به گزارش خبرگزاری حوزه، سوم جمادی الثانی سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) است که به این مناسبت به انتشار پرسش و پاسخی پیرامون آن حضرت خواهیم پرداخت:

- سوال

در روایات آمده است که «اگر علی علیه السّلام نبود برای حضرت فاطمه (س) همتایی پیدا نمی شد» و همچنین در مورد حضرت زهرا (س) نیز ذکر شده است که «اگر زهرا (س) نبود همتایی برای علی علیه السّلام پیدا نمی شد» سوال این است که چرا حضرت علی علیه السّلام بعد از حضرت زهرا (س) ازدواج دیگری کردند؟ آیا روایت اشکال دارد یا اینکه دلیل دیگری دارد؟

- پاسخ

ازدواج حضرت علی علیه السّلام با حضرت زهرا (س) ازدواجی بی نظیر است و این بی نظیری از جنبه‌های مختلف است از جمله:

۱. ازدواج آنان به امر خدا بوده و از آسمان نازل شده است [۱].

۲. هر دو معصوم بوده اند چرا که آنان جز اهل بیت پیامبرند و آیة تطهیر [۲] در شأن ایشان نازل شده و عصمت آن خاندان پاک را به تمام جهانیان اعلام کرده است.

۳. طبق روایات حضرت زهرا (س) سیده زنان (بانوی بانوان) است [۳] و علی علیه السّلام نیز سید و آقا در دنیا وآخرت می‌باشد [۴]. و...

و اما در ارتباط با سوال فوق باید گفت: در روایات مختلف با تعابیر گوناگون بر این مطلب تأکید شده است که اگر علی علیه السّلام نبود همتا و هم شأنی برای حضرت زهرا (س) یافت نمی‌شد [۵]. به عنوان نمونه: از پیامبر اکرم صلی علی علیه و آله روایت شده است: «لولا علیٌ ماکانَ لفاطمةَ کفوٌ ابداً [۶]» اگر علی علیه السّلام نبود هرگز همتایی برای فاطمه (س) وجود نمی‌داشت. و فراوانی این گونه روایات صحت آن را تقویت می‌کند.

اما درباره ادعای دوم که در سوال مطرح شده اگر زهرا (س) نبود همتایی برای علی علیه السّلام پیدا نمی‌شد باید گفت هرچند که اصل این سخن حق است وحضرت زهرا (س) تنها بانویی بود که می‌توانست همتای علی علیه السّلام باشد، ولی با تتبع نسبتاً وسیعی که صورت گرفت روایتی در این خصوص دیده نشد.

بنابراین آنچه می‌توان به روایات منسوب کرد این است که اگر علی علیه السّلام نبود همتایی برای حضرت زهرا (س) وجود نمی‌داشت و همانطور که ذکر شد این مطلب در روایات متعدد در کتب معتبری چون: کافی، تهذیب الاحکام و… آمده است و نمی‌توان آن را نادرست دانست.

درباره علت ازدواج حضرت علی علیه السّلام بعد از شهادت حضرت زهرا (س) باید نکاتی را متذکر گردید:

۱. حضرت زهرا (س) از لحاظ کمالات انسانی در بین زنان از بالاترین مربته برخوردار بود و هیچ نقصی نداشت به همین جهت بعضی از فقها فرموده اند: «تا زمانی که فاطمه زهرا (س) در قید حیات بودند ازدواج با زن دیگر بر حضرت علی علیه السّلام حرام بود [۷] چنانکه روایتی از ابوبصیر از امام صادق علیه السّلام نقل می‌کند بر این مطلب دلالت می‌کند، ایشان می‌فرمایند: «حرم الله النساء علی علی علیه السّلام مادامت فاطمه (س) حیة قال: قلت کیف؟ قال: لا نها طاهرة لاتحیض [۸]» یعنی: خداوند متعال زنان را بر علی علیه السّلام تا زمانی که فاطمه (س) زنده بود حرام کرده بود. راوی می‌گوید: گفتم چرا؟ حضرت پاسخ داد: زیرا ایشان پاک بود و حیض نمی شد».

از این روایت می‌توان استفاده کرد که بعد از شهادت حضرت زهرا (س)، حضرت علی علیه السّلام می‌توانست ازدواج کند چون حرمت ازدواج با زنان دیگر برای آن حضرت مقید و محدود به زمان زنده بودن حضرت زهرا (س) بوده است.

