به گزارش خبرگزاری حوزه، در آستانه چهل و دومین سالگرد شهادت آیت الله دکتر بهشتی، نیم نگاهی انداخته ایم به آثار و کتب این چهره متفکر، دغدغه مند، خدوم و البته مظلوم انقلاب اسلامی که بی شک این آثار می تواند راهگشای بسیار خوبی برای شناخت بیشتر اندیشه های شهید بهشتی به عنوان یکی از نظریه پردازان و تئوریسین های نظام جمهوری اسلامی باشد.
البته پیشتر باید این نکته را متذکر شویم که آثار و سخنرانی های این شهید والامقام در قالب کتب متعددی منتشر شده ضمن آن که پس از شهادت ایشان در هفتم تیرماه سال ۶۰، نویسندگان بسیاری دست به قلم بُرده و در باره اندیشه و زندگی مبارزاتی بهشتی مظلوم کتاب هایی نگاشته اند که توجه بدان ها نیز خالی از لطف نیست.
سرود یکتا پرستی
مباحث ارائه شده در این کتاب شامل مطالبی در خصوص فلسفه نماز، چیستی نماز، تغییر قبله، زبان نماز و نماز وسطی است. این اثر در واقع، مجموعه چهار گفتار و یک نوشتار از شهید بهشتی درباره چیستی و فلسفه نماز و مسائل مربوط به آن است. این کتاب نشان از عمق اندیشه این شهید والامقام در حوزه مسائل اعتقادی و عبادی همچون نماز به عنوان ستون دین دارد.
حق و باطل از دیدگاه قرآن
کتاب «حق و باطل از دیدگاه قرآن» تلاشی است در راستای یافتن آن حقیقت مطلوب و انبوه سؤالات و چالش هایی که در این باره انسان با آن مواجه است و این بار از زبان اندیشمندی که با ذهن کاوشگر خود، فلسفه و عرفان را به مدد خواسته و به غواصی در ژرفای اقیانوس بی‌کران وحی به جستجوی دُرهای تابناک بستر آن پرداخته است. رابطه "هست” و "باید” در اینجا نیز از محورهای کلام است که تلاش شده با مراجعه به قرآن کریم به گونه‌ای دلکش و جذاب پیوند داده شود که به نظر می‌رسد در نوع خود کم‌نظیر باشد. حاصل این پیوند راهی است که فراروی انسان گشوده می‌شود تا به دور از دل‌نگرانی، سرگردانی در وادی حیرت را فرو گذارد و سامانداری و هدفمندی عالَم کبیر، نشاط و تحرک و جهت‌گیریِ در خور او را در عالَم صغیر به وجود آورد. به دنبال این‌گونه فهمی است که پیروزی حق بر باطل، که ذکر آن در همه ادیان الهی به میان آمده است، معنایی بس فراخ و تجلیی بس روشنگر می‌یابد؛ پیروزیی که قطعیت آن در زمانه‌ای خاص تحقق خواهد یافت و با این‌همه در هر گامی که برای احقاق حق و ابطال باطل برداشته می‌شود نیز ظهور می‌یابد و در پرتوی آن هر مصلحی خود را عضوی از سلسله به هم پیوسته اصلاحگران می‌یابد و با یقین به کامیابی مسلکش ناکامی‌ها را به جان می‌خرد.
این اثر مشتمل بر چهار گفتار است که سه گفتار آن حاصل بحث و گفت‌وگوهایی است که شهید بهشتی در انجمن اسلامی پزشکان داشته، و دیگری بحثی است با عنوان «تسلیم حق بودن» که از میان سلسله بحث های تفسیر قرآن ایشان انتخاب شده است. روش بحث و منش گفتگوی آیت الله بهشتی در این مجال نیز جای بسی تأمل و تعمق دارد. حاضران در این جلسات هیچ گاه خود را شنونده صرف نمی‌دانستند بلکه شرکت فعال در این جستجو را با میل و رغبت پذیرا می‌شدند و خود را در این تلاش سهیم می‌یافتند.
شهید بهشتی بحث خود را با جستار در مفاهیم رایج گفتاری آغاز می‌کند و مرحله به مرحله مشتاقان حقیقت را همراهی می‌کند تا به قرائتی دست یابند که در تفسیر آن مفاهیم موفق‌تر است. از دیگر سخنرانان این جلسات می‌توان به شخصیت هایی چون آیت الله شهید مطهری، مرحوم آیت‌الله طالقانی و مرحوم مهندس بازرگان اشاره کرد.
