به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین سید محمدکاظم طباطبائی، کارشناس مسائل دینی با حضور در تلویزیون اینترنتی پاسخ وابسته به مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه به بررسی سیره رفتاری اهل بیت علیهم السلام پیرامون حجاب پرداخت و گفت: در گزارش های روایی و حتی گزارش هایی که به عنوان تفسیر آیات قرآن و شأن نزول آیات قرآن آمده به گونه ای به رفتار اهل بیت(ع) نیز اشاره شده است.
وی اظهار کرد: گزارش هایی که ما داریم هم در مورد همسران پیامبر اکرم(ص)، هم در مورد حضرت فاطمه زهرا(س) و هم در مورد سایر اهل بیت علیهم السلام مانند دختر و همسران حضرت امام حسین(ع) یا دوره های بعد یعنی دوره امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) را داریم که نسبت به آن ها گزارش هایی در دسترس می باشد.
چرا گزارش های تاریخی در مورد همسران یا خانواده های ائمه(ع) زیاد نیست؟
حجت الاسلام والمسلمین طباطبائی گزارش های تاریخی مربوط به زنان و دختران اهل بیت(ع) را کمتر از سایر گزارش ها برشمرد و گفت: طبیعتاً این گونه نبوده که همسران یا خانواده های ائمه علیهم السلام خیلی در مرئی و منظر باشند. به همین جهت گزارش نسبت به آن ها چندان زیاد نیست. گزارش هایی هم که ناظر به سیره هست در جایی است که پیامبر اکرم(ص) یا یکی از ائمه(ع) رفته اند و برای خانواده شان نکته ای را فرموده اند.
وی در ادامه به بیان مثالی از این دست گزارش ها پرداخت و بیان داشت: در مورد حضرت فاطمه(س) جابر بن عبدالله انصاری نقل می کند که «خرج رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم یرید فاطمة علیها السّلام و أنا معه، فلمّا انتهینا إلی الباب وضع یده علیه فدفعه، ثمّ قال: السلام علیکم. فقالت فاطمة علیها السّلام: علیک السلام یا رسول اللّه؛ قال أ أدخل؟ قالت: ادخل یا رسول اللّه؛ قال: أدخل أنا و من معی؟ فقالت: یا رسول اللّه! لیس علیّ قناع. فقال: یا فاطمة! خذی فضل ملحفتک، فقنّعی به رأسک. ففعلت؛ ثمّ قال: السلام علیکم. فقالت: و علیک السلام یا رسول اللّه! قال: أ أدخل؟ قالت: نعم یا رسول اللّه! قال: أنا و مَن معی؟ قالت: أنت و من معک... الخبر. در این روایت می بینیم که حضرت زهرا(س) تا پیش از پوشیدن روپوش از ورود پیامبر(ص) به همراه جابر به منزلشان جلوگیری می کنند و پیامبر هم به ایشان می فرمایند که با همان پوششی که آن جا هست خودت را بپوشان که جابر هم بتواند داخل شود.
هدیه ای بهشتی از سوی خداوند متعال برای حضرت زهرا(س)
رئیس دانشکده علوم و معارف حدیث دانشگاه علوم قرآن و حدیث با تأکید بر گزارش های دیگری همچون حدیث لوح که از جابر بن عبدالله نقل شده است، تصریح کرد: حدیث لوح، حدیثی است که در آن اسامی ائمه(ع) آمده و به عنوان هدیه ای بهشتی از سوی خداوند متعال برای حضرت زهرا(س) می باشد و مشاهده این لوح توسط جابر بن عبدالله انصاری و با آمدن او به خدمت حضرت فاطمه(س) همانند همان آمدن در حدیث قبلی که ذکر شد، یعنی با پوشیدن روپوش کامل توسط حضرت زهرا(س) پیش از ورود جابر نزد ایشان صورت می گیرد.
وی گفت: در مورد سلمان فارسی(ره) هم این موضوع را داریم. جناب سلمان هم از کسانی بود که به طور کامل به اهل بیت(ع) نزدیک بود. یعنی شأن او به گونه ای بود که برترین فرد صحابی مطرح می شد. حدیث «منّا اهل البیت» که پیامبر(ص) فرمودند در مورد سلمان بود.
چگونگی پوشش حضرت زهرا(س) در حضور سلمان فارسی
حجت الاسلام والمسلمین طباطبائی اظهار کرد: سلمان نیز که مصداق «منّا اهل البیت» بوده است، وقتی خدمت حضرت فاطمه سلام الله علیها شرفیاب می شود، همین پوشیدن و پوشش حضرت زهرا(س) وجود دارد.
