به گزارش خبرگزاری حوزه، رسانه و ارتباطات؛ نشست تخصصی شیوه‌های سنجش مخاطب و افکارسنجی در رسانه ملی از سلسله نشست‌های لبه دانش با ارائه دکتر محسن شاکری نژاد، رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی و با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید محمدرضا نواب، ریاست دانشکده، دکتر سیدرضا سجادی نژاد، معاون آموزشی و پژوهشی، اعضای هیئت علمی و دانشجویان مقطع ارشد و دکتری برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر سیدمرتضی اسماعیلی طبا مدیر گروه مدیریت دانشکده و دبیر نشست تخصصی در مقدمه‌ای با اشاره به اهمیت و ضرورت سنجش افکار عمومی در سازمان‌های رسانه‌ای گفت: در نظریه سیستم در هر پیامی که به مخاطب منتقل می‌شود اهمیت بازخورد آن پیام و تاثیر آن بر مخاطب، این که چقدر پیام را دیده و نظرات و نیازهایش چیست قابل توجه است.
صدا و سیما تریبون اصلی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود
وی در ادامه اهمیت شناخت افکار عمومی به ویژه فرهنگ عمومی مخاطبان را در حوزه داخلی و خارجی یادآور شد و گفت: این مقوله آن هم در سازمان رسانه‌ای همچون صدا و سیما که بزرگترین سازمان رسانه‌ای در کشور و به باور عده‌ای حتی در خاورمیانه و به نوعی تریبون اصلی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود حائز اهمیت است.
دبیر این نشست تخصصی، سنجش افکار و نظرات و آرای مخاطبان را علاوه بر بهره‌وری سازمان رسانه‌ای در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی نیز تاثیر گذار دانست.
دکتر اسماعیلی طبا در ادامه با اشاره به تاریخچه تاسیس مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران گفت: فعالیتهای این مرکز از سال ۱۳۴۰ در قالب مرکزی پژوهشی آغاز شد و در سال ۱۳۴۵، همزمان با آغاز به کار تلویزیون ملی ایران، کمیته «سنجش افکار» راه‌اندازی شد که پس از آن به «مرکز تحقیقات اجتماعی و نظرخواهی برنامه‌ها» تغییر نام یافت.
مدیر گروه مدیریت دانشکده افزود: در سال‌های اخیر مرکز تحقیقات صدا و سیما با توجه به پشتوانه علمی یکی از دقیق‌ترین نتایج را چه در حوزه سیاسی و انتخابات و حوزه‌های دیگر داشته است.
هیچ قانونی برای مدیریت فضای مجازی در ایران وجود ندارد
در ادامه این نشست دکتر محسن شاکری نژاد، رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی با بیان اینکه موسسات نظرسنجی فراوانی وجود دارد اما مرکز تحقیقات صدا و سیما با سابقه ای ۶۰ساله به عنوان قدیمی‌ترین و دقیق‌ترین مرکز افکارسنجی است. پژوهش‌های علمی انجام‌شده در مرکز، منبع مهمی برای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و برنامه‌سازان است.
وی در ادامه با اشاره به ساختار مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفت: این مرکز پنج اداره کل دارد که یک اداره کل آن مرکز پژوهش‌های اسلامی در قم و چهار اداره کل که دو اداره کل آن مربوط به سنجش مخاطب و افکارسنجی است.
شاکری نژاد افزود: اداره کل سنجش، سنجش میزان مخاطب و رژیم مصرف رسانه‌ای ایرانیان را برعهده دارد و اثرسنجی مأموریت جدید آن است.
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما گفت: مرکز افکارسنجی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی فرهنگی و اجتماعی و با توجه به مقتضیات زمانی و هر چه که به نوعی افکار عمومی را درگیر کند مانند حمله موشکی سپاه به اسرائیل نظرسنجی می‌کند.
وی ادامه داد: اداره‌کل پژوهش‌های راهبردی رسانه مرکز تحقیقات صدا و سیما که پاسخ‌گویی به نیازهای راهبردی حوزه‌های مختلف سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی از جمله وظایف این اداره‌کل است.
شاکری نژاد با اشاره به فعالیت ۱۰۰۰ کنترل‌گر و پرسشگر در سراسر کشور گفت: هر دو هفته سریال‌هایی که به روی آنتن می‌رود نظرسنجی انجام می‌شود و امکان مقایسه‌ای میزان مخاطبان یک دوره به دوره قبل فراهم می‌شود و هر ماه برنامه‌های شاخص هر شبکه برای نظرسنجی برای آگاهی از ذائقه‌سنجی و نیازسنجی مخاطب به این مرکز اعلام می‌شود. در نظرسنجی‌ها کنترل‌گر هم داریم اینکه چه سوالی پرسیده می‌شود و چه جوابی دریافت می‌شود حتی در حضور تبلتی با جی پی اس موقعیت پرسشگر این که الان در کدام درب منزل است رصد می‌شود و فایل‌های صوتی هم به عنوان سند وجود دارد.
