به گزارش خبرگزاری حوزه، مراسم رونمایی از کتاب «بسیج زنان آمریکای لاتین: روش‌ها، دستاوردها و چالش‌ها»، در ساختمان تهران پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام برگزار شد که طی آن خانم پریسا رضایی نویسنده اثر به معرفی کتاب خود پرداخت و خانم دکتر الهه نوری غلامی‌زاده عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، حجت‌الاسلام عباس حیدری‌پور قائم مقام و حجت‌الاسلام مجتبی نامخواه مدیر کارگروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام به بررسی اثر پرداختند.

در ابتدای مراسم حجت‌الاسلام حیدری‌پور درباره انتشار کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین توضیح داد: این اثر بخشی از جغرافیای فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی فضای آمریکا لاتین را بررسی کرده و در کارگروه مطالعات تبلیغ پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام به نگارش درآمده است.

وی هدف فعالیت‌های کارگروه مطالعات تبلیغ پژوهشکده را مطالعه روش‌ها و شیوه‌های تبلیغی جنبش‌ها و حرکت‌های مختلفی عنوان کرد که در دنیا انجام می‌گیرد و می‌تواند الهام‌بخش باشد.

قائم مقام پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام با بیان اینکه بستر فرهنگی و تاریخی آمریکای لاتین با کشور ما تفاوت‌های فراوان و نقاط اشتراکی دارد که در گام نخست ارائه گزارشی از آنچه در آن کشورها روی داده می‌تواند راهگشا باشد، افزود: کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین تنوع و تکثر دارد و نویسنده اثر از منابع متعددی استفاده کرده و تدوین مناسبی نیز انجام گرفته ‌است.

وی البته اشکالات متعدد ویرایشی و کم بودن پاورقی‌های توضیحی را از نقاط ضعف اثر عنوان کرد.

معرفی کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین

در ادامه خانم پریسا رضایی نویسنده اثر به معرفی کتاب «بسیج زنان آمریکای لاتین» پرداخت و اظهار داشت: جنبش زنان آمریکای لاتین یکی از گروه‌های اجتماعی مهم جهان به طور کلی و منطقه به صورت خاص است. این جنبش در تحول ساخت روابط و مناسبات قدرت جوامع آمریکای لاتین نقش مؤثری داشته است.

وی افزود: زنان آمریکای لاتین سابقه طولانی در زمینه بسیج عمومی در موضوعات مختلف اجتماعی و سیاسی از جمله فعالیت‌های مختلف انقلابی، پروژه‌های مردمی و سازماندهی مجدد اقدامات رسانه‌ای و جنبش‌ها و فعالیت‌های مؤثری ضد جهانی شدن و لیبرال دارند.

نویسنده اثر گفت: در طول دهه هفتاد و هشتاد میلادی زنان آمریکای لاتین در فضاهای عمومی این منطقه به ویژه در قالب جنبش‌های اجتماعی فعال‌تر شدند و نقش آنان در قالب انجمن‌ها، سازمان‌های خوداشتغالی و حقوق بشری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد و در حال حاضر نیز زنان این منطقه در اعتراض‌های اجتماعی و مخالفت‌های عمومی نقش محوری دارند.

وی با بیان اینکه در بسیاری از کنش‌گری‌های جنبش‌های زنان آمریکای لاتین بازیگران مختلف و متنوعی چه در سطح فروملی، ملی و فراملی فعالیت‌ دارند که این مؤلفه‌های مختلف در تلاش‌ها، دستاوردها و ایجاد چالش‌هایی برای فعالیت‌های این جنبش‌های زنان تأثیرگذار است، شناخت این جنبش‌ها، عوامل و پیشینه شکل‌گیری و بررسی چگونگی اقدام و امکان موفقیت این جنبش‌ها در مسائل مورد اهتمام آنان را بسیار مهم خواند.