۲. علاوه بر مطلب فوق بنا بر بعضی روایات خود حضرت زهرا (س) به علی علیه السّلام وصیت کرد بعد از او با امامة دختر خواهر حضرت زهرا (س) ازدواج کند تا او از فرزندانش مراقبت کند [۹]. یعنی اصل ازدواج علی علیه السّلام بعد از فاطمه (س) مورد سفارش خود حضرت فاطمه (س) بوده است.

۳. شوهر هر زنی طبق آیه «الرجال قوامون علی النساء …[۱۰]» بر او قیمومیت و ولایت دارد و از آنجایی که حضرت زهرا (س) دارای مقام عصمت بودند کسی جز علی علیه السّلام که امام زمان حضرت فاطمه نیز بود این لیاقت را نداشت که همسر او باشد و حضرت فاطمه تحت قیمومیت او قرار گیرد و شاید بتوان روایت مورد بحث را علاوه بر سایر اموری که آن دو بزرگوار را همتای هم می‌کند، ناظر به این مطلب نیز دانست. اما چون مرد زیر قیمومیت و ولایت زن خود قرار نمی‌گیرد مانعی ندارد که با کسی که از حداقل شرط صحت ازدواج (مسلمان بودن) برخوردار است ازدواج کند چنانکه حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با بعضی از زنانی که به هیچ وجه قابل مقایسه با ایشان نبودند ازدواج کردند بنابراین علی علیه السّلام نیز می‌توانستند بعد از حضرت زهرا (س) با زنان دیگر ازدواج کنند.

نتیجة بحث:

روایاتی که دلالت بر این دارند که اگر علی علیه السّلام نبود برای حضرت فاطمه (س) همتایی وجود نداشت نمی‌تواند مانعی برای ازدواج حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام بعد از شهادت حضرت زهرا (س) باشد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱ شیخ حسین انصاریان، نظام خانواده در اسلام، قم: ام ابیها، ج اول، ۱۳۷۵، ص ۱۵۳۱۶۷. (پیرامون موضوع همتایی و هم شأنی در ازدواج).

۲ آیت الله، ابراهیم امینی، بانوی نمونه اسلام، قم: شفق، ۱۳۷۲، ص ۴۷۶۶ (پیرامون ازدواج حضرت زهرا (س) با حضرت علی علیه السّلام و مطالعه کل کتاب برای آشنایی بیش‌تر با حضرت فاطمه (س) مفید است.

۳ آیت الله. جعفر سبحانی، فروغ ولایت، بی جا: صحیفه، ج اول، ۱۳۶۸، ص ۹۵۱۰۰ (پیرامون ازدواج حضرت زهرا (س) با حضرت علی علیه السّلام).

پی نوشت‌ها:

[۱] . رک: شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (ع)، مشهد، الموتمه العالمی الامام الرضا (ع)، چاپ اول، ۱۴۱۳، ج ۱، ص ۴۳۶-۴۳۸، ح ۱۷۴ و ص ۴۴۰، ج ۱۷۶؛ و محمد باقر، مجلسی، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳، ج ۴۳، ص ۱۴۴۱۴۵، ح ۴۷.

[۲]. احزاب/۳۳.

[۳]. رک: رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، تهران، نشر المرضیة، چاپ دوم، ۱۳۷۲، ص ۶۶، ح ۱۱.

[۴]. رک: همان، ح ۱۰.

[۵]. رک: محمد بن یعقوب، کلینی، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۸۸ ق، ج ۱، ص ۴۶۱؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۳۶۵، ج ۷، ص ۴۷۰، ح ۹۰؛ عیون اخبار الرضا (ع)، همان، ص ۴۴۰، ح ۱۷۶؛ بحارالانوار، همان، ج ۴۰، ص ۷۷ و ج ۴۳، ص ۵۸، ۹۲-۹۳، ۱۰۷ و ۱۴۵.

[۶]. بحارالانوار، همان، ج ۴۳، ص ۵۸.

[۷]. البحرانی، الحدائق الناضرة، قم، جامعة المدرسین، ۱۳۶۳، ج ۲۳، ص ۱۰۸.

[۸]. تهذیب الاحکام، همان، ص ۴۷۵، ج ۱۱۶.

[۹]. رک: بحارالانوار، همان، ج ۲۸، ص ۳۰۴ و ج ۴۳، ص ۱۹۲ و فاطمه الزهرا (س)، بهجة قلب المصطفی، همان، ص ۵۵۰.

[۱۰]. نساء/۳۴.

منبع: حوزه نت