وی گزارش هایی مبنی بر پوشش حضرت زهرا(س) نزد خلفای اول و دوم را در دسترس دانست و افزود: بعد از جریان فدک، ضربت و جریانات آن زمان خلفای اول و دوم نیز درخواست دیدار با حضرت زهرا(س) را داشتند. اما حضرت فاطمه زهرا(س) از این موضوع ابا داشته و در نتیجه این امر خلفا به نزد حضرت علی(ع) رفتند. حضرت فاطمه(س) بخاطر حضرت علی(ع) اجازه دیدار را دادند. در همان جریان هم پوشش و حجاب کامل حضرت زهرا(س) گزارش شده است.
وضعیت حجاب و پوشش همسران پیامبر(ص) به چه شکلی بوده است؟
این استاد حوزه با اشاره به اینکه جلالت شأن حضرت زهرا(س) فراتر از این بحث هاست، گفت: بقیه افراد اهل بیت(ع) حتی همسران پیامبر(ص) همچون سوده، عایشه، ام سلمه و حفصه نیز پوشش کامل را بنا به گزارش های موجود رعایت کرده اند. این در حالی است که شخصی همچون حفصه ویژگی خاص و ممتازی هم نداشته ولی او هم این پوشش کامل را رعایت می کرده است. حتی بعد از این دوران ها یعنی در سال های ۵۰ یا ۵۵ هجری که همسران پیامبر(ص) دیگر سالخورده و پیر بودند نیز همه دارای پوشش کامل بوده اند.
وی پوشش همسران پیامبر اکرم(ص) را مورد تصریح کتب شیعی نیز دانست و گفت: در کتاب کافی که از اصلی ترین منابع روایی شیعی است، در مورد زمان آمدن ابن مکتوم که فردی نابینا بود به نزد پیامبر(ص) در منزل نبی مکرم اسلام آمده که « استاذن ابن مکتوم علی النبی(ص) و عنده عائشة وحفصة. فقال لهما: قوما فادخلا البیت. فقالتا: انه اعمی. فقال: ان لم یرکما فانکما تریانه». در اینجا می بینیم که حریم داشتن حتی به این گونه که آن فرد نابینا با پیامبر اکرم(ص) می خواسته ملاقات داشته باشد، اما پیامبر(ص) باز هم به همسرانشان می فرمایند که شما اینجا نباشید.
حجاب و عفت صدیقه طاهره(س) حتی در حضور فرد نابینا
حجت الاسلام والمسلمین طباطبائی در پرداخت به اینکه در مورد فاطمه زهرا(ص) نیز چنین روایتی موجود است، تصریح کرد: روایت داریم که فرد نابینایی نزد حضرت زهرا(س) آمد و آن حضرت در این شرایط حجاب کامل خود را پوشیدند. حجاب کامل در مورد حضرت زهرا(س) به معنای حتی پوشیدن صورت هم می باشد.
وی افزود: در روایتی که در مورد حضرت زهراست، آمده است که: اِسْتَأْذَنَ أَعْمَی عَلَی فَاطِمَةَ؛ فَحَجَبَتْهُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ(ص) لَهَا لِمَ حَجَبْتِیهِ وَ هُوَ لاَ یَرَاکِ فَقَالَتْ(ع) إِنْ لَمْ یَکُنْ یَرَانِی فَإِنِّی أَرَاهُ وَ هُوَ یَشَمُّ اَلرِّیحَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ(ص) أَشْهَدُ أَنَّکِ بَضْعَةٌ مِنِّی. حضرت زهرا(ص) در اینجا می فرمایند که اگر آن فرد نابینا مرا نمی بیند، من که او را می بینم و او بوی مرا استشمام می کند و من خودم را می پوشانم که حتی بوی عطر مرا هم احساس ننماید. اینجا بود که پیامبر اکرم(ص) در مورد حضرت فاطمه(س) فرمودند که شهادت می دهم تو پاره ای از وجود من هستی.
دغدغه خاص حضرت زهرا(س) در روزهای آخر عمر شریفشان
کارشناس مسائل دینی ادامه داد: نکته ای که در منبرها هم شنیده شده است، این است که حضرت زهرا(س) در روزهای آخر عمر شریفشان که بیمار بودند و ناراحتی های مختلفی همچون بی مادر شدن فرزندانشان و رحلت پیامبر اکرم(ص) که بالاترین مصیبت برای ایشان بود را تحمل می کردند و خیلی محزون بودند. اما در این میان آن حضرت یک دغدغه خاصی داشتند.