خانم رضایی اهمیت و ضرورت این پژوهش را بررسی و تجربیات زنان آمریکای لاتین در فاصله زمانی دهه هفتاد تا کنون به ویژه در زمینه به‌کارگیری جنبش و نیروهای اساسی در بسیج و سازمان‌دهی اعتراض‌ها و ارائه روایت راهبردی از الگوهای آگاهی‌افزایی در این جنبش‌ها و جزئیات رفتاری و چگونگی نقش‌آفرینی آنها در عرصه اجتماعی عنوان کرد.

وی گفت: این پژوهش بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که «عملکرد جنبش زنان آمریکای لاتین در تبلیغ و سازمان‌دهی نیروهای مردمی چگونه است؟». به این منظور تلاش کرده‌ام تا از طریق مطالعه منابع و داده‌های کتابخانه‌ای و با استفاده از روش داده‌بنیاد و نیز از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با تعدادی از اعضا و رهبران سازمان‌های زنان در کشورهای مختلف منطقه، از رهگذر کوشش برای یافتن پاسخ سه پرسش‌ زیر به پرسش اصلی پاسخ دهم.

نویسنده کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین افزود: پرسش اول؛ عوامل ملی و بین‌المللی مؤثر در شکل‌گیری و تسهیل فعالیت جمعی جنبش زنان در آمریکای لاتین و نیز سیر تطوّر این جنبش از نیمه دوم قرن بیستم تاکنون چگونه بوده است؟

پرسش دوم؛ تجربیات جنبش زنان آمریکای لاتین از به‌کارگیری جنبش، الگوهایی نمادین و امکانات برای افزایش مشارکت و توسعه ظرفیت‌های سازمانی، بسیج عمومی و اعتراضات مرتبط با هویّت و نیز ورود به ساختارهای فرصت سیاسی، چگونه بوده است؟

پرسش سوم؛ جنبش‌های زنان آمریکای لاتین چه دستاوردهایی را در سازمان‌دهی نیروهای مردمی جهت کنش‌گری در عرصه اجتماع، سیاست و حوزه قانون‌گذاری کسب کرده‌اند و با چه چالش‌هایی جهت اجرای طرح‌های اجتماعی ـ‌ سیاسی خود مواجه بوده‌اند؟

وی با بیان اینکه روش تحقیق بر مبنای تحلیل داده‌ها به دست آمده است، گفت: اصلی‌ترین اطلاعات از طریق مطالعه منابع و داده‌های کتابخانه و با استفاده روش داده‌بنیاد به دست آمده است و بخشی از داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۰ نفر از اعضا و رهبران سازمان‌های زنان در کشورهای برزیل، کلمبیا، پرو، ونزوئلا، آرژانتین، شیلی، بولیوی از طریق ایمیل و پیام‌رسان واتس‌آپ در بازه زمانی هفته دوم ماه اکتبر سال ۲۰۲۱ انجام شده است.

خانم رضایی خاطرنشان کرد: این اثر در سه گفتار تنظیم شده و شامل یک مقدّمه، سه فصل اصلی و نتیجه‌گیری است. در فصول اصلی پژوهش به سه پرسش فرعی پاسخ داده می‌شود. در فصل اول؛ فرایندهای ملی و بین‌المللی مؤثر در شکل‌گیری و تسهیل فعالیت جمعی جنبش‌های زنان آمریکای لاتین و نیز سیر تطوّر این جنبش از نیمه دوم قرن بیستم تاکنون توضیح داده شده است.

در فصل دوم؛ تجربیات جنبش‌های زنان آمریکای لاتین از به‌کارگیری جنبش، الگوهایی نمادین و سایر امکانات برای افزایش مشارکت و توسعه ظرفیت‌های سازمانی، بسیج عمومی و اعتراض‌های مرتبط با هویّت و نیز ورود به ساختارهای سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل سوم به بررسی دستاوردهای این جنبش‌ها در سازمان‌دهی نیروهای مردمی جهت کنش‌گری در عرصه اجتماع، سیاست و حوزه قانون‌گذاری و نیز چالش‌های این جنبش‌ها در اجرای طرح‌های اجتماعی ـ سیاسی اختصاص دارد. همچنین نتایج حاصل از پژوهش و جمع‌بندی نهایی در بخش پایانی کتاب با عنوان نتیجه‌گیری ارائه می‌شوند.

