به گزارش خبرگزاری حوزه، مرحوم حضرت آیت‌الله علوی گرگانی در کتاب انوار اخلاقی به موضوع انسان بد زبان پرداخت و گفت:
قال رسول‌الله(ص): یَا عَلِیُّ! حَرَّمَ اللَّهُ الْجَنَّةَ عَلَی کُلِ فَاحِشٍ بَذِیٍ لَایُبَالِی مَا قَالَ وَ لَا مَا قِیلَ لَهُ. یَا عَلِیُّ! طُوبَی لِمَنْ طَالَ عُمُرُهُ وَ حَسُنَ عَمَلُهُ. یَا عَلِیُّ! لَاتَمْزَحْ فَیَذْهَبَ بَهَاؤُکَ وَ لَاتَکْذِبْ فَیَذْهَبَ نُورُکَ وَ إِیَّاکَ وَ خَصْلَتَیْنِ: الضَّجْرَةَ وَ الْکَسَلَ فَإِنَّکَ إِنْ‌ضَجِرْتَ لَمْ‌تَصْبِرْ عَلَی حَقٍّ وَ إِنْ‌کَسِلْتَ لَمْ‌تُؤَدِّ حَقّاً
رسول گرامی اسلام(ص) در سفارشی به امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: یا علی! خداوند بهشت خودش را حرام کرده است بر هر کسی که زبان بد داشته باشد و دهانش به فحش و بدگویی و جسارت عادت کرده باشد و آدم پستی باشد که این سخنان، مربوط به جهنّمیان است.
حضرت می‌فرماید: انسان مؤمن نباید دهانش را به فحش عادت بدهد. خداوند متعال بهشت را برای این دسته حرام کرده است که اگر اینها را به بهشت ببرد، بهشت را هم خراب می‌کنند. برخی افراد، غیرت و شخصیّت خود را از دست داده‌اند. هر حرف زشتی که به آنها بزنند، ناراحت نمی‌شوند. کسی که عادت به فحش دادن و فحش شنیدن پیدا کرد، دیگر هیچ چیز بر او اثر ندارد.
«یَا عَلِیُّ! طُوبَی لِمَنْ طَالَ عُمُرُهُ وَ حَسُنَ عَمَلُهُ»؛ خوش به حال آن بنده‌ای که عمرش طولانی باشد و اعمال خوبی هم داشته باشد؛ یعنی هرچه عمرش زیاد شود، ذخیره آخرتش را زیاد می‌کند. هم عمر طولانی دارد و هم ذخیره خوب جمع می‌کند. کسی که فقط عمر طولانی دارد؛ ولی اعمالش درست نیست، هرچه بیشتر در این دنیا بماند، بیشتر برای خودش بدبختی ذخیره می‌کند.
حضرت امام سجّاد(ع) فرمود: خداوندا! اگر قرار است عمر طولانی من چراگاه شیطان باشد، مرا زودتر از دنیا ببر. عمری خوب است که انسان آن را در راه خدا مصرف کند. اگر در اعمال نیک مصرف کرد، خوش به سعادتش؛ بنابراین، مراد، عمر طولانی با حُسن عمل است؛ همانند حضرات ائمّه(ع) و اولیاء‌الله و مانند اینها، خوشا به سعادتشان!
«یَا عَلِیُّ! لَاتَمْزَحْ فَیَذْهَبَ بَهَاؤُکَ وَ لَا تَکْذِبْ فَیَذْهَبَ نُورُکَ»؛ هیچ‌گاه شوخی نکن. شوخی کردن بها و آبروی مؤمن را می‌برد؛ یعنی آن هیبت و وقاری که خدا در صورت شما قرار داده است و آن عظمتی که به شما اعطا کرده است، با شوخی کردن از دست می‌رود. اثر شوخی کردن این است. از آن طرف، هیچ‌وقت هم دروغ نگو. اگر دروغ بگویی، نورانیّتت از دست می‌رود. خدا نکند که مردم درباره شخصی فکر کنند که او دروغگو است. دیگر در چهره او نوری نمی‌بینند.
«وَ إِیَّاکَ وَ خَصْلَتَیْنِ: الضَّجْرَةَ وَ الْکَسَلَ»؛ مواظب باش! این دو خصلت را نداشته باشی؛ یکی اینکه تنگی‌نَفْس و تنگی دل نداشته باش و دیگر اینکه کِسِل نباش! چرا؟ علّت را خود آقا فرموده است: «فَإِنَّکَ إِنْ ضَجِرْتَ لَمْ‌تَصْبِرْ عَلَی حَقٍّ وَ إِنْ‌کَسِلْتَ لَمْ‌تُؤَدِّ حَقّاً»؛ انسان تنگ‌نَفْس و تنگ‌دل و تنبل، صبر بر حقّ ندارد و نمی‌تواند حقّ را ادا کند.
طلبه‌ای که دارای این صفات باشد، نمی‌تواند طلبگی‌اش را اداره کند؛ چون طلبگی یعنی صبر در مشکلات و تحمّل ناملایمات. روحانی باید جسارت ببیند، زخم زبان بشنود، فحش و ناسزا بشنود. فکر نکنید در طلبگی، راحتی و آسایش است. مردم جاهلِ آن زمان به امیرالمؤمنین(ع) می‌گفتند: تو شبها به دزدی می‌روی. به بزرگان ما تهمت دزدی، زنا، دیوانگی و امثال اینها می‌زدند.
منبع: وصایای پیامبر اعظم(ص) به امیرالمؤمنین(ع) (انوار اخلاقی)، ج۲ ، صفحه ۷۴
پی‌نوشت‌ها:
۱. بحارالأنوار، ج ۷۴، ص ۴۸