وی عنوان کرد: افکارسنجی به دو صورت تلفنی و حضوری انجام می‌شود. مرکز تحقیقات در شیوه تلفنی با در اختیار داشتن بانک شماره تلفن‌های ثابت و تلفن همراه سه اپراتور و با نمونه آماری هزارتایی و به صورت رندم و تصادفی نظرسنجی می‌کند.
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نظرسنجی ایسپا گفت: در اردیبهشت ماه مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) اقدام به انجام یک نظرسنجی پیرامون وضعیت فرهنگی و اجتماعی دانشجویان دانشگاه‌های دولتی کرد.
دکتر شاکری نژاد ادامه داد: بالای ۶۰ درصد دانشجویان کارشناسی بوده‌اند که متولد ۸۵ یا نسل «زد» که زیست‌بوم مصرف رسانه‌ای متفاوتی دارند. سوالی که در این نظرسنجی مطرح شد این بود که دانشجویان اوقات فراغت خود را چگونه می‌گذرانند؟ ۸۰ درصد دانشجویان بخش عمده‌ای از اوقات فراغت خود را صرف گشت و گذار در فضای مجازی و وب گردی می‌کنند همچنین گوش دادن به موسیقی، معاشرت با دوستان، ورزش و … در رتبه‌های بعدی فعالیتهای دانشجویان در اوقات فراغت قرار دارد.
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما گفت: این نظرسنجی نشان می‌دهد اساسأ تماشای فیلم و سریال جایگاه قابل توجهی در پر کردن اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه‌های دولتی ندارد و در بعضی موارد حتی گوش دادن به پادکست بیش از تماشای فیلم و سریال اوقات فراغت دانشجویان را به خود اختصاص می‌دهد. حال در این نظرسنجی از این اندک دانشجویانی که اعلام کرده‌اند در اوقات فراغت خود فیلم و سریال تماشا می‌کنند پرسیده شده که از چه منبعی فیلم و سریال تماشا می‌کنند؟ و نتایج نشان می‌دهد پاسخگویان بیشتر ۴۰ درصد از طریق دانلود و تماشا از طریق سایت‌های اینترنتی و بعد پلتفرم‌های نمایش داخلی و خارجی فیلم و سریال تماشا می‌کنند و تلویزیون با یازده و نیم درصد در رتبه چهارم قرار دارد.
وی ادامه داد: انتشار این گزارش بهانه‌ای شد تا برخی از سایت‌ها و کانال‌ها باعدم اشاره به موضوع و یا غرض ورزی بدون اشاره به کل این نظرسنجی و با تحریف بخش‌هایی از آن، رسانه ملی را زیر سوال ببرند.
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما گفت: ذکر این نکته ضروری است اینکه نمونه آماری ۲۲۵۰ نفری دانشجویان قابل تعمیم به کل جامعه ایران نیست حتی ایسپا اذعان کرد که این نظرسنجی در بین ۲۲۵۰ نفر دانشجو انجام شده و نتایج آن قابل تعمیم به کل جامعه نیست.
وی عنوان کرد: البته ایسپا در یک نظرسنجی از عموم مردم، میزان مخاطب رسانه ملی را حدود ۷۰ درصد اعلام کرد. ولی هیچ کدام از این سایت‌ها و کانال‌هایی که امروز به نتایج نظرسنجی ایسپا برای هجمه به رسانه ملی استناد می‌کنند، حاضر نشدند کوچکترین اشاره‌ای به این یافته داشته باشند!
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما ادامه داد: نکته دیگر اینکه تعریف عملیاتی از مخاطب حائز اهمیت است کسی که یک دقیقه محتوایی را ببیند در گروه مخاطبان قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی ذات موثقی ندارند و گرفتار پاره حقیقت‌گویی هستند گفت: در فضای مجازی کانال‌هایی با ۶۰۰ هزار ممبر معرف کل جامعه آماری ایران نیست در نظرسنجی آنچه مهم است روش‌شناسی علمی، نمونه معرف و شیوه نمونه‌گیری است.
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما با بیان اینکه فضای مجازی در ایران فاقد قانون است، گفت: هیچ قانونی برای مدیریت فضای مجازی در ایران وجود ندارد؛ همه چیز رهاست، حتی قانون آمریکا و انگلیس و فرانسه را هم حاضر نیستند در ایران اجرا شود.
شاکری نژاد در ادامه با بیان اینکه اعتماد به رسانه ملی بالاتر از رسانه‌های دیگر است، گفت: در اکثر رخدادها همچون طوفان الاقصی صدا و سیما مرجعیت رسانه‌ای داشت، مرجعیت یعنی اعتماد داشتن، از سویی سنجش‌های معتبر علمی در کشور نشان می‌دهد کماکان مرجعیت خبری، اکثریت مردم ایران، رسانه ملی است.
گفتنی است پایان این نشست به پرسش و پاسخ گذشت. همچنین مقرر شد دانشجویان برای آشنایی بیشتر از مرکز تحقیقات رسانه ملی بازدید داشته باشند.
