به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از بوشهر، آیت الله سیدمرتضی علم‌الهدی اهرمی از رهبران قیام مشروطه در جنوب کشور است که با صدور فتوای جهاد و پس از هماهنگی با رؤسا و خوانین دشتی، دشتستان و تنگستان در یک حرکت سریع بوشهر را به تصرف درآوردند. علم الهدی به همراه علمای دیگر بوشهر به مبارزه با استعمار انگلیس پرداخت و نقش مهمی در پیروزی انقلاب مشروطیت داشت. قیام سید مرتضی مجتهد اهرمی علم الهدی علاوه بر این که از حمایت علما نجف اشرف برخوردار بود، بلکه از حمایت توده‌های مردم نیز برخورد بوده است. در این مطلب قصد داریم نگاهی به تاریخ زندگانی این عالم مبارز از استان بوشهر نگاهی بیندازیم.

آیت الله علم الهدی که بود؟

سید مرتضی مجتهد اَهرَمی (درگشته ۱۳۱۰ش) معروف به عَلَم‌ُالْهُدی، روحانی مجتهد شیعه و رهبر مشروطه‌خواهان بوشهر و از شاگردان آخوند خراسانی. مجتهد اهرمی در نهضت مشروطه ایران با همکاری رئیسعلی دلواری موفق شد مدتی بر ادارات بوشهر مسلط شود ولی با دخالت نیروی نظامی انگلیس حرکت آن‌ها شکست خورده و پس از مدت کوتاهی حبس به نجف تبعید شد. پس از پیروزی مشروطه در ایران او به بوشهر بازگشت و از طرف مردم بنادر نماینده مجلس مؤسسان شد.

رهبری مشروطه‌ خواهان بوشهر

سید مرتضی مجتهد در اوائل سده ۱۳ قمری در اهرم (بخشی از تنگستان بوشهر) به دنیا آمد. وی جهت کسب علم به نجف مهاجرت کرده و مدتی پس از رسیدن به درجه اجتهاد به بوشهر بازگشت.

سید مرتضی به توصیه آخوند خراسانی که استاد او به شمار می‌رود و به اجتهاد خود و فتوای سید عبدالحسین لاری، رهبری مخالفین استبداد و مشروطه خواهان بوشهر را بر عهده گرفت. وی با همکاری رئیسعلی دلواری، ادارات دولتی از جمله گمرک بوشهر را تسخیر کرده و به مدت ۹ ماه بر آن سیطره داشت. اعطای لقب نظام العلما و حقوق پانصد تومانی از جانب محمدعلی شاه قاجار نیز نتوانست او را از ادامه حرکت منصرف کند.

دخالت انگلیس و تبعید اهرمی

به گفته تاریخ‌نگاران، قیام مشروطه‌خواهان بوشهر در ۱۹ ربیع الاول ۱۳۲۷ق با دخالت نظامی انگلیس مواجه گردید چرا که گمرکات جنوب ایران در قبال وامی که به مظفرالدین شاه پرداخت شده بود، در رهن این کشور بود. حدود یک ماه پس از دخالت نظامی انگلیس، سیطره سید مرتضی بر بوشهر توسط احمدخان نوایی دریابیگی به عنوان حاکم جدید این شهر پایان پذیرفت. طبق گزارش‌ها، خانه سید مرتضی به توپ بسته و سپس غارت گردید و خود او دستگیر و با وضع نامناسبی در شهر گردانیده شد. در برخی از گزارش‌ها آمده است که او برای حفظ جان خود زیر بیرق انگلیس تحصن کرد و نیروهای انگلیسی پس از دستگیری او را به کنسولگری بردند و از آن‌جا به یک کشتی منتقل گردید.

پس از ۱۸ روز توقیف در کشتی، در تاریخ ۱۸ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ق به نجف تبعید شد. به همین دلیل نامی از او در قیام دلیران تنگستان به میان نیامده است. با این حال گفته شده که پس از شهادت رئیسعلی دلواری، سید مرتضی بر پیکر او در روستای گورَک نماز خوانده است.

بازگشت از تبعید

پس از عزل محمدعلی شاه و در پی حکم آخوند خراسانی مبنی بر لزوم عزل دریابیگی، در ۱۸ ربیع‌الثانی سال ۱۳۲۹ق میرزا علی محمد موقرالدوله جانشین او شد و زمینه بازگشت سید مرتضی به بوشهر فراهم گردید. سید مرتضی پس از بازگشت از نجف، در ۹ محرم ۱۳۳۳ ق وارد بوشهر شد و پس از روی کار آمدن رضاشاه، از طرف مردم بنادر، برای شرکت در مجلس مؤسسان به تهران رفت.

در سال ۱۳۰۷ش که رضاشاه به بوشهر رفته بود، سید مرتضی سخنرانی مفصلی درباره ظلم نیروهای انگلیسی نسبت به مردم بوشهر ایراد کرد. در نهایت سید مرتضی که مورد بی‌توجهی حکومت مشروطه قرار گرفته بود در ۱۵ آبان سال ۱۳۱۰ش از دنیا رفت و در امامزاده عبدالمُهیمن در بوشهر به خاک سپرده شد.

انتهای پیام/