به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین بهرامی در نشست «روش شناسی پژوهش های هوشمند در حل مسائل دینی» که در سالن همایش دبیرخانه و قطب های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد گفت: فناوری اطلاعات با ابعاد زندگی ما ممزوج شده و تاثیر عمیقی در زندگی ما گذارده است.
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی افزود: بخشی از این تاثیر در موضوعات علمی و پژوهشی است. فضای مجازی و فناوری اطلاعات، فضای دیجیتال، هوش مصنوعی و... در حال تاثیرگذاری عمیق بر مبحث علمی و اجتماعی است.
وی ادامه داد: در حوزه علوم انسانی تصور آن بود که شاید ورود فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی تاثیر عمیقی بر علوم انسانی و اسلامی نگذارد زیرا این علوم از متون گذشته به دست ما رسیده است. مسأله دیگر آن است که تحلیل و نوآوری و ذهنی و خلاقیت توسط انسان تولید می شود. در این عرصه تصور آن بود که فناوری اطلاعات تنها می تواند در حوزه یافتن متون پیشین موثر باشد. ولی ورود این عرصه به علوم انسانی و اسلامی باعث یک رویکرد جدید شد. برخی نیز از این حوزه بعنوان علوم انسانی دیجیتال یاد می کنند. یعنی این عرصه را یک علم میان رشته ای می دانند.
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی یادآورشد: سه رویکرد در عرصه پژوهش های دینی قابل تصور است. در دوره اولیه که هنوز از آن فاصله نگرفتیم، ابزارهای هوشمند، ابزاری برای تسریع وتکمیل روش های سنتی هستند. دوره دوم، دوره ای که در میانه آن قرارداریم، زمانی است که هوش مصنوعی روش های جدیدی در پردازش محتوای دینی پیش روی ما گذاشته است که با روش های گذشته متفاوت است.
وی گفت: دوره سوم، دوره دستیار هوشمند پژوهش است که طلیعه این دوره را به تدریج مشاهده می کنیم. در این دوره تمام روش ها در تحقیق توسط هوشمند مصنوعی انجام می شود و انسان تنها به اصلاح کار ماشین می پردازد.
حجت الاسلام والمسلمین بهرامی افزود: اگر به رویکرد اول بپردازیم، باید به فرایند سنتی انجام یک پژوهش اقدام کنیم. ابزارهای سنتی پژوهش به ۸ مرحله تقسیم می شود.
وی ادامه داد: استفاده نکردن از ابزارهای پژوهش باعث می شود، عمر پژوهشگران صرف اموری شود که زمان آنها گذشته است. گاهی موضوع و گاهی مراحل پژوهش منسوخ شده است که باید به این مساله توجه کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین بهرامی یادآورشد: انتخاب موضوع و دامنه پژوهش یکی از این ابزارها است. برای هر کار پژوهشی باید بدانیم که مخاطب ما چه پرسشی را دنبال می کند. در این مسیر می توانیم از ابزارهایی استفاده کنیم که بدانیم جستجوی کاربران به چه شکلی است.
اول: سابقه موضوع
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی یادآور شد: سابقه موضوع یکی از مهمترین کارهایی است که با کمک ابزارهای مختلف قابل انجام است. نرم افزارهای موضوعی و درختواره‌چین می تواند چارچوب یک موضوع را مشخص کند.
دوم: گردآوری اطلاعات
وی گفت: دومین محور برای کمک به پژوهش های سنتی، مرحله گردآوری اطلاعات است. کمتر پژوهشگری است که برای گردآوری مطالب خود به نرم افزارها و سایت های علمی مراجعه نکند. پایگاه «نورمگز» تقریبا تمام نشریات علوم انسانی داخل و خارج از کشور را به صورت یکجا در دسترس مخاطب خود قرار می دهد.
وی افزود: در تولید این برنامه ها باید دقت کنیم که اساتید و طلاب به مراجعه یک بانک دیجیتال بسنده می کنند و اگر آن مطلب یا مثلا حدیث را پیدا نکرد دیگر به دنبال آن حدیث نمی گردند. به همین دلیل نرم افزارها باید کامل و جامع باشند.
وی با اشاره به اهمیت ضرورت آموزش پژوهش و جستجو بیان کرد: آموزش صحیح باعث می شود که یک پژوهشگر تمام استفاده از منابع را ببرد. آموزش های مراجعه به بانک های اطلاعاتی بسیار لازم است.