وی حضرت زهرا(س) مظهر عفاف و پاکدامنی کامل دانست و عنوان داشت: اسماء بنت عمیس که در آن زمان همسر ابوبکر بود اما زمانی همسر جعفر بوده و انس زیادی با حضرت زهرا(ص) داشت. او دغدغه حضرت فاطمه اطهر(س) را از ایشان پرسید، حضرت در پاسخ فرمودند که من دوست ندارم وقتی از دنیا می روم حجم بدنم دیده شود. زیرا در آن زمان تابوت ها به صورتی بود که دیواره نداشت و حجم جنازه ها بر روی آن پیدا بود. اسما در پاسخ می گوید که من زمانی که در حبشه بودم دیدم که بر روی تابوت ها چیزهای منحنی مانندی درست می کنند که روی سطح بدن مردگان را می پوشاند. آن حضرت هم تبسمی کردند و از این مطلب خوشحال شدند.
مواجهه حضرت سکینه با مسئله حجاب
حجت الاسلام والمسلمین طباطبائی یادآور شد: در مورد جناب سکینه دختر امام حسین(ع) هم چنین گزارشی را داریم. در آن زمان غلامان به دلیل عدم آزاد بودن در مجالس زنانه نیز رفت و آمد می کردند. اما در گزارش ها آمده است وقتی در یکی از این مجالس یکی از غلام ها می خواست بیاید، سکینه اجازه نداد و گفت بگذار من خودم را کامل بپوشانم سپس بیا!
وی گفت: در مجلس امام صادق(ع) نیز داریم که یکی از شعرا آمد و می خواست که شعری در رثای ائمه پیشین بویژه حضرت سیدالشهدا(ع) بخواند؛ امام صادق(ع) در میان آقایان و خانم ها پرده ای کشیدند تا خانم ها صدای شاعر را از پشت پرده بشنوند.
فرهنگ و سیره اهل بیت(ع) حجاب و تستر کامل بود
این پژوهشگر حوزوی فرهنگ و سیره اهل بیت(ع) را حجاب و تَسَتُّر کامل برشمرد و اظهار کرد: در زمانه کنونی چیزی شبیه به فرهنگ اهل بیت(ع) مرسوم نبوده و اگر کسی به آن شکل بخواهد عمل کند، از نگاه دیگران خیلی عجیب به نظر می آید.
وی افزود: حضرت زهرا(س) بعد از ازدواجشان می فرمایند که پیامبر اکرم(ص) فرمودند که کارهای داخل منزل با حضرت فاطمه(س) و کارهای بیرون از منزل با حضرت علی(ع) باشد. ایشان می فرمایند که هیچ چیزی بیشتر از این مرا خوشحال نکرد که نیاز نباشد من به بیرون از منزل بروم.
حتی در زمان هایی که حضرت علی(ع) در منزل نبودند فاطمه بنت اسد که زنی مسن بود امور بیرون از منزل ایشان را انجام می داد
حجت الاسلام والمسلمین طباطبائی تصریح کرد: حضرت علی(ع) در مدت ۹ سال زندگی مشترکی که با حضرت فاطمه(س) داشته اند، جمعاً حدود سه سال را در منزل و در مدینه نبوده و در مأموریت ها به سر می برده اند. حتی در این شرایط نیز امورات بیرون منزل ایشان را فاطمه بنت اسد که مادر حضرت علی(ع) و پیرزنی بوده است، انجام می داد.
وی با اشاره به سیره سایر افراد وابسته به اهل بیت(ع) اظهار کرد: حتی در مورد جناب فضه نیز با وجود اینکه کنیز بوده و معمولاً کنیزها در آن زمان بی حجاب بیرون می رفته اند، گزارش هایی که در مورد او هست می گوید که او هم با حجاب کامل در بیرون ظاهر می شده است.
مسئله حجاب در سیره اهل بیت(ع) برای همه مسلم است
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم قرآن و حدیث گفت: سیره اهل بیت(ع) به طور مسلم این گونه بوده که به مسئله حجاب و پوشش به طور کامل مقید بوده اند. آن هایی هم که گاهی اوقات نسبت به مسئله حجاب انتقاد می کنند، نمی گویند که سیره اهل بیت(ع) این گونه نبوده؛ بلکه می گویند که ما کدام کارهایمان مانند اهل بیت(ع) بوده که حجابمان همانند ایشان باشد؟! اما اینکه سیره اهل بیت(ع) این گونه بوده برای آن ها هم مسلم و غیرقابل انکار است.
