پدر بزرگوار آن حضرت امير المؤ منين (عليه السلام)، و مادر گرامى اش حضرت صديقه طاهره (عليها السلام) است همسر آن حضرت جناب عبد الله بن جعفر بن ابى طالب (عليهم السلام)، و فرزندان آن حضرت، على، عون، عباس، محمد و ام كلثوم هستند كه عون و محمد در كربلا شهيد شدند.
كنيه آن حضرت ام كلثوم، ام عبدالله و ام الحسن است، ولى كنيه هاى خاص آن حضرت ام المصائب، ام الرزايا و ام النوائب است که به واسطه آن حضرت در کربلا و واقعه عاشورا و تحمل مصائب بسیار به آن حضرت اطلاق می‌شود.
القاب آن مخدره بسيار است، که می‌توان به عقيلة بنى هشام، عقلية الطالبيين، صدیقة صغرى (اشاره به مادرش كه صديقه كبرى است و پدرش كه صديق اكبر است)، عصمت صغرى، ولية الله، الراضيه بالقدر و القضاء، صابرة البلوى من غير جزع و لا شكوى، امينة الله، عالمة غير معلمه، فهمة غير مفهمه، محبوبة المصطفى (صلى الله عليه و آله)، ثانية الزهرا (عليها السلام)، الشريفة (2) اشاره کرد.
از نسل على (ع)فرزند حضرت زينب (عليها السلام) كه معروف به زينبى هستند فرزندان زيادى به دنيا آمده اند، كه سيوطى، رساله زينبيه را در این باره تأليف كرده است (3).
ولادت حضرت و نامگذاری
هنگام ولادت آن حضرت، پيامبر (صلى الله عليه و آله) در سفر بودند. امير المؤ منين (عليه السلام) براى نامگذاى اين مولود فرمودند: بر پيامبر (صلى الله عليه و آله) سبقت نمى گيرم. تا آنكه حضرت آمدند و منتظر وحى شدند. جبرئيل نازل شد و عرض كرد: خداوند سلام مى رساند و مى فرمايد: (اين دختر را زينب نام بگذار، چه اينكه نام او را در لوح محفوظ نوشته ايم).
عصاره اهل بیت(ع)
پيامبر (صلى الله عليه و آله) حضرت زينب (عليها السلام) را طلب كرده و بوسيدند و فرمودند: (وصيت مى كنم به حاضرين و غايبين كه اين دختر را به خاطر من پاس بداريد، كه همانا وى به خديجه كبرى (عليها السلام) مانند است). سكينه و وقار آن حضرت را به خديجه كبرى (عليها السلام) و عصمت و حيائش را به فاطمه زهرا (عليها السلام) و فصاحت و بلاغتش را به على مرتضى (عليه السلام) و حلم و بردباريش را به حسن مجتبى (عليه السلام) و شجاعت و قوت قلبش را به حضرت سيد الشهداء (عليه السلام) همانند نموده اند.
ابن حجر در الصابه و ابن اثير در اُسد الغابه در حالات آن حضرت نوشته اند: در مجلس يزيد لعنت الله عليه، حضرت زينب (عليها السلام) كلماتى فرمودند كه دلالت بر قوت قلب آن حضرت دارد. آن حضرت در كرم و بصيرت و حلم، مشهور خاندان بنى هاشم و عرب بوده، و بين جمال و جلال، سيرت و صورت و اخلاق و فضيلت جمع كرده بود. شبها در عبادت و روزها روزه بود، و به اهل تقوى معروف بود(4).
پس از واقعه کربلا پس از چند روز توقف در دمشق، همراه سایر زنان و کاروان اسرای کربلا به مدینه بازگشت.
در واقعه حره در سال۶۲ هجری و یا سال قحطی مدینه، همراه عبدالله بن جعفر که در دمشق، زمین‌هایی داشت به این شهر مهاجرت و در ۱۵ رجب همان سال در همانجا درگذشت.
بارگاه زینب کبری در دمشق سوریه
قریه‌ای که در آن قبر حضرت زینب قرار دارد، در گذشته به «راویه» و اکنون به «زینبیه» مشهور است. در حال حاضر این قریه به شهر متصل و در هفت کیلومتری شرق دمشق قدیم به طرف فرودگاه واقع می‌باشد.
در خیابان اصلی این شهرک از دور، گنبد و مأذنه‌های حرم ایشان دیده می‌شود. گنبد ساختمان طلائی است و در سمت شرقی و غربی آن دو مناره کاشی کاری شده قرار دارد.
در مدخل در غربی حرم حضرت زینب و سمت راست آن داخل اتاق کوچکی سه مقبره دیگر وجود دارد که یکی از آنها قبر حسین یوسف مکی عاملی متوفی ۱۳۹۷ و دیگری محسن الامین عاملی، صاحب تالیف معروف اعیان الشیعه و سومین آنها نیز دختر میرزا تقی بهبهانی می‌باشد.
بنا بر نقلی بارگاهی در مصر نیز به حضرت زینب(س) منسوب است که مورد احترام و تکریم مردمان شمال آفریقا می‌باشد.
در سمت شرق مجموعه، مصلای زینبیه ساخته شده و مراسم نماز جماعت، دعای کمیل و نماز جمعه در آن برقرار می‌گردد. این شبستان بسیار بزرگ می‌باشد. مساحت کل مجموعه حدود ده هزار متر مربع است. در مقبره جمعا ۱۱۴ اتاق وجود دارد که ۶۴ اتاق آن در صحن بزرگ و بقیه در صحن دوم و حسینیه‌های اطراف است.
مقبره حضرت زینب در وسط حرم با ضریحی نقره‌ای و اطراف آن هشت ستون کاشی کاری شده که گنبد بر آن استوار شده وجود دارد. دیوارهای مقبره تا نصف آن سنگ سفید و بقیه آئینه کاری بوده و نمونه‌ای از هنر و معماری ایرانی و اسلامی است.
منابع:
1- عقيله بنى هاشم (عليها السلام): ص 5. زينب الكبرى (عليها السلام): ص 17. منتخب التواريخ: ص 94 - 95. رياحين الشريعه: ج 3 ص 33.
2- رياحين الشريعه: ج 3 ص 48.
3- منتخب التواريخ: ص 113. تاريخ الخميس: ج 2 ص 317. تذكره الخواصن ص 4.
4- مجله الاسلام: شماره 27، محمد غالب شافعى .
