع، کارهای زیادی انجام نداده‌ایم.

حجت‌الاسلام والمسلمین غیب غلامی خاطرنشان کرد: راه ورود به منابع اهل‌سنت، در ابتدا کتاب های اصولی است، چراکه فاصله زیادی میان قواعد اصولیه ما و اهل سنت وجود ندارد، تا جایی که این اشتراکات نزدیک به 99 درصد می‌باشد که در میان این کتاب‌های اصولی، کتاب‌های حدیثی برای آغاز کار توصیه می‌شود.

وی با بیان این که بعد از مطالعه کتاب‌های اصولی، گزینه مناسب دیگر، کتاب‌های فقهی است، گفت: با توجه به این که فقه مذهب امامیه متخذ از استنباط و اجتهاد و حدیث است؛ این اشتراکات کمک زیادی به مطالعه منابع اهل سنت می‌کند؛ در ادامه نیز کتاب‌های مصطلح الحدیث توصیه می‌شود.

*بزرگان اهل‌سنت شاگرد امام صادق(ع) بوده‌اند

استاد و پژوهشگر حوزه در ادامه به اشکالی درباره صحیح بخاری اشاره کرد و گفت: یکی از غوامض کتاب‌های حدیثی و از مشکلاتی که در مجامع علمی وجود دارد، عدم نقل بخاری از جعفر بن محمد الصادق علیه السلام است. وقتی که مداح امام صادق علیه‌السلام، ائمه مذاهب شود، قدر و قیمت امام صادق علیه‌السلام نیز مشخص می‌شود.

وی با اشاره به جایگاه امام صادق علیه‌السلام در میان بزرگان مذاهب اسلامی و...گفت: اهل سنت وقتی که علما را ذکر می‌کنند،‌ مالک بن انس، مانند ستاره‌ای در میان علما می‌درخشد؛ همین مالک بن انس بیان می‌دارد که من زیر سقف آسمان، فقیه‌تر از جعفر بن محمد ندیدم.

حجت‌الاسلام والمسلمین غیب غلامی اضافه کرد: سفیان شوری که کتاب‌های اهل سنت مملو از احادیث او است، در کنار درب خانه امام صادق علیه‌السلام می‌نشست؛ امام صادق علیه‌السلام به خادم خود می‌گفتند که به این شخص بگویید از درب خانه ما حرکت کند. او پیغام می‌داد که یک حدیث به من بگو تا از درب خانه شما بروم،  این کاری بود که وی هر روز انجام می‌داد و نقل حدیث می‌آموخت.

*نام شاگردان امام هست ولی خود حضرت...

وی با بیان این که در میان تلامذه امام صادق علیه‌السلام نام بسیاری از آنها در صحیح بخاری وجود دارد، گفت:‌ «سفیان» از اصاغر تلامذه امام صادق(ع) بود ولی در کتاب بخاری روایات از وی موج می‌زند؛ در حالی که از امام صادق علیه‌السلام چیزی دیده نمی‌شود!

استاد و پژوهشگر حوزه با بیان این که ما شیعیان نیز آنگونه که باید جایگاه امام صادق علیه‌السلام را نشناخته و از ایشان دفاع نکرده‌ایم‌، به «میزان الاعتدال» «ذهبی» اشاره کرد و گفت:‌ در این کتاب وی قول داده است که از صحابه و ائمه مذاهب نامی نیاورد،‌ چراکه این کار علامت تضعیف آن‌ها بود؛ ولی در این کتاب اسم امام جعفر صادق علیه‌السلام و ابوحنیفه را آورد. حنفی مذهب‌ها نسبت به این مسئله، ذهبی را به شدت نقد کردند و کتابی در دفاع از ابوحنیفه نگاشتند ولی ما شیعیان چه اقدامی کردیم؟

*کوتاهی شیعیان

وی افزود: به دلیل کوتاهی شیعیان در معرفی خود و ائمه معصوم(ع) خود، امروزه بیش از 35 سال است که در کنار قبر نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله، شیعه به عنوان مشرک شناخته می‌شود. ما باید در دفاع از مذهب خود کمی حرکت کنیم و غیرت دینی‌مان را نشان دهیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین غیب غلامی خاطرنشان کرد: ‌چطور شده از هر شخص فاسق فاجری در صحیح بخاری نقل روایت شده است ولی از مقام بزرگی چون امام صادق علیه‌السلام روایتی نقل نشده است. این مصیبتی برای جامعه اسلامی است که اهل بیت علیهم‌السلام را از سنت رسول خدا مستثنی کرده‌اند.

