خبرگزاری حوزه | انسان از آنجایی که مختار آفریده شده است ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلف، بندگی خدا را رها کرده، آزادگی خویش را فراموش نموده و اسیر و بنده غیر شود؛ لذاست که امام علی علیه السلام اینگونه انسان را مورد خطاب قرار می دهد:

«وَ لَا تَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللَّهُ حُرّاً.» ۱

بنده دیگری مباش که خداوند تو را آزاده آفریده است.

شرح:

امیرالمؤمنین علیه السلام در بخش دوم این فراز از نهج البلاغه می فرماید: «خداوند تو را آزاده آفریده است»، در حالی که در بخش اول می فرماید: «بنده دیگری مباش»!

سؤال:

چگونه ممکن است کسی که آزاد آفریده شده، دچار بندگی غیر شود؟

شاید بتوان پاسخ را در این روایات نورانی جستجو کرد:

«مَنْ کَرُمَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ، هَانَتْ عَلَیْهِ شَهَوَاتُهُ.» ۲

کسی که برای خویش شخصیت قائل است، شهواتش در برابرش خوار خواهند بود.

«مَنْ هَانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ فَلاَ تَأْمَنْ شَرَّهُ.» ۳

هر که برای خویش شخصیّت و ارزشی قائل نشود، از گزند او خاطر جمع مباش.

و... .

با دقت و تعمّق در این روایات، عدم آزادگی و یا بندگی غیر را باید در عدم عزّتِ نفس جستجو کرد.

اگر کسی خود را شناخت، اگر کسی آگاه به ارزش و منزلت والای انسانی خویش شد، هرگز و تحت هیچ شرایطی تن به ذلّت و بندگی غیرِ خدا نمی دهد. نه قدرت، نه شهوت، نه مال و نه تهدید دشمنان، توانایی به بندگی گرفتن چنین شخصی را ندارند؛ چرا که او ارزش خویش را فقط خدا می داند و به کمتر از خدا و بهشت برین راضی نمی شود.

چنانچه که امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

«إِنَّهُ لَیْسَ لِأَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ، فَلَا تَبِیعُوهَا إِلَّا بِهَا.» ۴

بدانید وجود شما بهایی جز بهشت ندارد، آن را به چیزی جز بهشت نفروشید.

پی نوشت ها:

۱. نهج البلاغه، نامه سی و یکم.

۲. نهج البلاغه، حکمت ۴۴۹.

۳. تحف العقول، ج ۱، ص ۴۸۳.

۴. نهج البلاغه، حکمت ۴۵۶.

تهیه شده در سرویس علمی - فرهنگی خبرگزاری حوزه