وی سیره اهل بیت(ع) را مبتنی بر پشتوانه علمی و معرفتی ویژه ای برشمرد و گفت: آیه حجاب ناظر به ازدواج پیامبر اکرم(ص) با جناب زینب است. حضرت که ولیمه ای دادند، مهمانان بلند نمی شدند که بروند. اینجا بود که آیه ای نازل شد مبنی بر اینکه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَاتَدْخُلُوا بُیُوتَ النَّبِیِّ إِلَّا أَنْ یُؤْذَنَ لَکُمْ إِلَی طَعَامٍ غَیْرَ نَاظِرِینَ إِنَاهُ وَ لَکِنْ إِذَا دُعِیتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَ لَامُسْتَأْنِسِینَ لِحَدِیثٍ إِنَّ ذَلِکُمْ کَانَ یُؤْذِی النَّبِیَّ فَیَسْتَحْیِی مِنْکُمْ»؛ در این آیه مبارکه خداوند خطاب به مهمانان می فرماید که وقتی غذایتان را خوردید بروید و برای حرف زدن و انس با پیامبر آنجا نمانید. پیامبر به خاطر حیایی که دارد ممکن است به شما نگوید بروید.
«اگر از همسران پیامبر(ص) چیزی خواستید آن را مستقیم نخواهید و از ورای حجاب درخواست نمایید»
حجت الاسلام والمسلمین طباطبائی با یادآوری قاعده ای قرآنی در مورد عفاف و حجاب ابراز داشت: خداوند در ادامه آیه این که گفته شد می فرماید «وَاللَّهُ لَا یَسْتَحْیِی مِنَ الْحَقِّ وَ إِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ وَ مَا کَانَ لَکُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ لَا أَنْ تَنْکِحُوا أَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِکُمْ کَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِیمًا»؛ اینجا خداوند نظر به اهل بیت(ع) این را بیان می فرماید. می فرماید اگر هم از همسران پیامبر(ص) چیزی خواستید آن را مستقیم نخواهید و از ورای حجاب درخواست نمایید. اینجا خداوند یک قاعده ای را مطرح می نماید؛ خداوند می فرماید حتی همسران پیامبر را که ازدواج با آن ها مشروع و جایز نیست هم مستقیم نگاه نکنید.
وی اظهار کرد: خداوند در آیه ۵۹ سوره احزاب می فرماید «یَـأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ قُل لِّأَزوَجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ ٱلمُؤمِنِینَ یُدنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلَبِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدنَی أَن یُعرَفنَ فَلَا یُؤذَینَ وَ کَانَ ٱللَّهُ غَفُوراً رَّحِیماً». خداوند خطاب به پیامبر اکرم(ص) می فرماید: به همسرانت، دخترانت و زنان مؤمن بگو که جلباب بپوشند. جلباب چیزی است که بدن را به طور کامل می پوشاند.
در صدر اسلام حجاب یکی از مؤلفه های برتری و شوکت افراد بوده است
کارشناس مسائل دینی حجاب را یک مؤلفه برتری شأن افراد در جامعه صدر اسلام برشمرد و گفت: در آن زمان حجاب داشتن یک ارزش بود و خلیفه دوم دستوری می دهد که برای ما در عصر کنونی عجیب است. او می گوید شنیده ام که کنیزها لباس حجاب می پوشند و خودشان را همانند زنان آزاد می کنند. در نتیجه این امر بود که او حجاب را برای کنیزها ممنوع کرد تا شأن آن ها هم رده شأن زنان آزاد نشود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: خداوند در آیه ای دیگر می فرماید «وَ قُل لِّلمُؤمِنَاتِ یَغضُضنَ مِن أَبصَارِهِنَّ وَ یَحفَظنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا یُبدِینَ زِینَتَهُنَّ». خداوند در این آیه نسبت به مردان و زنان می فرماید حتی نحوه نگاهتان نگاه مستقیم نباشد. یعنی با چشمان فروافتاده یکدیگر را ببینید و از نگاه مستقیم پرهیز کنید. در اینجا می بینیم که حتی نگاه عفیفانه مورد تأکید خداوند است و سیره اهل بیت(ع) نیز برگرفته از همین آیات الهی می باشد.
نظر شما