وی تصریح کرد: براساس الگوهای روشی بررسی شده در جنبش‌های زنان آمریکای لاتین، این جنبش‌ها با کمک روش‌های تبلیغی و سازماندهی نیروهای مردمی نوعی گفتمان فمینیستی را جهت برچیدن انواع تبعیض جنسیتی قومی و نژادی شکل داده‌اند و به کارگیری این روش‌ها به جذب نیرو و توانایی سازماندهی، شبکه‌سازی و بسیج عمومی جنبش در سطح منطقه کمک کرده است.

پژوهشگر کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین یکی از اهداف این پژوهش را ارائه راهکار و ایده‌های قابل استفاده مبتنی بر مطالعه تجربه این جنبش‌ها برای جامعه تبلیغی ایران عنوان کرد و گفت: یکی از چالش‌هایی که این جنبش‌ها با آن روبه‌رو بودند، چالش تقویت روابط با عامه مردم و مردمی‌سازی امور در سطوح اجتماعی و سیاسی بود که راهکار آن پذیرش تنوع و تکثر ذیل جنبش، سازماندهی نیروهای مردمی، تقویت روابط سازمان‌های مردم‌نهاد فمینیستی با دولت و سازمان‌های بین‌المللی است.

کتاب بسیج زنان آمریکا لاتین یک گام فراتر از شعارزدگی

خانم دکتر الهه نوری غلامی‌زاده عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و پژوهشگر در حوزه مطالعات آمریکای لاتین در ادامه این مراسم با بیان اینکه کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین در حوزه مربوط به زنان نگاشته شده که می‌تواند در خصوص مسائل مربوط به زنان کشور ما هم به طور کلی به کار گرفته شود و این موضوع از نقاط قوت آن به شمار می‌رود، گفت: برخلاف پژوهش‌هایی که در سابق از آمریکای لاتین می‌دیدم، این پژوهش از حوزه شعارزدگی خارج است.

وی با بیان اینکه من آمریکای لاتین را به عنوان شعارزده‌ترین منطقه جهان به خصوص در ادبیات کشور می‌شناسم، اظهار داشت: اگر درباره آمریکای لاتین به هرجای ایران بروید و صحبت کنید، اولین چیزی که درباره آن صحبت می‌شود عکس چگوارا است. آمریکای لاتین صرف چپ‌گرایی و بحث‌های شعاری نیست. کشورهای مختلف با چالش‌های خود مواجه هستند و لذا کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین یک گام فراتر از شعارزدگی رفته و وارد حوزه‌هایی شده است تا نشان دهد یکی از دغدغه‌هایی که در کشورهای منطقه وجود دارد بحث زنان است.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه افزود: آمریکای لاتین با دو جنس مردسالاری مواجه است، یک نوع مردسالاری استعماری است که در مطالعات شرق‌شناسی، مرد سفیدپوست کاتولیک اروپایی را در پیشینه‌های فلسفه و اندیشه غربی در مرکز جهان قرار داده‌اند و هر جا که این ویژگی‌ها را نداشته باشد از آن مرکزی بودن یک انسان می‌کاهد. فمنیسم استعماری آمریکای لاتین بر این مبنا استوار بود که زن یک جنس ضعیف است که در دوران استعمار و استثمار کشورهای منطقه توسط اروپائیان وارد شده است.

وی نوع دیگر از فمنیسم یا گرایش به زنان را تقدس به زنان عنوان کرد و اظهار داشت: این نوع نگاه بیشتر در فرهنگ‌های بومی منطقه وجود داشته و زن‌ها در عمل محدود بوده‌اند. بر این مبنا زن یک جنس ضعیف و دکوری بوده است که نباید وارد اجتماع شود.

