به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد، امروز چهارشنبه ۲۲ اسفندماه در دهمین جلسه تفسیر آیات قرآن کریم در ماه مبارک رمضان در حسینیه دفتر نماینده ولی‌فقیه در استان خراسان رضوی، به تفسیر آیه ۱۹۹ از سوره مبارکه اعراف پرداخت و گفت: ذات مقدس پروردگار در این آیه، مجموعه‌ای از اصول همزیستی در زندگی اجتماعی را در سه خصوصیت بیان می‌کند.

وی ادامه داد: درصورتی‌که این خصوصیت‌ها مورد توجه دقیق قرار گیرند، انسان‌ها قادر خواهند بود جامعه‌ای سعادتمند را تشکیل دهند.

وی افزود: فلاسفه از گذشته بر این باور بودند که طبیعت انسان بر زندگی جمعی و اجتماعی استوار است و زندگی فردی در انزوا و جدای از جامعه، برخلاف ذات او محسوب می‌شود.

نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی تصریح کرد: برخی از فلاسفه این گرایش به زندگی جمعی را فطری دانسته‌اند و برخی دیگر آن را ناشی از عادت معرفی کرده‌اند؛ آن‌ها معتقدند که نخستین واحد اجتماع، خانواده بوده است و پس از آن، خانواده‌های متعدد گرد هم آمده و به زندگی گروهی روی آورده‌اند. این سبک زندگی در طول تاریخ به عادتی همگانی تبدیل شده است.

وی ادامه داد: در زندگی جمعی، دو عامل مهم مانع از همزیستی مسالمت‌آمیز میان افراد می‌شود؛ نخست خشم و دیگری شهوت. به این معنا که گاهی اعمال و رفتار افراد برخلاف میل دیگران است که موجب خشم آن‌ها می‌شود و یا تضاد منافع، زمینه‌ساز اختلاف و درگیری بین انسان‌ها خواهد شد.

گذشت و عفو تا زمانی که شأن اجتماعی انسان حفظ شود

وی با بیان اینکه وابستگی باطنی انسان‌ها به اسلام و خداوند، موجب اطاعت آن‌ها از دستورات الهی می‌شود، گفت: اگر این دو خصوصیت کنترل نشود، امکان همزیستی مسالمت‌آمیز از میان می‌رود. ازاین‌رو، خداوند در این آیه سه دستور ارائه کرده است: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ»؛ «عفو و گذشت را پیشه کن، به کار پسندیده فرمان ده و از نادانان روی بگردان.»

آیت‌الله علم‌الهدی با اشاره به اینکه تقابل، زمینه‌ساز فساد در جامعه است، تصریح کرد: این آیه هرچند خطاب به پیامبر اکرم (ص) است، اما در حقیقت، پیام آن به تمام امت اسلامی مربوط می‌شود؛در تجاوز به جان و مال، افراد از خود دفاع می‌کنند که امری قابل کنترل است، اما آنچه دشوارتر به نظر می‌رسد، مسئله آبروست. گاه افراد با توهین و فحاشی، به آبروی دیگران تعرض می‌کنند. در چنین مواردی، دین و قرآن دستور به عفو و گذشت داده‌اند.

وی افزود: اگر قرار باشد انسان در برابر هرگونه تعرضی سکوت کرده و عفو کند، به فردی سست و بی‌احساس تبدیل می‌شود. به همین دلیل، امام صادق (ع) در حدیثی فرموده‌اند: «عفو برای مواردی است که شأن و جایگاه اجتماعی انسان به خطر نیفتد.» بنابراین، عفو و گذشت نباید به‌گونه‌ای باشد که عزت و منزلت فردی و اجتماعی انسان را خدشه‌دار کند.

امر به معروف، مسئولیتی همگانی

عضو عالی حوزه علمیه خراسان با تأکید بر ضرورت گسترش امر به معروف و نهی از منکر، گفت: دستور دوم این آیه بر این موضوع تأکید دارد که مردم را به نیکی‌ها وادار کنید. متأسفانه در جامعه، بیشتر بر نهی از منکر توجه شده است، درحالی‌که اگر امر به معروف گسترش یابد، بسیاری از ناهنجاری‌ها به‌طور خودکار کاهش پیدا می‌کند.

وی با اشاره به مسئله حجاب، تصریح کرد: بی‌حجابی، یک ناهنجاری اجتماعی و مقابله با ارزش‌های دینی است. مقام معظم رهبری فرموده‌اند که بی‌حجابی هم جرم دینی محسوب می‌شود و هم جرم سیاسی. دشمنان با ترویج بی‌حجابی، به دنبال تضعیف بنیان‌های اخلاقی و اجتماعی جامعه هستند.

آیت‌الله علم‌الهدی خاطرنشان کرد: اگر امر به معروف در زمینه حجاب به‌درستی انجام می‌شد و خانواده‌ها، رسانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی، آن را به‌عنوان یک ارزش تبیین و ترویج می‌کردند، دیگر نیازی به نهی از منکر نبود.

وی افزود: خداوند دستور داده است که دیگران را به خوبی‌ها وادار کنیم و تنها به خود بسنده نکنیم. ما وظیفه داریم تا دیگران را نیز در این مسیر همراه سازیم. متأسفانه احساس مسئولیت اجتماعی در جامعه ضعیف شده است. اگر فردی نسبت به مسائل دینی حساسیت دارد، باید تلاش کند که دیگران را نیز در این مسیر تربیت کند.

امام‌جمعه مشهد مقدس سومین دستور خداوند را دوری از افراد نادان دانست و گفت: منظور از جهل در این آیه، جهل در برابر عقل است. یکی از عواملی که همزیستی اجتماعی را تهدید می‌کند، رفتارهای ناآگاهانه و نسنجیده است؛ گاه افراد در فضای مجازی با توهین وتهمت‌پراکنی، به دیگران تعرض می‌کنند. در چنین شرایطی، فرد نباید به این رفتارهای جاهلانه پاسخ دهد، زیرا پاسخ دادن، تنها موجب افزایش تنش و التهاب در جامعه خواهد شد.

وی با اشاره به تأثیرات منفی فضای مجازی، تأکید کرد: متأسفانه امروزه فضای مجازی به بستری برای نزاع‌های کلامی و گسترش اختلافات اجتماعی تبدیل شده است. قرآن کریم به ما دستور می‌دهد که در برابر افراد جاهل، بی‌تفاوت باشیم و پاسخ آن‌ها را ندهیم. زیرا مقابله به مثل، جز افزایش اضطراب و ناامنی اجتماعی، نتیجه‌ای نخواهد داشت.

جامعه سعادتمند در گرو عمل به تعالیم الهی

آیت‌الله علم‌الهدی تصریح کرد: اگر ما بخواهیم زندگی خود را بر اساس آموزه‌های دینی بنا کنیم، باید این سه دستور قرآنی را سرلوحه زندگی خود قرار دهیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم جامعه‌ای سعادتمند و به دور از تنش و ناهنجاری‌های اجتماعی داشته باشیم.