وی با بیان این که اهل سنت در استناد به بخاری، همه روایات را صحیح نمی‌دانند، گفت: ‌در گذشته حدیث یا صحیح بود یا ضعیف بعد از قرن چهارم احادیث حسن نیز وارد شد و ترمذی آمد آن را پنج رقم کرد و احادیث غریب را نیز مطرح کرد؛ در زمان حاکم نیشابوری حدیث 10 عنوان پیدا کر و امروز کتاب‌های علوم حدیث 75 نوع حدیث را بیان داشته‌اند. امروزه درباره احادیث بخاری،‌ هر کدام را تقسیم کرد‌ه‌اند. وقتی این گونه شد، ‌بر اساس مبانی اصولیه، تمامی احادیث صحیح بخاری، صحیح نخواهد بود، از این رو ما باید کتاب‌های حدیثی را بر اساس مبانی علمی تعریف شده روز، شناسایی کنیم تا حاصل کار علمی ما محکوم به بی سوادی نشود.

استاد و پژوهشگر حوزه در ادامه به مقایسه‌ای میان «نسائی» و بخاری پرداخت و گفت:‌ ائمه حدیث از باب تقدم و تأخر زمانی، هرچه به قدما و مشایخ اهل حدیث نزدیک‌تر باشند، احترام بالاتری دارند. ‌افرادی مانند بخاری به عنوان کسانی که دارای احترام و جایگاه خاصی در حدیث هستند، برای طبقات اهل حدیث احترام خاصی دارد؛ ولی افرادی مانند نسائی که گاهی به مواردی در تخریج احادیث به تساهل و... اهمیت به خرج داده است، اختصاص کتابی به مناقب علی علیه‌السلام  و ننوشتن کتابی در مناقب معاویه و...، موجب شده که علمای اهل سنت سنائی را از آن موقعیت حدیثی پایین قرار دهند و برخی نیز او را رمی به تشیع کنند.

*جایگاه احمد بن حنبل

وی همچنین به جایگاه احمد بن حنبل در میان علمای اهل سنت اشاره کرد و گفت: احمد بن حنبل به عنوان رجال حدیثی شناخته شده است و در عرصه فقه، در میان علمای اهل سنت جایگاهی نداشته است. احمد بن حنبل در بغداد بود و مذهب او نیز از بغداد خارج نشد، تا زمانی که بغداد سقوط کرد و علمای حنابله به شامات هجرت کردند  و بعد از آن به نجد رفتند و این مذهب به حجاز رسید. قوام مذهب احمد بن حنبل به حدیث است.

حجت‌الاسلام والمسلمین غیب غلامی خاطرنشان کرد: مسند احمد بر اساس مسند اشخاص است و بر اساس کتب فقهی که از طهارت آغاز و به دیات می‌رسد، نیست، از این رو ممکن است  حدیثی درباره طهارت،‌ در آخر مسند قرار داده شده باشد.

وی در ادامه با بیان این که گفته می‌شود بخاری در ابتدا باب‌ها را تعریف کرده و سپس احادیث را آورده است، ‌گفت:‌ گفته بخاری در ابتدا کتاب تراجم را نگاشته است،‌ علم تراجم از بزرگ‌ترین علوم حدیث است. کسی که بخواهد بخاری را بشناسد، باید تراجم بخاری را بداند.

استاد و پژوهشگر حوزه با بیان این که تراجم بخاری در نزد اهل سنت به معنی عناوین ابواب بخاری است، افزود: بخاری کتاب فقهی و فتوایی ندارد، از این رو اگر بخواهیم نظریات بخاری در عرصه فقهی را جست‌وگو کنیم، باید تراجم بخاری را جست و جو نماییم. چیزی که « مسلم »نداشت و از عناوین ابواب نیز استفاده نکرد.

