به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نشست نقد کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» نوشته دکتر غلامرضا مهربان پژوهشگر مطالعات دینی و با ناقدی حجت الاسلام والمسلمین محمد ملک زاده عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه برگزار شد.
غلامرضا مهربان در تشریح اهداف تألیف کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» گفت: سابقه شروع نویسندگی این کتاب تقریباً به ۱۰ سال می رسد که پس از اخذ تأییدات علمی مختلف به مرحله چاپ رسید.
وی افزود: در این کتاب چارچوبی مفهومی با محوریت اندیشه های حضرت امام خمینی(ره) اتخاذ شده است که حرکت به سمت کمال و فرار از نقص از اصلی ترین رویکردهای این اندیشه ها می باشد.
کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» خطاب به افراد معتقد به آموزه های اجتماعی و سیاسی اسلام نوشته شده است
نویسنده کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» خاطرنشان کرد: در این کتاب تلاش شده است رفتار سیاسی متدینانه بر اساس آموزه های اسلامی و فطرت مخموره تشریح گردد و فطرت محجوبه نیز در بخش آسیب شناسی ها مورد توجه واقع شده است.
وی دسته بندی افراد فعال در عرصه های سیاسی را در این کتاب بر پایه اعتقاد و یا عدم اعتقاد آن ها به آموزه های اجتماعی و سیاسی اسلام دانست و گفت: کتاب اسلام و رفتار سیاسی خطاب به گروه های معتقد به اسلام و آموزه های سیاسی و اجتماعی آن است.
اعتقاد به معاد، اهرمی درونی در کنترل رفتار سیاسی افراد
مهربان اعتقاد به معاد را یک اهرم درونی در کنترل رفتار سیاسی افراد برشمرد و تصریح کرد: مباحث مختلفی همچون یاد مرگ و ولایت باوری می توانند بر نوع و سمت و سوی رفتار سیاسی افراد مختلف جامعه تأثیرگذار باشد.
وی با اشاره به برخی دیگر از موضوعات مطرح شده در کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» افزود: در این کتاب مباحثی مانند توکل، رجا، رفق، حرص و انتقام در شکل گیری رفتار سیاسی افراد در جامعه اسلامی مورد بحث و بررسی واقع شده است.
تقدیم اهم بر مهم، یکی از مهمترین قواعد سیاست اسلامی
این پژوهشگر حوزه مطالعات دینی و سیاسی بیان داشت: در فصل چهارم این کتاب جایگاه فقه سیاسی و تأثیرات آن بر تربیت سیاسی افراد مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فقه سیاسی به معنای کلی شامل مباحث اقتصادی و فرهنگی هم می باشد، اما در کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» بیشتر به قواعد مختص سیاست اسلامی پرداخته شده است؛ قواعدی همچون تقدیم اهم بر مهم و شورا از جمله مهمترین این مباحث می باشد.
وی گفت: در فصل پنجم، به ارائه پنج راهکار برای کنترل رفتار سیاسی افراد جامعه اسلامی و رسیدن به رفتار سیاسی متدینانه پرداخته شده است.
مهربان اظهار کرد: رفتار سیاسی تابع تربیت بوده و به این گونه نیست که دفعتاً در افراد ایجاد شود و لازم است بدانیم که به نسبتی که انسان بتواند رشد کند، رفتار سیاسی متدینانه را بیشتر می تواند بروز دهد.
تبیین اهمیت اخلاق و معنویت در رفتارهای سیاسی، از نیازهای امروز جامعه بشری است
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده در ادامه این نشست به نقد و بررسی کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» پرداخت و گفت: موضوع رفتار سیاسی یکی از مهمترین مسائل روز است که نیاز به تبیین آموزه های اسلام در این مورد بیش از پیش صورت گیرد.
وی افزود: اثبات اهمیت جایگاه اخلاق و معنویت در رفتار سیاسی یکی از نیازهای امروز جامعه بشری است. با توجه به اینکه بسیاری از این مباحث از نوع موضوعات عقلی است، پس کتابی همچون «اسلام و رفتار سیاسی» می تواند در این عرصه به خوبی بدرخشد.
وی با اشاره به ویژگی های ساختاری کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» خاطرنشان کرد: عنوان این کتاب خیلی کلی و وسیع بوده و تبیین چنین عنوان وسیعی در حجم کمی که دارد، چندان مطلوب به نظر نمی رسد. زیرا خواننده این کتاب در زمان مواجهه با عنوان آن توقع مباحث گسترده تری را خواهد داشت. تخصیص خوردن عنوان چنین کتاب هایی می تواند بر میزان استقبال از آن و کاربردی شدن در سایر تحقیقات بیفزاید.
وی رفتار سیاسی از نگاه اسلام را قابل تخصیص به زمان ها و شرایط مختلف دانست و گفت: این رفتار می تواند بر پایه شرایط گوناگون سیاسی و فرهنگی به اشکال مختلفی تشریح شود؛ مثلاً رفتار سیاسی اسلامی در زمان وجود حکومت ظلم و جور و یا در زمان وجود حکومت دینی و اسلامی.
باید مزیت های سیاست مداری متدینانه در مقایسه با رفتار سیاسی غربی بیان شود
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده مقایسه رفتار سیاسی اسلامی با رفتار سیاسی در سایر مکاتب زنده عصر حاضر را از مباحث مهم برشمرد و تصریح کرد: بهتر بود در کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» فصلی با این عنوان نیز به تألیف می رسید تا به عنوان مثال مزیت های سیاست مداری متدینانه نسبت به رفتار سیاسی سکولار و غربی روشن گردد.
وی با اشاره به نکات محتوایی در مورد کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» افزود: به نظر می رسد تبیین موضوع در این کتاب به خوبی صورت نگرفته است. قطعاً شخص خواننده این کتاب منتظر است ببیند این کتاب با چه هدفی نوشته شده است و به دنبال تبیین چه موضوعی است. این امر بر جذابیت محتوای کتاب افزوده و به مخاطب انگیزه ادامه دادن مطالعه آن را منتقل می نماید.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: برخی مطالب با عنوان و یا تیتری که برای آن آورده شده است، ارتباط چندانی را نداشته و این یکی از نقاط ضعف کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» به شمار می رود. دوپهلو بودن یا مبهم بودن برخی از تیترها نیز از دیگر نکات مورد غفلت در این کتاب به نظر می رسد.
وی گفت: طبیعتاً در یک اثر علمی هرچه مطلب مستندتر و دقیق تر باشد، قطعاً میزان تأثیرگذاری آن نیز بالاتر خواهد بود؛ اما در این کتاب دسته بندی افراد به طور دقیق و با صراحت مشخص نشده است.
طراحی روی جلد کتب، در ترغیب افراد به خواندن آن ها تأثیرگذار است
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده اظهار کرد: از آنجا که مخاطب هر کتابی در نگاه اول با طراحی و نوع چاپ آن مواجه می شود، می بایست روی تصاویر و مدل طراحی جلد کتب و نوع چاپ آن ها دقت شود؛ از این جهت لازم است کتاب «اسلام و رفتار سیاسی» با توجه به تلاش های بسیاری که برای تألیف آن انجام گرفته است از کیفیت بالاتری برخوردار باشد.
وی در پایان با تأکید بر لزوم ارائه پیشینه موضوع کتاب اظهار داشت: باید کارهای علمی که تا قبل از این در موضوع رفتار سیاسی متدینانه و اسلامی صورت گرفته است در این کتاب مورد اشاره قرار می گرفت تا ذهنیت لازم را برای مخاطب ایجاد نماید.
