به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام محسن ابراهیمی در مطلبی به موضوع «فقه شیعه و نیازهای امروز جامعه» پرداخت و نوشت:

۱. ۱۲ دی سالروز رحلت آیت الله مصباح یزدی بوده است و این روز را به حق، روز علوم انسانی نامگذاری کرده اند.

آیت الله مصباح در دورانی که عمده حوزویان بی توجه و یا بی اطلاع نسبت به علوم انسانی بودند، با تاسیس موسسه امام خمینی و با حمایت های رهبر انقلاب، از طریق آموزش علوم انسانی به خیل عظیمی از طلاب، حوزه را با این مسائل آشنا کردند و کم کم این گفتمان را در حوزه تثبیت کردند.

۲. حوزه علمیه از جهت علمی در حساس‌ترین دوران خود به سر می‌برد. این دوران، شرایطی را ایجاد کرده است که یا علوم اسلامی، میتواند سربلند بیرون بیاید و به دوران اوج خود بازگردد و یا تا مرز نابودی خواهد رفت.

آنچه که دوران حاضر را با تمام ۱۰ قرن گذشته متفاوت میکند، دو عنصر اساسی است: ۱- تمدن غرب ۲- حکومت جمهوری اسلامی

۳. آنچه از دوران رنسانس به بعد در اروپا و پس از آن در آمریکا تا امروز در مغرب زمین محقق شده، یک دنیای جدید است. دنیایی است که از همه جهت با دنیایی که در دوران صدر اسلام و حتی دنیایی که امروز ما مسلمانان در آن زندگی میکنیم، متفاوت است.

این دنیا، دنیایی است که هرچند با عقل بشری و جدای از دین و وحی شکل گرفت اما چند قرن است که توانسته نظام اجتماعی جدیدی را شکل دهد و این نظام را تقریبا به تمام جهان گسترش دهد.

۴. فقه شیعه برخلاف فقه اهل سنت، تقریبا تا قبل از انقلاب ۵۷ هیچ وقت قصد نداشت فقه را برای اراده جامعه تدوین کند.

از خصوصیات فقه اجتماعی این است که باید کارآمد و نتیجه بخش باشد و نمیتوان به معذوریت اکتفا کرد؛ اما پس از انقلاب ۵۷ چون ادعا این بود که قصد داریم حکومت اسلامی تشکیل دهیم، با مطالبه فقه حکومتی و اجتماعی مواجه شدیم.

۵. مرحوم شهید مطهری در مقاله «الهامی از شیخ الطائفه» شرایط امروز فقه شیعه را با دوران شیخ طوسی مقایسه می‌کند و امروز را همانند آن زمان میداند. دوران قبل از شیخ، چیزی به نام اجتهاد وجود ندارد؛ بلکه متون فقهی ما شبیه ترجمه و تبویب روایات است؛ اما شیخ طوسی اجتهاد، تفریع و استنباط مسائل جدید را بنا نهاد و فقه استدلالی را با کتاب مبسوط آغاز کرد.

۶. فقه امروز با دو عنصری مواجه است که در تاریخ فقه شیعه بی سابقه است (دنیای فراگیر غربی، جمهوری اسلامی) لذا شیخ طوسی امروز، همانند شیخ طوسی قرن پنجم باید ابداع کند. او نه تنها باید اجتهادی بنا نهد که مسائل و فروعات جدید را پاسخ دهد، بلکه نیاز دارد او باید فقهی ارائه دهد که بتواند در دنیای امروز کارآمد بوده و با آن بتوان جامعه را اداره کرد.

۷. اهم ویژگیهای شیخ طوسی امروز:

۱- دنیای جدید را بشناسد که بخشی از آن، علوم جدید است.
۲- روش های جدید استنباطی برای مسائل جدید بنا نهد.
۳- شهامت ایستادگی در برابر مخالفت ها را داشته باشد.
۴- روحیه سلفی و اخباری نداشته باشد بلکه روشنفکر باشد.
۵- فلسفه و معارف دین را بداند.
۶- نگاه صحیح حکومتی و اجتماعی داشته باشد.
۷- از متن حوزه باشد نه در حاشیه
۸- اندیشه امام خمینی، علامه طباطبایی و رهبر انقلاب را بشناسد و باور داشته باشد.
۹-تدبیر علمی و سیاسی داشته باشد.
این موارد اهم ویژگیهای شیخ طوسی امروز است.
با توجه به این ویژگی‌ها، حوزه باید از جهات مختلف تغییر کند. خصوصا در نظام آموزشی و پژوهشی و تبلیغی.

۸. هرچند طبیعت این مسیر، به گونه ای است که زمان‌بر است و نباید انتظار کار سریع داشت و هر چند برخی از فضلا و اندیشمندان حوزوی، مجاهدانه در این مسیر تلاش میکنند، اما به نظر می‌رسد که هنوز مسیر صحیح برای این امر پیدا نشده و کسانی هم که وارد این عرصه شده اند، عمدتا هنوز در مرحله شناسایی هستند و هر روز ابعاد جدیدی از این ماجرا کشف می‌شود.

مضاف به اینکه برخی از متنفذین حوزوی که هنوز خارج از این مباحث اند، به نوعی مانع تحقق این امرند.

۹. ماحصل کلام اینکه در دورانی هستیم که به نوعی میتوان گفت اندوخته گذشته ما به کار امروز نمی آید و از طرفی با جهان ناشناخته ای مواجهیم که اقتضای استنباط و فهم جدید و نوآوری های اجتهادی دارد و از طرفی برخی از حوزویان هنوز یا فارغ از این ماجرا هستند و یا مخالف‌ اند؛ لذا فقه شیعه سخت‌ترین و حساس‌ترین دوران خود را میگذراند.

ان‌شاءالله هر چه زودتر شیخ طوسی عصر حاضر ظهور کند. اما چه کنیم که هنوز درگیر این هستیم که آیا رسائل را بخوانیم یا نه؟ آیا فلسفه حرام است یا نه؟ آیا لعن کنیم یا نه؟ آیا میتوان برخی محدوده های مکاسب را حذف کرد یا نه؟ و قس علی هذا ....