سوم: کار گروهی
بهرامی یادآورشد: استفاده از کار گروهی یکی دیگر از مهمترین بایسته های پژوهش است. در حوزه علوم انسانی در کشور ما به کار گروهی در حوزه پژوهش توجه خاصی نشده است. دومین چالشی که پیش روی ما است، ابزار ارتباطی است. شاید در گذشته سخت بود که محققانی که روی یک موضوع کار کرده اند را شناسایی کنیم ولی امروز این ابزار برای ما فراهم است.
چهارم: ارتباط سنجی داده ها
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی یادآورشد: محور چهارم، بحث ارتباط سنجی داده ها است. اعتبار داده ها و تبار یک سخن و جمله در گذشته مشکل بود ولی امروزه با ابزارهای فناورانه می توان به این موضوع رسید.
پنجم: فیش برداری
وی گفت: فیش برداری پنجمین حوزه است، زیرا ارجاعات مختلف در یک پژوهش باید با ابزاری به نام فیش گردآوری و در موقع لازم استفاده شود. ابزارهای فیش نگاری مختلفی در این حوزه وجود دارد. از جمله ابزار پژوهیار اطلاعات ماخذشناسی را به دست می دهد.
ششم: فهرست بندی
وی افزود: مرحله بعد، مرحله فهرست بندی و دسته بندی ذهنی است. در اینجا باید به ابزارهای ویرایش متن مراجعه کنیم. اگر نیازمند بارش ذهنی هستیم باید به ابزارهای دیگری که در حوزه فناوری اطلاعات وجود دارد مراجعه کنیم.
هفتم: تحلیل و نگارش متن
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی گفت: در مرحله تحلیل و نگارش متن شاید چندان کمکی از ابزار بر نمی آید ولی در نگارش مقاله ابزارهای خوبی طراحی شده است. ابزاری چون نرم افزار پاک نویس به ما کمک می کند تا غلط های تایپی و اشتباهات نگارش حروف گرفته شود.
هشتم: نشر پژوهش
حجت الاسلام والمسلمین بهرامی یادآور شد: نشر پژوهش مرحله آخر این حوزه است. امروزه مفهوم نشر درحال تحول است. محور نشر به معنی چاپ کردن یک اثر نیست، بلکه ممکن است یک مقاله در نسخه دیجیتال بازدید بسیار بیشتری داشته باشد.
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی یادآورشد: این عرصه را می توانیم با کتابخانه های حضوری و مجازی مقایسه کنیم. برخی الزامات نشر دیجتیال نیز باید مورد توجه قرار گیرد. گاهی اوقات اثری در نشر دیجیتال مورد استفاده قرار می گیرد ولی محققان دسترسی لازم را به آن ندارند.
وی گفت: امروز، در دوره ای هستیم که فرایند پژوهش ما سنتی است و ابزارهای حاضر ما را به دستیابی به نتایج مطلوب کمک می کنند.
رویکرد دوم:
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی افزود: فناوری اطلاعات روش های جدیدی پیش روی ما قرار می دهد. در گذشته ماشین ها در زمینه تحلیل اثربخشی خوبی ندارند.
وی گفت: دور خوانی به این معنی است که یک کلان داده و ابرداده هایی را به شکل یک جا مورد تحلیل قرار دهیم. مثلا روایت مرتبط در بین همه روایات مورد تحلیل قرار می گیرند. یکی از امکاناتی که در آینده نه چندان دور تاثیر بسیاری پژوهش های مقارن می گذارد، نرم افزار جامع شیعه و اهل سنت است.
حجت الاسلام والمسلمین بهرامی یادآورشد: ابزاری که بتواند که متن را پیاده سازی کرده و کلیدواژه های یک متن را پیشنهاد بدهد یک مسأله بسیار مهم است. باید از این ابزارها در تحقیقات خود در حوزه علوم انسانی استفاده کنیم.
مدیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی یادآورشد: در حال حاضر در مرحله تولیدات و آزمایش این دوره دوم هستیم. با توجه به سرعت تغییر تحولات، در شرایطی هستیم که ایجاد کنندگان این ابزارها نیز دچار یک سردرگمی و تحول شده اند.
دوره سوم:
وی گفت: در این دوره ابزارهای چت بات ها و محصولاتی که به عنوان چت جی پی تی آنها را می شناسیم در حال تبدل شدن به دستیار هوشمند پژوهش هستند. در اینجا ابزار این توان و قدرت را دارند که تمام پژوهش و مراحل و فرایندهای پژوهشی را به عهده گرفته و همه آنها را انجام دهد.
مدیر مرکز تحقیقات کامپوتری علوم اسلامی افزود: در آینده مشخص نیست که پژوهش ها کار انسان و کاربر هستند یا هوش مصنوعی.
انتهای پیام
