به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی بیرجندی، استاد دروس خارج این حوزه در گردهمایی تجلیل از موسسات و مراکز پژوهشی حوزوی با اشاره به جایگاه مهم پژوهش‌های گروهی در تاریخ علوم اسلامی، بر ضرورت توجه به این گونه کارهای تحقیقاتی تاکید کرد.
نقش کارهای جمعی در تاریخ علوم اسلامی
وی با گرامیداشت یاد و خاطره شهدا و امام راحل، به اهمیت کارهای پژوهشی اشاره کرد و گفت: ما باید به این نکته توجه کنیم که کارهای پژوهشی باید به صورت گروهی انجام شود تا اثربخشی بیشتری داشته باشند.
استاد دروس خارج حوزه علمیه خراسان، با یادآوری تاریخ علوم اسلامی و نقش گروه‌های علمی در توسعه این علوم، به یکی از اولین گروه‌های پژوهشی در تاریخ اشاره کرد که در بصره و در رشته‌های معقول فعالیت می‌کردند، گفت: این گروه، که رسائل اخوان الصفا را نگاشت، در حقیقت پایه‌گذار همکاری‌های جمعی در تحقیقات علمی اسلامی بود. این گروه در بسیاری از رشته‌ها همچون فلسفه و علوم عقلی، کارهای مهمی انجام دادند و تاثیرات آن‌ها هنوز در میان محققان جهان اسلام باقی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌بیرجندی با اشاره به کتاب جامع الاصول که توسط یکی از شخصیت‌های برجسته علمی قرن ششم هجری، به صورت گروهی نوشته شده بود، افزود: این کتاب در نوع خود یک کار جمعی عظیم بود و نشان‌دهنده قدرت همکاری گروهی در تولید علم است. این نوع کارهای گروهی، دارای نظم و ساختاری است که امکان گردآوری و تجمیع اطلاعات مختلف را به صورت منظم فراهم می‌کند.
پیشگامی علامه مجلسی در کارهای گروهی
وی یکی از بارزترین نمونه‌های کارهای گروهی در تاریخ علوم اسلامی را، کارهای علامه مجلسی خواند و با اشاره به آثار برجسته علامه، به ویژه کتاب «بحارالانوار»، توضیح داد: این اثر یکی از بزرگ‌ترین و جامع‌ترین دایره‌المعارف‌های اسلامی است که با همکاری و مشارکت شاگردان و پژوهشگران مختلف نوشته شده است. علامه مجلسی با جمع‌آوری فیش‌های علمی و تدوین مطالب مختلف، توانست اثری بی‌نظیر خلق کند که تا به امروز منبعی مهم برای محققان و طلاب است.
پژوهش‌های گروهی در دوران معاصر و ضرورت همکاری بیشتر
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌بیرجندی با اشاره به تغییرات زمانه و ضرورت انطباق با نیازهای روز، به کارهای گروهی در دوران معاصر اشاره کرد و از آیت‌الله سبحانی به عنوان یکی از پیشگامان در کارهای پژوهشی گروهی یاد کرد و افزود: آیت‌الله سبحانی در تدوین کتاب‌های مختلف، مانند «طبقات الفقها» نشان داده‌اند که کارهای گروهی می‌تواند در تولید آثار علمی مهم، تاثیر زیادی داشته باشد.
وی همچنین به اهمیت توجه به کارهای گروهی در جهان امروز اشاره کرد و گفت: در دنیای امروز، که کارهای فردی معمولا نمی‌توانند به اندازه کافی جامع و موثر باشند، پژوهش‌های گروهی می‌توانند به نتایج بهتری منتهی شوند.
چالش‌ها و مشکلات کارهای گروهی در حوزه علمی
این استاد دروس خارج حوزه علمیه خراسان، به مشکلات و چالش‌هایی که در این زمینه وجود دارد، اشاره کرد و یکی از چالش‌های مهم را همپوشانی یا تکرار کارهای پژوهشی دانست و خواستار هم‌افزایی بیشتر میان موسسات و مراکز پژوهشی شد.
وی افزود: ما نباید منابع علمی و مالی خود را هدر دهیم. موسسات مختلف باید در مسیر پژوهش‌های گروهی، هماهنگی بیشتری با یکدیگر داشته باشند تا از تکرار و هدررفت منابع جلوگیری شود.
لزوم حمایت از موسسات پژوهشی
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌بیرجندی در بخش دیگری از سخنان خود بر اهمیت پشتیبانی از موسسات پژوهشی تاکید کرد و با بیان اینکه هرجا که منابع مالی وجود داشته، پیشرفت علمی شکوفا شده است، گفت: مسئولان می‌توانند با حمایت بیشتر از موسسات پژوهشی، به تقویت زیرساخت‌های علمی در حوزه علمیه کمک کنند.
وی به دوران آل بویه اشاره کرد و گفت: در آن زمان، با حمایت مالی از پژوهشگران و طلاب، فضایی برای شکوفایی علمی فراهم شد که در نهایت به رشد و پیشرفت علوم اسلامی منجر شد.
پژوهش‌های فردی و گروهی، همزیستی یا تضاد؟
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌بیرجندی همچنین درباره تفاوت‌های کارهای فردی و گروهی در زمینه پژوهش‌های علمی صحبت کرد و گفت: هرچند کار فردی همواره لازم و ضروری است، اما کارهای گروهی می‌تواند به تکمیل و اصلاح نقص‌ها کمک کند.
وی به پژوهش‌هایی اشاره کرد که در آن‌ها تنها یک فرد به تنهایی کار کرده است، مانند «جواهر الکلام» که توسط مرحوم شیخ محمد حسن نجفی نوشته شده بود و افزود: این اثر با وجود آنکه توسط یک نفر نوشته شد، در نوع خود بسیار کامل و جامع بود، اما در بسیاری از موارد، کارهای گروهی می‌توانند به اثربخشی بیشتری دست یابند.
پژوهش‌های گروهی در حوزه علمیه، از گذشته تا آینده
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌بیرجندی بر لزوم توجه بیشتر به پژوهش‌های گروهی در حوزه علمیه تاکید کرد و گفت: پژوهش‌های گروهی می‌توانند به رشد علمی حوزه کمک کنند و نیز به تأثیرگذاری بیشتر در جامعه. امید است که مسئولان، همانطور که در گذشته از موسسات پژوهشی حمایت کرده‌اند، در آینده نیز با افزایش حمایت‌های مالی و معنوی، زمینه‌ساز پیشرفت علمی بیشتر شوند.
وی یادآور شد: در تاریخ اسلام، کارهای گروهی همیشه نقش اساسی در پیشبرد علوم داشته‌اند و ادامه این روند در دنیای امروز نیز می‌تواند به پیشرفت علمی در سطح جهانی کمک کند.
دعوت به حمایت از پژوهش‌های گروهی در حوزه علمیه
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌بیرجندی در پایان سخنان خود ضمن آرزوی موفقیت برای حوزه‌های علمیه، از موسسات پژوهشی حاضر در این گردهمایی خواست تا با استفاده از ظرفیت‌های خود، گام‌های موثری در راستای ارتقای علمی حوزه بردارند و به پژوهش‌های گروهی در سطح بین‌المللی بپردازند و از همگان خواست تا به اهمیت کارهای گروهی بیشتر توجه کنند و از آن به عنوان یک راهبرد مؤثر برای تحقق اهداف علمی و دینی بهره‌برداری کنند.
نظر شما