نکته حائز اهمیت دیگر این که بحث «تسلیم حق بودن» از میان سلسله بحث های تفسیر قرآن شهید بهشتی برگزیده شده که بین سال های ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۴ و در شامگاه یکشنبه هر هفته در جمعی که پوشش مبارزاتی «هیئت مکتب قرآن» را برای خود انتخاب کرده بود و به طور سیار در منزل افراد تشکیل می‌شد ایراد شده است.
پیامبری از نگاه دیگر
در این کتاب، مخاطب با مباحث شهید بهشتی در خصوص موضوع وحی و نبوت، راه‌های شناخت پیامبر، مباحثی درباب توحید، مسأله اعجاز، حقیقت وحی و کیفیت آن و خاتمیت آشنا می شود.
آیت الله دکتر بهشتی در این گفتارها امکان اثبات عقلی خاتمیت را منتفی می‌داند و به شبهات مطرح در این زمینه پاسخ می‌دهد؛ پاسخ‌هایی که در رابطه با فهم چرایی پایان یافتن سلسله ی پیامبری در زمان پیامبر اکرم(ص) مطرح است به لحاظ اثبات نقلی است، ضمن آن که در طی این مباحث دو نقش رسالت و امامت پیامبران مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین در این گفتارها مسئله اعجاز و تفاوت میان پیامبران و نوابغ، همزاد بودن امر هدایت و برقراری عدالت اجتماعی در نهضت پیامبران و نیز چگونگی تداوم رسالت پیامبران و آسیب‌شناسی روحانیت معاصر مورد مطالعه قرار گرفته است.
نقش آزادی در تربیت کودکان
در این کتاب مباحث مهمی چون تکلیف الهی، معنای تکلیف، تضاد دو نسل، تعلیم و تربیت، اهمیت تحزّب و سازمان یافتگی، آموزش و پرورش فکری کودکان، تبیین برخی از علت های بروز مشکلات در کودکان، نحوه رسیدگی به تکالیف درسی کودکان، نحوه برخورد با کودکان کنجکاو، تبیین عبادت کودکان؛ عادت، تربیت اسلامی، مشکل جوامع ایمانی، اهمیت چهره برای انسان، مرجع شناسی، معرفی برخی آثار تاریخی به زبان فارسی، تبیین اهمیت تفریح از دیدگاه اسلام و بایسته های آن، چرایی نیاز انسان به شادی و نشاط، آزادی و شخصیت، تعریف شخصیت، رابطه آزادی با شخصیت، عشق الهی و تبیین و تفسیر انواع محبت، مورد توجه قرار گرفته است.
ولایت، رهبری، روحانیت
پیش از هر چیز درباره این اثر باید بدانیم که این کتاب از کتب خاص شهید بهشتی به شمار می رود، به ویژه از این منظر که به تحلیل های دقیق و جذاب و خواندنی ایشان در باب اهمیت ولایت در اسلام اشاره دارد.
از سوی دیگر در بخش هایی از اثر، ایشان به مسئله روحانیت پرداخته اند و نکات جالبی را درباره این قشر اثرگذار بیان کرده اند که پس از گذشت ۴ دهه همچنان نکات مطروحه در کتاب حائز اهمیت است به ویژه از منظر ورود به اشکالات و آسیب های احتمالی مربوط به روحانیت که باید همچنان مورد توجه دقیق و آسیب شناسانه متولیان باشد.
نکته حائز اهمیت دیگر این که این کتاب نسبت به دیگر کتب شهید بهشتی، قدری مفصل تر است و نزدیک به ۴۰۰ صفحه را شامل می شود، البته تقریبا از نیمه دوم کتاب، سطح مطالب آسان تر و سرعت مطالعه نیز افزون تر می شود.
به جهت اهمیت مباحث در این جا عناوین و سرفصل های کتاب یاد شده، مورد اشاره قرار می گیرد؛
۱- ولایت
۲- ولایت، تولی و تبری
۳- ولایت اصیل
۴-بررسی ابعاد گوناگون حادثه غدیر
۵- ساخت جامعه ای ایده آل با رهبری
۶- آسیب پذیری جوامع مسلکی
۷- آسیب پذیری جوامع مسلکی
۸- عدالت مرجع
۹- امامت و رهبری
۱۰- انتخاب رهبری(عدم جواز تقلید در مسایل اعتقادی)
۱۱- نقش ایمان رهبر به ایدئولوژی خویش
۱۲-همبستگی امام و امت
۱۳- امامت و زعامت
۱۴- فقیه و اولی الامر
۱۵- نقش روحانیت در جامعه امروز ما
۱۶- روحانیت و انقلاب اسلامی
۱۷- روحانیت:ویژگی ها و مسولیت ها
۱۸- روحانیت در اسلام و در میان مسلمین
