دهه آخر ماه شعبان را دهه نکوداشت مساجد نام نهاده اند و این نامگذاری فرصت مغتنمی است تا با نگاهی به گذشته و حال و افق آینده به مرور و بررسی نقشی بپردازیم که مساجد در طول حیات دین مبین اسلام تا به امروز درجامعه ایفا کرده اند.
وقتی تاریخ صدر اسلام را مرور می کنیم به این حقیقت ناب و تابناک نائل می آییم که مسجد مهم ترین و پویاترین نهاد اجتماعی اسلام بوده است.
مسجد نه تنها محل عبادت و راز و نیاز با خدا و امور واجب، بلکه جایی بوده است برای ایجاد فضای هم افزایی و تعامل اجتماعی مسلمانان و رتق و فتق امور آنان.
مسجد، ملجأ و مأمن و مأوای مردمان بود و محل تبادل نظر و حل مشکلات و درمان دردهایشان.
پیام ایمان و وحدت و رستگاری و همراهی، از مسجد به تمام شهر منعکس می شد و همه چیز در مرکزیت این مکان مقدس و مردمی شکل می گرفت و قوام می یافت.
کارکردهای اجتماعی و فرهنگی و سیاسی مسجد براستی توانسته بود این مکان را تبدیل به مزکز ثقل شهر و نقطه کانونی زندگی در میان جوامع اسلامی تبدیل کند.
همین امر هم باعث شده بود تا دلبستگی و حضور بکر و شاداب و لاینقطعی میان مردم و مأوایشان پدیدار شود.
در مسجد همیشه به روی مردم باز بود و هرگز کسی پشت در بسته نمی ماند.
مسجد ساده بود اما پاک و زیبا. بی ریا بود اما شلوغ و معطر. پرتکاپو بود اما آرامش داشت.
صدای صوت اذان و قرآن، از نای نینوایی مردمان، در افق مسجد و آسمان حیات جان، طنین انداز می شد و مردم را به شور و شعور فرامی خواند.
آری؛ چنین جایی بود مسجد! و چنین جایی هست و باید باشد.
متأسفانه باید گفت طی سالهای گذشته بعضی از کارکردهای مسجد دچار اخلال و غفلت شده است.
در بسیاری از شهرهای بزرگ ما و خاصه در تهران به عنوان ام القرای جهان اسلام فرهنگسراها جای مساجد را پر کرده اند و جوانان را به خود فرامی خوانند!
مساجد ساعات محدودی را باز هستند و اکثر ساعات شبانه روز بسته اند!
و مهم تر از همه آنکه دیگر از آن تکاپو و شور فراگیر در -برخی از- مساجد خبری نیست.
مردمی که روزانه ساعتها پای تلویزیون می نشینند و از این شبکه به آن شبکه می روند یا وقتشان را با روزنامه ها و مجلات زرد -و بلکه سیاه- می گذرانند گاه پیش می آید که با گذشت چندین ماه، حتی یکبار هم سری به مسجد محل یا شهر نمی زنند و... اینها قصه پرغصه حال و روز مسجد در روزگار ماست!
چندی پیش به یکی از شهرهای بزرگ کشور سفر کرده بودیم. ساعتی از وقت نماز مغرب گذشته بود و ما در به در دنبال یک مسجد با دربهای «باز» می گشتیم!
از این کوچه به آن خیابان و از این محل به آن میدان؛ نه! فقط در بسته بود که می دیدیم و نهایتا مجبور شدیم در بیمارستانی وضو سازیم و نماز گذاریم!
یادم می آید چند سال پیش رهبر انقلاب در پیام شان به اجلاس سالانه نماز در یکی از بندها فرموده بودند درب مسجد باید در تمام ساعات شبانه روز به روی مسلمین باز باشد تا هر مومنی هر زمان خواست به مسجد برود با درب بسته روبرو نشود...!
ای کاش همه ما دست به دست هم بدهیم و مسجد را به دوران طلایی کارکردهای موثر و فراگیرش برگردانیم.
مسجدی که براستی خانه دل و مأوای جان بوده و هست و خواهد بود.
و تردیدی نیست که هیچ مکان دیگری با هیچ رنگ و لعاب فریبنده ای و با هیچ توجیه و توضیحی نمی تواند و نباید هم که بتواند جای مسجد را بگیرد و نخواهد گرفت.
باری؛ دهه آخر ماه شعبان را دهه نکوداشت مساجد نام نهاده اند و این نامگذاری فرصت مغتنمی است تا با نگاهی به گذشته و حال و افق آینده به مرور و بررسی نقشی بپردازیم که مساجد در طول حیات دین مبین اسلام تا به امروز، درجامعه ایفا کرده اند.
باشد که این تأمل و درنگ بتواند موجبات احیای جایگاه ناب و اصیل مهم ترین نهاد اجتماعی اسلام را فراهم کند!
آمین یا رب العالمین!