وی  با اشاره حدیث «انما الاعمال بالنیات» گفت: ‌این روایت مربوط به محدثین است و فقها این را مطلقاً  قبول ندارند؛ به این معنی که در عبادات نیات از ارکان است ولی این که تمامی اعمال نیت دارد، این گونه نیست. احناف این روایت را قبول ندارند و آن را علیه فقه ابوحنیفه می‌دانند؛ بخاری کتاب صحیح را به نقل از کتاب ابوحنیفه به این حدیث آغاز کرده است که کتاب ابوحنیفه را زیر سؤال ببرد.

*آیین ختم بخاری!

حجت‌الاسلام والمسلمین غیب غلامی در ادامه با اشاره به آیین ختم بخاری گفت: ‌امروزه ختم بخاری مسئله‌ای سیاسی است که در شبهه قاره هند و بعضاً در مناطق شرقی کشور انجام می‌شود؛ سعودی‌ها از فقر مردم استفاده کردند و چنین آیینی را در این مناطق با حمایت‌های مالی برگزار می‌کنند.

وی با بیان این که درباره نقد صحیح بخاری کتاب‌های زیادی منتشر شده است، گفت:‌ کمتر کسی در گذشته جرأت می‌کرد درباره صحیحین نقدی داشته باشد، ولی امروزه کتاب‌های فراوانی در این عرصه در میان اهل سنت نوشته شده است.

استاد و پژوهشگر حوزه درباره راهکار شناخت صحیح بخاری گفت: ‌بهترین راه در این عرصه –همانطور که گفته شد- مراجعه به کتاب‌های فقهی و اصولی اهل سنت حنفی مذهب است.

*حقانیت تشیع در کتاب‌های اهل‌سنت

وی در بخش دیگری از سخنان خود به نقش کتاب‌های اهل سنت در اثبات تشیع اشاره کرد و گفت:‌ یکی از مسائلی که در کتاب‌های حدیثی اهل سنت وجود دارد،‌ وجود متناقضین است؛ تا جایی که به نظر من ‌برای اثبات مذهب شیعه کتابی بهتر از کتاب صحیح بخاری نیست؛ در عین این که بخاری ناصبی بوده است،‌ ولی با توجه به این که در این کتاب سخنان دو پهلو زیاد است،‌ می‌توان بهترین استفاده‌ها را از آن نمود.

حجت‌الاسلام والمسلمین غیب غلامی اضافه کرد: یکی از  مسائلی که بخاری به آن توجه دارد و به آن استشهاد می‌کنند، مسئله ابوطالب است که ایشان را به عنوان کسی که ایمان نیاورد، ذکر می‌کنند، ولی ابوطالب قصیده لامیه‌ای دارد که حدود 150 بیت است که در این کتاب ایمان، ‌محبت به رسول خدا و ارکان دین وجود دارد. افرادی که از اهل ادب در میان ائمه اهل سنت قرار دارند، نسبت به «قصائد سبعه» که به پرده درب خانه کعبه وصل می‌کردند، می‌گویند که لامیه ابوطالب برتر از این اشعار است.

استاد و پژوهشگر حوزه با بیان این که بخاری دارای«مناقب انصار» است ولی مناقب مهاجران ندارد،‌ افزود: وی در جایی که درباره مناقب ابوطالب سخن می‌گوید، آن را در میان انصار بیان می‌دارد،‌ گروهی که بر اساس آیات و روایات، یاری گر پیامبر شناخته شده اند؛ در حالی حضرت ابوطالب در مدینه نبود، بلکه سه سال قبل از هجرت فوت کردند. حال این پرسش وجود دارد که چه کسی بهتر از ابوطالب پیامبر را یاری کردند؟ تا جایی که بعد از ارتحال ابوطالب و حضرت خدیجه علیهماالسلام، پیامبر دیگر پناهی در مکه نداشت، از این رو به سمت مدینه هجرت کردند.

انتهای پیام// 15/ 313