خانم نوری غلامی زاده خاطرنشان کرد: در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ زنان آمریکای لاتین در صدد اعاده حقوق خود برمی‌آیند و نقطه عطف کتاب هم از اینجا شروع می‌شود که از آن زمان زنان آمریکای لاتین برای اینکه در اجتماع حضور سالم داشته باشند و از مدل غربی فاصله بگیرند و مدل بومی خود را زنده کنند، کار متفاوتی را انجام داده‌اند که این کتاب کاوش عمیق و خوبی را درباره این جنبش‌ها انجام داده است.

پژوهشگر حوزه مطالعات آمریکای لاتین اگرچه بررسی تلاش‌های زنان در آمریکای لاتین به ویژه در دهه‌های گذشته برای حضور فعال و مطالبه‌گرانه در اجتماع را از نقاط قوت کتاب برشمرد، اما درباره نقاط ضعف نیز گفت که نیاز است آسیب‌شناسی را نیز وارد کتاب کنیم چون ما باید دردها را پیدا کنیم و شاید بتوانیم طبق فرایندهای تبلیغی و حضور فعالی که در حوزه آمریکای لاتین پیدا می‌کنیم در این زمینه‌ها وارد شویم.

کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین اثری پیش‌رو

در بخش دیگری از این نشست حجت‌الاسلام مجتبی نامخواه مدیر کارگروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام که از طریق برخط سخن می‌گفت، با بیان اینکه ایده کتاب از منظر مطالعات اجتماعی پیشرفته است و قوت این ایده توجیه و توضیح خوبی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه پژوهشی و انتشار اثر خواهد بود، اظهار داشت: متأسفانه بسیاری از منابع در حوزه مطالعات اجتماعی و جنبش‌های اجتماعی به ویژه جنبش‌های آمریکای لاتین ترجمه نشده و مورد توجه نبوده است.

وی افزود: مرد سفید کاتولیک اروپایی تنها در سیاست استعماری و در امریکای لاتین نیست، این فرد در مطالعات جنبش‌های اجتماعی نیز حضور دارد و محور است و جنبش‌هایی با حجم قابل توجه از اثرگذاری و تاریخ و قصه بسیار پرفراز و نشیب‌، شکست و پیروزی، هیچ‌گاه مورد توجه مطالعات اجتماعی قرار نمی‌گیرند.

مدیر کارگروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام از کتاب «بسیج زنان آمریکای لاتین» به عنوان یک کار پیش‌رو دارای بداعت و جدید نام برد و تصریح کرد که این اثر راهی را برای تولید آثار جذاب‌تر می‌گشاید و خدمت بزرگی به حوزه جنبش‌های اجتماعی است و مطالعه دقیقی است که می‌تواند آینده داشته باشد و راهی را باز کرده‌اند.

وی در بررسی جزئی‌تر متن اما مواردی را در نقد اثر مطرح کرد و گفت که کتاب را با چند نمونه غیرفارسی مانند کتاب «هیچ» که درباره جنبش‌های محلی ونزوئلا نگاشته شده مقایسه کرده است. وی همچنین اذعان داشت که آن مطالعات ویژگی شعاری بودن را دارند و باید نقد کرد اما نقطه قوت آن‌ها این است که یک چهارچوب مفهومی دارند که در آن چهارچوب این پژوهش را مطالعه می‌کنند.

حجت‌الاسلام نامخواه با اشاره به اهمیت داشتن ایده در تدوین هر اثر گفت: کتاب بسیج زنان آمریکای لاتین از یک چهارچوب نظری درباره جنبش به سمت مصداق نمی‌آید و از یک مطالعه مصداقی به سمت یک چهارچوب نظری نمی‌رود، از این‌رو با کاری مواجه هستیم که درباره ایده کلی جنبش‌های زنان آمریکای لاتین توضیح نمی‌دهد.