به گزارش خبرگزاری حوزه، دین، مجموعه‌ای وحیانی و عقلانی از عقاید، اخلاق و احکام برای اداره زندگی فردی و اجتماعی انسان است و آموزه‌های اعتقادی، به مسائل نظری گفته می‌شود که در آنها به بررسی مسائل مربوط به صفات خدا، توحید، نبوت، وحی و معاد پرداخته می‌شود و دانشی که با آن این بررسی صورت می‌گیرد، دانش کلام است.
علم کلام، ویژه مسلمانان نیست و پیروان هر دینی، برای تبیین عقائد خود و دفاع از آنها اصول و مبانی کلامی خاصی باری خود تدوین کرده‌اند، کلام اسلامی نیز، یکی از دانش‌های دین‌پژوهی است که در آن با دلایل عقلی و به کمک آیات و روایات به اثبات اعتقادات دینی پرداخته و به شبهات مخالفان و معاندان پاسخ داده می‌شود؛ به خاطر اهمیت موضوعاتی که در این علم از آنها بحث می‌شود، بدان فقه اکبر گفته شده است.
محقق، در علم کلام به دنبال دستیابی به دین‌داری مدلل و محققانه درباره عقاید دینی، اثبات پیش‌فرض‌ها و موضوع‌های سایر علوم دینی، هدایت حق‌جویان و نقد سفطه‌گران و دفاع از اصول و عقاید دینی است. روش کاربردی در علم کلام نیز بر اساس شرایط و اهداف مختلف، متفاوت است و در برخی موارد از روش برهانی و در برخی موارد، از روش جدلی و خطابی استفاده می‌شود.
در کلام اسلامی درباره مسائل مهمی بحث می‌شود؛ مسائلی درباره محور اصول ادیان و مذاهب؛ یعنی توحید، نبوت و معاد و مهم‌ترین مسائل کلام اسلامی عبارت است از: اثبات وجود خداوند متعال، بررسی صفات الهی، اثبات توحید خداوند سبحان، مباحث مربوط به افعال الهی از جمله حدوث و قِدَم عالم، حدوث و قِدَم قرآن و کلام الهی، قضا و قدر علمی و عینی حق تعالی.
از دیگر مسائل مهم که در کلام اسلامی مورد بحث قرار می‌گیرد می‌توان به جبر و اختیار، بلاء، هدایت و ضلالت، اعواض، آجال، ارزاق، اسعار، عدل الهی، ضرورت بعثت انبیا، امامت و خلاقیت، مسائل مربوط به معاد و حیات اخروی و برخی از قواعد کلامی از جمله؛ قاعده حُمن و قبح عقلی، قاعده لطف و قاعده اصلح اشاره کرد.
به دلیل اهمیت مباحث کلام اسلامی، گروه پژوهه پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام در اواخر دهه هشتاد شمسی طرح نگارش مدخل‌های کلام اسلامی را در ضمن کلان طرح فرهنگ‌نامه جامع علوم اسلامی انسانی تعریف کرد و بخش فلسفه و کلام اجرای این مجموعه را در سال ۱۳۸۷ شمسی برعهده گرفت.
این کار بعد از مدخل‌یابی و بررسی و تنظیم آنها، در سال ۱۳۸۸ به‌طور رسمی آغاز شد و بعد از دو سال کار پیوسته در سال ۱۳۹۰ به پایان رسید. در ضمن مدخل‌ها را نویسندگان متخصص در فلسفه علم زیر نظر حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه در ساختار و با روشی متفاوت نگاشتند و بعد از نگارش هر مدخل و ارزیابی استادان ارزیاب؛ مقالات، نخست برای انتشار در وب‌سایت پژوهه، نهایی و پس از طی مراحل مختلف ویرایش ادبی و علمی و بازبینی دوباره، برای چاپ آماده شد.
در این کتاب سعی شده است مباحث مهم و اساسیِ مطرح در علم کلام اسلامی تبیین و در عین قابل فهم و استفاده بودن برای عموم طلاب و دانشجویان، در طرح مباحث، وزانت علمی آن حفظ شود.
همچنین در آن، نزدیک به ۹۰ مدخل و موضوع اصلی دانش کلام اسلامی، شناسایی و مطالب مرتبط به‌همت نویسندگانی از دانش‌آموختگان فلسفه و کلام در مدت دو سال نگاشته شده است. در استخراج مدخل‌ها هم سعی شده است که به تمامی مباحث مهم فلسفه علم پرداخته شود. از مزایای این مجموعه، دسترسی آسان به موضوعات و مدخل‌های مرتبط تنظیم شده به ترتیب حروف الفباست.
کتاب «فرهنگ‌نامه کلام اسلامی» به کوشش حسن رضایی در قطع وزیری، ۴۰۳ صفحه، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه به تازگی توسط انتشارات پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام منتشر و راهی بازار کتاب شده است.
برای تهیه اثر به فروشگاه اینترنتی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام به نشانی زیر مراجعه شود:
