به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، حجت الاسلام سید امید موذنی، معاون پژوهش پژوهشگاه شهید صدر در نخستین پیش نشست همایش ملی فقه نظام ساز با موضوع «مفهوم شناسی فقه نظام ساز در آثار شهید صدر» که در محل موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) برگزار شد، با اشاره به آثار علمی شهید صدر، اظهار داشت: شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر با دغدغه تحقق اسلام شامل و در پی متناسب‌سازی دستگاه فقاهت با تحولات جامعه و اقتضائات زمان، رویکردی نو در پژوهش‌های فقهی درانداخت، رویکردی که مهمترین مؤلفه آن روشمندسازی پیاده ساختن اسلام در همه عرصه‌های زیستی، از رهگذر توجه ویژه به جنبه فرافردی معارف و احکام اسلامی است.
وی افزود: این رویکرد بیش از هر اثر دیگر و به شکل تطبیقی در کتاب معروف او اقتصادنا طرح و بسط یافت و با توجه به نیاز فراوان جوامع اسلامی به طرح دیدگاه اسلام در برابر مکاتب غربی و شرقی و موفقیت اقتصادنا در تأمین این نیاز، اندیشه و نگرش شهید صدر به شکل کم‌نظیری در سطوح مختلف فکری جهان اسلام اثر گذاشت.
معاون پژوهش پژوهشگاه شهید صدر تصریح کرد: انقلاب اسلامی ایران و دیدگاه‌های حضرت امام خمینی(ره) نیز نمودی دیگر از آن دغدغه و تلاشی برای تأمین این اهداف بود. بی‌شک پیروزی انقلاب اسلامی، ازسویی نیاز و از سوی دیگر ادبیات این رویکرد را به شدت تقویت نمود؛ چه‌اینکه ساختار فقه‌محور انقلاب اسلامی و تفکرات دومین رهبر آن، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تمرکز و بر این رویکرد پیوسته تاکید داشتند، از این رو بسیاری از پژوهشگران عرصه فقاهت به تلاش در تبیین و توسعه این رویکرد قامت افراشتند.
وی گفت: تعدد و تنوع تلاش‌های پژوهشی در این عرصه که معمولاً بدون تبیین دقیق پیشینه و پیوند پژوهش با پیشگامان و کنشگران آن روی داده، سیر تحول و تکامل این رویکرد را نامعلوم یا دست‌کم نامشخص ساخته است؛ از این رو نام‌های متعددی برای اشاره به آن در ادبیات فقهی محافل علمی دوران پس از انقلاب اسلامی، تولید و ترویج شده است که پربسامدترین آنها در دهه اخیر فقه حکومتی و فقه نظام بوده است.
حجت الاسلام موذنی ادامه داد: فقه پویا، فقه نظام ساز، فقه اجتماعی، فقه نظامات اجتماعی و اخیراً فقه تمدنی و فقه فرآیندی دیگر عناوین طرح و توسعه یافته در ادبیات فقهی دهه‌های اخیر بوده است که اگرچه هریک ساحت یا سطح یا ساخت یا سویه متفاوتی از این رویکرد را نشانه گرفته و نشان می‌دهند، اما همگی پاسخ‌دهی به دغدغه‌ای مشترکند که می‌توان ادعا کرد اشتراکات مبنایی و مفهومی بسیار، یکسان‌انگاری آنها را در عرصه بررسی و تحلیل، بایسته یا دست‌کم روا می‌سازد؛ به‌ویژه از آن رو که این تعدد و تنوع عناوین غالبا به پریشانی اصطلاحات و اختلاط مفاهیم، منجر شده و در نتیجه نوعی عدم ضبط و انضباط را در این عرصه نو از فقه اسلامی رقم زده است.
وی افزود: تلاش برای نقد، بسط و تحقق این رویکرد پیش از هرچیز نیازمند تدقیق مفهوم و منضبط سازی مبادی تصوری و تصدیقی آن است تا امکان گفت‌وگوی روشمند و روینده میان دغدغه‌مندان و پژوهشگران فراهم آید. شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر را می‌توان مؤسس یا دست‌کم نخستین مؤلف این رویکرد دانست؛ از این رو بررسی دقیق اندیشه و فرآورده‌های نظری وی در این عرصه از اهمیتی بی‌مانند و بی‌بدیل برخوردار است. ۳۱۳/۴۲
نظر شما