حضرت معصومه یکسال پس از ورود برادرش حضرت امام رضا(ع) به ایران به همراه عده‌ای از برادران و خواهران و عده دیگری از خویشان به منظور دیدار امام رضا (ع) وارد ایران شدند.[۱] جعفر مرتضی عاملی می‌نویسد: (حضرت معصومه در راس یک قافله ۲۲ نفری متشکل از علویان و برادران امام رضا (ع) برای دیدار با ان امام همام رهسپار ایران گردید)[۲] البته برخی از پژوهشگران تعداد افراد این کاروان را حدود ۴۰۰ نفر نوشته‌اند و قایلند ۲۳ نفر از انان در ساوه کشته شدند.[۳] پس از انکه حضرت معصومه و همراهیان ایشان به ساوه رسیدند، ماموران حکومتی با ان‌ها درگیر شدند و بسیاری از افراد این قافله را به شهادت رساندند. در همین زمان حضرت معصومه بیمار شد. از خادمش پرسید: از اینجا تا قم چقدر فاصله است؟ خادم عرض کرد: ۱۰ فرسخ. حضرت فرمود: مرا از اینجا به قم منتقل کن.[۴] در همین زمان موسی بن خزرج که از بزرگان ال سعد و از شیعیان قم بود به خدمت حضرت معصومه مشرف شد و زمام ناقه او را گرفت و به سرای خویش فرود اورد.[۵]

علّت بیماری:

برخی از محققان معتقدند که حضرت معصومه (س) در ساوه مسموم شد و سپس با حالت بیماری وارد قم شد. و پس از مدت کوتاهی به شهادت رسید.[۶] محمدی اشتهاردی می‌نویسد: (مطابق نقل بعضی مسموم نمودن حضرت توسط زنی در ساوه انجام شد).[۷] عده‌ای نیز قایلند: (وقتی حضرت معصومه بدن‌های پاره پاره برادران و برادر زادگان خویش را که ۲۳ نفر بودند را دید، به شدت غمگین گشت و در اثر ان بیمار شد). پس از ورود حضرت معصومه (س) به قم در روز ۲۳ ماه ربیع الاول،[۸] ان حضرت ۱۷[۹] یا ۱۹[۱۰] روز ساکن منزل موسی بن خزرج بود. و در این مدت با حالت بیماری مشغول عبادت و راز و نیاز با خداوند بود.

زمان رحلت:

قول مشهور این است که حضرت معصومه پس از انکه در ۲۳ ماه‌ربیع‌الاول وارد قم شدند، ۱۷ روز بیشتر زنده نبودند. بنابراین رحلت ان حضرت باید دهم ماه ربیع الثانی صورت گرفته باشد. علی اکبر مهدی‌پور می‌نویسند: (روز رحلت حضرت معصومه دهم ماه ربیع الثانی سال ۲۰۱ هجری بوده است).[۱۱] برخی از محققان نیز دوازدهم ربیع الثانی[۱۲] را به عنوان روز رحلت ذکر کرده‌اند. محمدی اشتهاردی می‌نویسد: (همانگونه که برخی از بزرگان گفته‌اند، انصاف این است که برای جمع کردن بین قول اول و دوم، برای بزرگداشت مقام ان بانوی بزرگوار سه روز ۱۰، ۱۱، و ۱۲ ماه ربیع الثانی را به عنوان سوگواری معصومیه، مراسم برگزار شود).[۱۳] پس از رحلت حضرت معصومه (س) زنان ال سعد بی‌بی فاطمه معصومه را غسل دادند و کفن کردند.[۱۴] سپس جسم مطهر ان حضرت به باغ موسی بن خزرج (محل فعلی حرم مطهر ایشان) برده شد. در ان هنگام میان اشعریان (ال سعد) بر سر اینکه چه کسی شایستگی دفن ان بدن مقدس را دارد اختلاف روی دارد... ناگهان دو سوار نقابدار از طرف رودخانه قم به پیش امدند و وقتی نزدیک بدن مطهر رسیدند از اسب پیاده شدند. نخست بر ان نماز گزاردند و سپس وارد سردابی که برای تدفین وی مهیا شده بود، شدند و به کمک یکدیگر او را به خاک سپردند. و بدون اینکه با کسی سخن بگویند ان محل را ترک کردند. کسی نفهمید انان چه کسانی بودند.[۱۵] برخی از محققان احتمال داده‌اند که این دو سوار امام رضا (ع) و امام جواد(ع) بوده‌اند.[۱۶] با توجه به اینکه ولادت حضرت معصومه اول ذی القعده سال ۱۷۳[۱۷] هجری می‌باشد. و با توجه به زمان رحلت ان حضرت یعنی سال ۲۰۱ هجری، بنابراین سن مبارک ان حضرت هنگام وفات ۲۸ سال بوده است.

پی نوشت ها: