به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، جلسه هم‌اندیشی نخبگان هوش مصنوعی با موضوع «نظام راهبری هوش مصنوعی مبتنی بر اندیشه دینی» روز شنبه ۲۲ دی ماه ۱۴۰۳، در مدرسه علمیه معصومیه قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه هم‌اندیشی نخبگان هوش مصنوعی با موضوع «نظام راهبری هوش مصنوعی مبتنی بر اندیشه دینی» به بررسی نقش حوزه علمیه در تدوین اسناد راهبردی، چالش‌های فرهنگی و تمدنی فناوری هوش مصنوعی و ضرورت تصرف در مبانی این فناوری از منظر مبانی اسلامی پرداخت.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ابتدای سخنان خود در این نشست، به تدوین سند هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: سند هوش مصنوعی که حوزه علمیه نیز در تهیه آن نقش داشته است، اکنون در مراحل پایانی تدوین قرار دارد. این سند یک گام اصولی در تثبیت اهداف و سیاست‌گذاری‌ها است و تجربه مشابه آن را پیش‌تر در تدوین سند علوم شناختی داشته‌ایم. البته ابعاد گسترده فناوری هوش مصنوعی، پیچیدگی‌های بیشتری نسبت به علوم شناختی ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: حوزه علمیه از زمان تأسیس مرکز تحقیقات علوم اسلامی نور و بهره‌گیری از فناوری‌های نرم‌افزاری در انتقال داده‌های علوم اسلامی، حرکت در مسیر استفاده از فناوری‌های نوین را آغاز کرده است. با این حال، ضرورت دارد که این روند سرعت بیشتری بگیرد؛ زیرا عقب‌ماندگی در حوزه هوش مصنوعی می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری برای کشور به همراه داشته باشد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود، دو رویکرد اصلی در مواجهه با هوش مصنوعی را تشریح کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا رویکرد اول را بهره‌برداری از این فناوری دانست و افزود: در بهره‌برداری از فناوری هوش مصنوعی باید سرعت و سبقت بگیریم. روایت «العلم سلطان» به‌خوبی این امر را تبیین می‌کند. در نگاه مدرن، علم به معنای قدرت و توانایی است و سلطه امروز غرب نیز بر پایه همین اقتدار علمی بنا شده است. با این حال، اندیشه اسلامی دیدگاه متفاوتی دارد که در رأس آن علم توحیدی قرار دارد و اقتدار آن شامل گستره‌ی بسیار بیشتری است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، بررسی پیامدها و ابعاد نظری هوش مصنوعی را رویکرد و نگاه دوم برشمرد و افزود: بخش دیگری از مسئولیت ما بررسی پیامدهای اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، حقوقی و فلسفی این فناوری است. این حوزه‌ها اولا و بالذات وظیفه حوزه علمیه و توسط حوزه علمیه قابل بررسی است و غفلت از آن‌ها می‌تواند عواقب جدی برای جامعه به دنبال داشته باشد.
نقد فلسفه حاکم بر هوش مصنوعی در غرب
حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا با انتقاد از فلسفه تحلیلی حاکم بر هوش مصنوعی در غرب اظهار داشت: فلسفه هوش مصنوعی در غرب کاملاً مبتنی بر هویت فرهنگی و تاریخی آن نظام است و تولیدات علمی آن‌ها بدون بازنگری برای ما قابل استفاده نیست. اینجاست که حوزه علمیه می‌تواند با اتکا به مبانی حوزوی و فلسفه اسلامی، نقشی بی‌بدیل در بسط نگاه اسلامی در این عرصه ایفا کند.
وی با اشاره به تجربه راه‌اندازی دو دوره دکترای مرتبط با هوش مصنوعی با همکاری مجمع عالی حکمت و دانشگاه باقرالعلوم (ع) گفت: متأسفانه این دوره‌ها خروجی‌های مؤثری نداشتند و فارغ‌التحصیلان آن‌ها ارتباطی با مسائل واقعی هوش مصنوعی پیدا نکردند. این نشان می‌دهد که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تری هستیم.
خطرات هوش مصنوعی بدون تصرف در ساحت‌های مختلف مرتبط با آن
دکتر پارسانیا به پیامدهای فرهنگی و تمدنی فناوری هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: این فناوری به نوعی باعث کنار گذاشته شدن انسان از نقش‌های اصلی خود می‌شود. اگر بدون تصرف در مبانی فرهنگی آن را وارد جامعه اسلامی کنیم، شبیه به غنیمت گرفتن اسب تروا بدون واکاوی درون آن است. این امر می‌تواند تمام مرزهای فرهنگی و هویتی ما را از بین ببرد و جامعه اسلامی را در معرض خطرات جدی قرار دهد.
وی تأکید کرد: «هوش مصنوعی به‌عنوان فناوری برآمده از فرهنگ غرب قابل استفاده است، اما ساحت‌هایی وجود دارد که باید با دقت و بازنگری از منظر اسلامی در آن تصرف شود. در غیر این صورت، این فناوری می‌تواند به‌جای خدمت به جامعه، تهدیدی برای هویت دینی و فرهنگی ما باشد.
لزوم تربیت نیروهای متخصص در حوزه هوش مصنوعی
حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا با اشاره به نیاز به تربیت نیروهای متخصص حوزوی در حوزه هوش مصنوعی گفت: ما نیازمند طلابی هستیم که بتوانند با تکیه بر مبانی اسلامی، به بسط هوش مصنوعی کمک کنند. این فناوری باید در خدمت ارزش‌های دینی و تمدنی ما قرار گیرد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان خطرات و فرصت‌های پیش‌روی این فناوری، از حوزه علمیه و مراکز علمی خواست تا با جدیت و سرعت بیشتری وارد این عرصه شوند. او همچنین بر توجه در مبانی فرهنگی و فلسفی هوش مصنوعی تأکید کرد و آینده بهره‌وری درست از این فناوری را وابسته به همت و تلاش نخبگان دینی و علمی کشور دانست.
انتهای پیام
نظر شما