به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، دومین نشست انجمن علمی ادبی ساهور با موضوع کارکرد ادبیات در دوره‌های تاریخی (دوره معاصر ادبیات غرب) در سالن نشست‌های دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام برگزار شد.
در ابتدای این نشست مریم دوست محمدیان به معرفی انجمن علمی ادبی ساهور و آغاز فعالیت‌های آن پرداخت و عنوان کرد: نشست بعدی با موضوع نقد کتاب «سر بر دامن ماه» نوشته فاطمه دولتی چاپ انتشارات جمکران خواهد بود.
خانم خاتمی در این نشست عنوان کرد: امروزه رمان‌های تاریخی در لیست پرفروش ترین رمان های غرب است.
وی به کارکرد روایت‌های ادبی در برهه‌های تاریخی و چگونگی بازگشت رمان های تاریخی به عرصه ادبیات اشاره کرد و در رابطه با فرآیند تاریخی این نوع رمان‌ها گفت: رمان‌های تاریخی در قرن ۱۹ شکل گرفتند اما مدتی بعد به حاشیه رفتند. از ویژگی های این دوره فرد گرایی، احساس گرایی و نثرها توصیفی است. دوره بعدی دوره علم گرایی، گرایش به زبان علمی و نثرها توصیفی است که در این دوره جنگ جهانی دوم رخ داد.
خاتمی در رابطه با ویژگی‌های دوره نچرالیسم اظهار کرد: در این دوران نویسنده خدای جامعه است، یک زبان فاخر ادبی ایجاد می‌شود، نخبه گراست و مردم عادی متوجه نمی‌شوند.
وی ادامه داد: در دوره مدرنیزم نویسندگان در برابر ساینس یا علم جبهه گرفتند و بیان می‌کردند علم منتهی به جنگ می‌شود. در این دوره زبان نوشته ها تفکیک شد و بین زبان عامه و نخبگانی مرز ایجاد شد. در این دوره نقد ادبی تاریخ گرایی داریم.
منقد ادبی اضافه کرد: در دوره چهارم ادبیات، تاریخ، روزنامه نگاری و علم از هم جدا شدند. در اینجا هر آنچه فرد ایجاد کرده بود از بین رفت و در واقع مرز بین فکت و فیکشن از بین رفت.
وی با بیان اینکه در رمان پست مدرن به طور دائم پاورقی داده می‌شود و می‌خواهد روایت های تاریخی را دست آویز متن خود قرار دهد، افزود: در رمان های تاریخی حال حاضر، تاریخ گزارش حوادث گذشته است.
خاتمی در رابطه با دوره گذشته نزدیک گفت: در این دوره تصویری از شرق ارائه شده و بیان می‌شود که مشرق همان تروریسم است، در باور دنیا انسان شرقی مساوی ترور ترسیم شده است. باز تولید انسان در رمان‌های داخلی نیز مرد سالاری و زن منفعل است.
وی با بیان اینکه ما مجبور هستیم از مولفه‌هایی که دیگر ملل چیده‌اند را استفاده و طبق ریل آن‌ها حرکت کنیم چون در ادبیات خودمان این ریل گذاری را نداریم، تصریح کرد: بر اساس مولفه‌های آنان در این دوره زن مثل عروسک خیمه شب بازی است که نخ آن در دست مرد است.
وی ادامه داد: ما می خواهیم بدون اینکه زحمت بکشیم و حداقل یک بار تفکر و مطالعه کنیم از پست مدرن چند آثار ترجمه شده داشته باشیم، چند نفر از نویسنده‌های ما و تاریخ دانان ما می توانند ترجمه کنند یا به زبان اصلی بنویسند؟
خاتمی با بیان اینکه اگر کارکردهای روایت در ادبیات را ندانیم، نمی توانیم از آن استفاده کنیم، اضافه کرد: ما در مدرنیته و مرز بندی‌های آن مانده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه از ویژگی پست مدرن، تکثر است، اظهار کرد: در جوامع اسلامی ده‌ها مدل زن اعم از زن بلوچ، زن کرد، زن سیستانی و... وجود دارد. ما باید با انسان منفعل در ادبیات خودمان و ادبیات غرب آشنا شویم.
منتقد ادبی با بیان اینکه ما جلوی گفتمان هویتی خودمان هم می‌ایستیم، اضافه کرد: عموم مردم مخاطب رمان تاریخی شدند. در رمان‌های تاریخی ادبیات و تاریخ با هم خوانده می‌شود.
خاتمی در رابطه با وجه اشتراک آثار گذشته بسیار نزدیک گفت: بازسازی تصویر کارها و اقناع مخاطب برای اهداف سیاسی از ویژگی های این آثار است. آن‌ها مخاطب را ناخودآگاه داخل ماجرا میکشند. در این رمان های تاریخی با شخصیت تاریخی همزاد پنداری می‌کنیم و هویتی که دوست داریم را به آن تزریق می‌کنیم.
وی ادامه داد: رمان های فاجعه گری هم هستند که با اخبار عجین هستند؛ مثل طوفان، زلزله، حادثه ۱۱ سپتامبر و... که در این رمان ها شواهدی بر گزاره تروریست بودن مسلمانان بیان می‌شود و اسلام مساوی بن لادن، داعش و فاجعه معرفی می‌شود.
منتقد ادبی بیان کرد: تاریخ نگاران گذشته یا خودشان دیدند یا روایتی را خواندند یا کتابخانه نشین بودند ولی رمان های تاریخی امروز اینگونه نیستند. مثلا زلزله و طوفان را قبل از وقوع در اخبار می‌شنوند و به مخاطب القا می‌کنند هر چه ما پیش بینی کنیم به وقوع می‌پیوندد. این فرایند مجازی سازی است. آن‌ها روایت و اخبار را از طریق تلویزیون می‌بینند و مجازی سازی می‌کنند.
وی با بیان اینکه رمان های تاریخی مربوط به یک زمان در جغرافیای خاص نیست، عنوان کرد: رمان تاریخی نوعی داستان است و چون در این زمینه رسانه و سبک ادبی آن‌ها را نداریم باید از آن‌ها پیروی کنیم.
خاتمی با اشاره به اینکه رمان های تاریخی در غرب کنش گری ایجاد می‌کند و آینده براساس این کنش‌ها ساخته می‌شود، اظهار کرد: اکنون در رمان های تاریخی ایرانی چگونه زن را نشان می دهند؟ کنش‌گری زن را چگونه نشان دهند؟ آنقدر بار انفعال در زن ایجاد کردند که به مرز نابودی کشانده می‌شود.
وی ادامه داد: اگر رمان تاریخی بخواهد تاثیر گذار باشد باید زبان جهان شمول داشته باشد اما ما در زبان نخبگانی مانده‌ایم. خودمان در خودمان دوقطبی ایجاد کرده‌ایم ادبیات و هنر ما نمی تواند کاری انجام دهد و پشت درها ماندند، ما با هنر نتوانستیم جوانان را همراه کنیم. باید یک پل بین ما و جوانان ایجاد شود.
انتهای پیام
